Tập Thơ Truyện Thơ Lục Bát Lam Sơn Dấy Nghĩa - Lưu Tuấn

Lam Sơn Dấy Nghĩa





Tác giả: Lưu Tuấn

Thể loại: Truyện thơ, lục bát

Giới thiệu

Đây là truyện thơ dài hơn một nghìn câu nói về toàn bộ diễn biến và các trận đánh của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, mọi người đọc để thêm yêu lịch sử Việt Nam. Có trận đánh 2 nghìn nghĩa quân phải chống lại 10 vạn quân Minh, gấp 50 lần, nhưng bằng cách đánh mai phục vẫn đẩy lui được quân địch. Trong truyện có nhiều từ ngữ Hán Việt, điển cố điển tích, mình chú giải ở cuối truyện. Nếu có chỗ nào chưa được các bạn góp ý mình nhé.

[Thảo Luận - Góp Ý] Danh Sách Truyện Của Sống Nhân Hậu​

 

Phần 1: Giới thiệu Lê Lợi và quá trình chuẩn bị khởi nghĩa

Bấm để xem

Trong vòng trời đất bao la
Đất nào sao ấy đã là từ xưa
Nước Đại Việt tự nghìn xưa
Khai sơn mười tám đời vua đến giờ

Bắc phương quen tính hung đồ
Vung gươm trỏ một ngọn cờ chinh Nam
Mười năm gây nghiệp quá quan[1]
Vừa hay đến lúc gươm đàn hiển linh

Đuổi thù phục quốc thu kinh
Anh hùng còn nhớ thuở bình Ngô xưa

***

Từ năm Khai Đại[2] triều vua
Nhân tâm bốn cõi mong mưa rửa hờn
Người trại chủ núi Lam Sơn
Trong tay vững nhị khúc côn cương thường[3]

Hồn thanh đạm nét cương phương[4]
Bạt sơn cử đỉnh[5] đường đường sức cao
Thân Huệ Mộc vóc Săng Đào[6]
Tinh anh sáng sắc sương sao trùng phùng[7]

Thanh thanh vọng tiếng kim chung[8]
Ngời ngời một bậc anh hùng sơn trang
Phong lưu áo gấm khăn vàng
Chữ là Lê Lợi vốn hàng danh gia

Tình thương tựa Tô Đông Pha[9]
Sóng lòng vì nước năm ba thước cường
Sinh thành giữa cuộc nhiễu nhương
Chăm nghề cày cấy náu nương núi rừng

Tháng ngày nuôi nấu chí hùng
Thương đời không nhận gấm nhung vĩnh thù[10]
Tấm lòng núi Mục sông Chu
Cao lương quên vị Xuân Thu[11] quên nàng

Ẩn mình giấu lưỡi gươm vàng
Giao long[12] chờ dịp huy hoàng hiện ra

***

Khi mang hoài bão lòng ta
Luôn niềm trăn trở biết là có yên
Lam Sơn trại chủ không riêng
Từ mang hoài bão bình thiên dẹp đời

Trò tiêu khiển, thú vui chơi
Đã không còn nữa lánh dời gia tư
Chuyên lòng ẩn chốn hoang vu
Kiếm cung dày luyện binh thư sáng đèn

Luyện tôi chí đức lâu bền
Trong lưu ly[13] vẫn không nhìn về sau
Sách Tôn Tử, kế Vũ Hầu[14]
Đông A, Cổ Nguyệt, Hợp Cầu, Văn Đao[15]

Những điều hưng phế ra sao
Khắc sâu như chữ tạc vào xương mai[16]
Lưỡi gươm lấp lánh hoa bay
Những người an phận khoanh tay sá gì

Vút theo gió bước ngựa phi
Mũi tên ghi cánh miên thùy hồng tâm[17]
Hướng theo ánh mắt thiên cầm[18]
Dời cung ba mũi ba lần gặp nhau

Võ ngày rạng, văn đêm thâu
Ba năm rèn kiếm Lưu Cầu[19] đã nên
Cửa nhà tựa cửa Bình Nguyên[20]
Đón mời tân khách tiếp thêm bạn bè

Những người ẩn dật thôn quê
Những người lánh nạn tìm về Lam hương
Khách dừng bên bến sông Lương
Chính thân trại chủ xuôi đường quá giang

Đưa về Nội Mục Sơn trang
Thết mời tân khách dựng làng nơi đây
Tiếng lành theo gió xa bay
Người theo kẻ lại như ngày nếp xôi

Người xuôi ngược, kẻ ngược xuôi
Ba trăm hai bảy con người thành thôn
Trong anh hùng tụ Lam Sơn
Có người vốn dõi nội tôn tư đồ

Bạch thành cát cứ dựng cờ
Là Trần Nguyên Hãn đến từ Giao Châu
Biết lường bộ hổ sức đâu
Nửa đêm đương giữa giấc sâu mơ màng

Mây làn, khói tỏa, bóng loang
Vị thần từ thuở Thuỷ Hoàng hiện lên
Báo rằng: "Chúa Lam Sơn miền
Là người được chọn để đền nợ xưa"

Nghe xong không khỏi ngẩn ngơ
Có người môn đệ nương nhờ nơi đây
Nhân đem ra kể chuyện này
Người em mơ giấc lạ thay cũng là

Mộng thần một giấc đêm qua
Hai người mơ một thực là thiên duyên
Đôi lời kể chút niềm riêng
Về người môn đệ Trần Nguyên Hãn này

Là Nguyễn Trãi, trí thẳng ngay
Nguyên quan ngự sử những ngày Hán Thương
Từ khi thôi chốn quan trường
Gặp cơn binh biến triều đường theo cha

Nhưng vì lời dặn thiết tha
Rằng: "Còn nợ nước thù nhà chưa xong
Con thuyền buộc chặt tình sông
Tìm nhân nghĩa chúa để cùng bình Ngô"

Như Phù Sai thấm dặn dò
Ngày nay lại bước thiên cơ thấm nhuần
Mới đem lời hỏi họ Trần
Rằng: "Điềm báo vậy huynh tâm thế nào"

Đáp rằng: "Người ấy ra sao
Thực hư chưa rõ, dẫu bao lời truyền
Là người tư chất phi thường
Cửa nhà rộng đón bốn phương anh tài

Vào Thanh ta thử một bài
Để xem là có thực tài hay không"
Tiên sinh nghe nói ưng lòng
Liền hôm sắm sửa để cùng anh đi

Tình ôm chặt, ngựa cương ghì
Tìm minh chủ để một khi tỏ bầy
Bình Ngô Sách vững trong tay
Nước non vó ngựa như say khắc giờ

Ba ngày sau đến bến bờ
Con sông giàn trải một tờ giấy phai
Khách xa buông tiếng kêu dài
Bên kia đò nhỏ khoan thai ngang dòng

Người trại chủ đứng ung dung
Thuyền vừa cập bến đều cùng chào nhau
Rằng: "Nghe danh tính đã lâu
Tướng quân dòng dõi vương hầu ngày xưa

Bạch thành tay dựng cơ đồ
Cớ sao lại phải tìm về Lam hương'
Đáp rằng: " tôi tự biết lường
Sức mình không nổi đảm đương việc đời

Nghe danh minh tướng hơn người
Những mong một mối kề đôi vai cùng
Đây người em cũng một dòng
Là con quan Nguyễn Ứng Long đời Hồ

Nguyên người giỏi việc binh cơ
Muốn đem dâng cuốn bình Ngô cho người "
Nghe xong trại chủ rạng cười:
" Tiên sinh có kế sách mời trình lên'

Khách xa bày tỏ nỗi niềm
Rằng: "trong năm tháng triền miên giam cầm
Vạch đường định quốc an dân
Tấm lòng cứu thế trở trăn những ngày

Chứa chan trong cảo sách này
Cúi xin người thấu điều hay sách truyền"
Nỗi niềm xúc động triều lên
Chủ nhân đón sách một niềm tỏ thông

Biết tình cuốn sách mênh mông
Từng trang là nhiệt huyết lòng son pha
Bình Ngô Sách hướng nhân hòa
Vững tay chẳng sợ đường xa sóng gần

Ngẫm nghiền hôm sớm từng phần
Từng trang lật giở khen thầm rằng hay
Hôm sau liền đến tỏ bày
Với người viễn khách đang ngày ngày trông

"Đoạt thành dụng kế tâm công
Khác gì Cai Hạ, Tử Phòng thổi tiêu
Lòng người đánh tới sâu chiều
Trước bền gốc cội sau nhiều cành vân

Không nằm ngoài ý quả nhân
Thực là cánh lớn chắp thân hổ rồi"
Tiên sinh như nói nghẹn lời:
"Lấy gì ví nỗi bề tôi lúc này

Bao năm một góc thành đày
Thù sâu nhà nước truyền tay viết thành
Có người hiểu đặng lòng mình
Thực là nay đã gặp minh chủ rồi

Từ nay sát cánh bên người
Dưới màn duy ác một lời trung trinh"
Hai người ánh mắt rưng rưng
Chữ sơ là tại chữ chung nguyện tồn.

Thời gian như nước sông tuôn
Ba năm kể đã tự nguồn con sông
Người tuấn kiệt kẻ đường cùng
Làm vây cánh để giao long hóa rồng

Đến nay đã có vài ngàn
Lương nhu chất chứa ngựa đàn nghìn con
Ba quân rèn luyện sớm hôm
Tìm nơi hẻo lánh dưới chòm trên thung

Khoẻ tay kiếm, dẻo tay cung
Voi xông xáo trận ngựa vùng vùng lên
Văn ôn võ luyện đã bền
Giờ đây đã đến lúc tiềm long ra

***

Đó là một buổi tháng ba
Tại nơi xóm nhỏ chữ là Lũng Nhai
Án hương đã đắp một đài
Mười tám người đứng kề vai một người

Cùng nhau hành lễ tế trời
Tiên nhân chủ lễ đọc lời thề xanh
Cùng nhau kết nghĩa liền cành
Anh em một mối thề sinh tử cùng

Đồng lòng thảo phạt thù chung
Trong cơn mưa gió bão bùng có nhau
Ai mà quên ước về sau
Núp trong thù nước mưu cầu gấm hoa

Thì trời gió giật sấm sa
Như xưa Thương Ưởng trâu trà tấc thân
Cùng vui tụ nghĩa quân thần
Rồi ra rượu trắng sông ngần thiết tha

Nghĩa kỳ dựng trước tư gia
Bình Định Vương ba chữ là tướng danh
Hịch truyền các trấn chung quanh
Nhân dân rỡ rỡ quan thành run run

Tin về khẩn báo Đông môn
Lam Sơn trại chủ khởi đồn phản quân

[1] Quá quan: Chỉ hành động vượt biên ải xâm lăng

[2] Khai Đại: Niên hiệu cuối triều Hồ

[3] Cương thường: Tam cương và ngũ thường. Tam cương là: Nghĩa vua tôi, cha con, vợ chồng. Ngũ thường là: Nhân, lễ, nghĩa, trí, tín. Tam cương và ngũ thường là các đạo đức thời xưa, ở đây được ví như hai khúc côn gắn chặt với nhau.

[4] Cương phương: Cứng cỏi

[5] Bạt sơn cử đỉnh; nhổ núi, nhấc vạc, chỉ sức khỏe hơn người

[6] Huệ Mộc, Săng Đào: Hai loại cây gỗ quý

[7] Câu này ý nói đôi mắt sáng như sương và sao gặp nhau

[8] Câu này ý nói giọng nói như tiếng chuông vàng. Kim chung: Chuông vàng

[9] Tô Đông Pha: Hiền sĩ ở Trung Quốc thời Tống. Nổi tiếng yêu thương nhân dân

[10] Vĩnh thù: Kẻ thù mãi mãi

[11] Xuân Thu: Tên các mỹ nữ. Ở đây dùng để chỉ chung các mỹ nữ

[12] Giao long: Loài sống dưới nước, khi chưa hóa rồng thì chỉ là bình thường

[13] Lưu ly: Lưu lạc, chia lìa, ở đây chỉ hoạn nạn, trong hoạn nạn vẫn không nhìn về phía sau để quay đầu, lui bước

[14] Tôn Tử: Nhà binh pháp nổi tiếng ở Trung Quốc thời Xuân Thu. Vũ Hầu: Tức Gia Cát Lượng tự Khổng Minh, là quân sư cho Lưu Bị dựng nhà Thục Hán

[15] Triết tự chữ Hán: Đông A (Trần), Cổ Nguyệt (Hồ), Hợp Cầu (Minh), Văn Đao (Lưu, chỉ nhà Hán)

[16] Thời xưa chữ thường được viết vào xương động vật và mai rùa

[17] Miên thùy: Một loài hoa dại trên rừng có màu đỏ

[18] Thiên cầm: Chim trời

[19] Lưu Cầu: Tức đảo O-ki-na-oa ở phía nam Nhật Bản, nơi nổi tiếng có loại thép tốt để rèn kiếm

[20] Bình Nguyên: Tức Bình Nguyên Quân Triệu Thắng, người nổi tiếng hào hiệp, đón nhận nhiều môn khách

 

Phần 2: Các trận đánh của cuộc khởi nghĩa

Bấm để xem

Tổng binh Giao Chỉ Lí Bân
Nguyên người vốn tính khó gần dễ xa
Tài năng cũng độ là là
Huyện Hinh kể cũng giống na ná hình

Từ ngày nhận ấn tổng binh
Bao phen đánh dẹp chưa bình định xong
Giao Châu đất loạn như ong
Nay thêm trống nổi nơi vùng Lam Sơn

Trước đây tri phủ họ Lương
Báo rằng: "Xin chớ xem thường chúa Lam
Những điều mà hắn đương làm
Chiêu vong nạp bạn hẳn hàm chứa nghi?

Tổng binh nên sớm liệu đi
Cũng là để bớt mối nguy mai này"
"Lời hắn nói quả không sai"
Tổng binh quan bỗng thốt dài lời kia

Thực tình không phải không nghe
Bao nhiêu công sức vỗ về đều tan
Bao chức tước với bạc vàng
Mà không mua nổi núi Lam một người

Giả danh quy phụ bề ngoài
Ẩn mình chờ dịp đợi thời bay lên
Nay vừa nhận được tin truyền
Tổng binh lệnh triệu dưới quyền một ban

Rằng: "Nay giặc dã núi Lam
Hay Chu đô đốc một trang dạn dày
Hãy đi dẹp loạn chuyến này
Mười vạn quân gấp gấp ngay lên đường".

Đại binh trống gióng kì giương
Hôm sau đến trước Lam hương trại ngoài
Dàn quân một vệt kéo dài
Như cơn sóng dữ ôm doi đất liền

Biết không giữ được lâu bền
Minh công rút bộ quân lên xứ Mường
Chu đô đốc đuổi theo đường
Quân Lam nhằm hướng rặng trường sơn lưu

Núi thần một ngọn lớn lao
Mang hình người mẹ ôm vào bóng con
Ưu phiền vạ vấp trong cơn
Chở che ngực núi vai non những ngày

Nửa giờ sau một vòng vây
Đã dần khép chặt vòng dây trói người
Trong tình lửa bỏng nước sôi
Bình Định Vương mới ngỏ lời ba quân:

"Nhà Hán nghiệp bốn trăm xuân
Cũng từ một bậc trung thần mà ra
Huỳnh Dương Cao tổ nạn qua
Cũng vì Kỉ Tín giả là Hán Vương

Nay ai có thể theo gương
Để ta mưu tính con đường mai sau."

Bình Định Vương mới dứt câu
Một người ngồi ở phía đầu bước ra
Đem lời nói thật thiết tha:
"Đền ơn minh chủ chính là hôm nay

Nếu không sớm thoát nơi này
Ba quân sẽ chết hao gầy cả thôi
Thần xin trọn nghĩa bề tôi
Học theo lối cũ của người đời xưa."

Mọi người không khỏi ngẩn ngơ
Nhìn ra xem mặt người vừa tâu lên
Lê Lai ở Dựng Tú thôn
Lòng trung vượt ải băng non như người

Bình Định Vương dạ bùi ngùi
Những giọt lệ đã nhẹ rơi lúc nào
Lát sau sửa soạn chiến bào
Minh công trao áo lòng trào niềm thương

Bào y lĩnh, vội lên đường
Dẫn năm trăm bộ tốt đương sóng triều
Nửa giờ giao chiến không đều
Phong trần cuồn cuộn cánh lều phút tan

Không còn dáng bóng quân nam
Chu Đô Đốc được chúa Lam Sơn rồi
Đại quân ngược hướng về xuôi
Khỏi mùa lam chướng ở nơi chốn này

Bình Định Vương mất cánh tay
Trong lòng thương cảm đêm ngày không nguôi
Sĩ tốt còn được trăm người
Bèn hôm sửa soạn về nơi cội nguồn

Đắp thành quanh núi Lam Sơn
Lập đàn tế lễ vong hồn tướng quân
Đem lời phủ dụ nhân dân
Qua năm quân thế như cân buổi đầu

Hàng ngày trên bãi đất nâu
Ngàn tráng sĩ tập làm giàu bản thân

* * *

Tin truyền về chốn Đông Quan
Tổng binh không khỏi bàng hoàng bận tâm
Biết là lạc bước rừng thâm
Lệnh cho Phương Chính thân cầm quân lên

Nội ba ngày phải dẹp yên
Tả tham tướng cất quân miền Tây Đô
Đại binh roi ngựa tựa hồ
Lấp biển Sở chặn sóng xô Hoàng Hà

"Quân Ngô đương thế hơn ta
Rút về Lạc Thủy thực là điều nên"
Bình Định Vương thoảng nghĩ riêng
Bèn đem quân phục ở miền Lạc Sơn

Ngô doanh tham tướng tin dồn
Dựng cao cột khói ùn ùn ruổi theo
Đến khi rặng núi cheo leo
Hiện ra một chốn rừng heo hút buồn

Bỗng đâu một tiếng nổ dồn
Tên vun vút thổi đá ùn ùn đưa
Xuất binh phục lưỡi gươm khua
Ngô quân trong thế khôn ngừa trước sau

Tháo lui đường cũ quay đầu
Ngàn xác bỏ sa mu dầu rừng hoang
Tướng quân Phương Chính bàng hoàng
Dẫn mươi quân kị cướp đường về xuôi

Vừa phi lòng dạ rối bời
Vững tâm khi đã tới nơi cổng thành.
Khi ấy ở chốn bản doanh
Nhận tin cáo cấp chẳng lành từ nam

Tổng binh chẳng thể an nhàn
Đương mong tháo gỡ bức màn bi ai
Bỗng đâu: "Có khách gồm hai
Vào xin yết kiến đợi ngoài nhà trên"

Lính hầu bẩm báo thưa lên
Quan tổng binh bỗng tỏ niềm hoài nghi
"Khách gặp ta có việc gì?
Phải chăng khách đến là vì việc công"

Hai bên chủ khách lễ xong
Khách rằng: "Hai chúng tôi cùng đến đây
Là mong giúp sức chung tay
Tôi Phụ Đạo Ái còn đây Đỗ Hào

Chúng tôi thông thuộc làu làu
Những con đường tắt dẫn vào sau lưng
Xin làm tiền bộ tiên phong
Khinh quân cả phá lớp phòng thủ sau"

Tổng binh nghe nói gật đầu:
"Nếu thực là vậy hãy mau mau làm"
Bèn cho hai kẻ dẫn đường
Chu Đô Đốc lĩnh quân cường theo sau

Bình Định Vương có ngờ đâu
Mũi quân giặc dấn vào sâu cõi mình
Trống vang súng nổ thình lình
Quân Lam Sơn những giật mình hoài nghi

Con đường kia có ai ngờ
Bọn gian tà lại dẫn cờ tiên phong
Lửa tên cuồn cuộn trong vòng
Giữ gìn trại núi việc không thể nào

Đem mươi quân kị theo sau
Minh công bộ tướng gấp cầu Linh Sơn
Trải qua ba tháng tuyệt lương
Cái đói là chủ chiến trường nơi đây

Người kiệt sức, ngựa hao gầy
Măng tre nứa với cỏ cây đói lòng
Những gì có được nơi rừng
Đều thu nhặt để cầm chừng tháng năm

Minh quân vây bổ lưới chăng
Quyết phen bắt mẻ cá nằm đầm kia
"Dù không mang được xác về
Tuyệt lương ba tháng còn gì là thân"

Đô đốc không nỗi phân vân
Bèn truyền hiệu lệnh đại quân thu về.
Lam Sơn tan tác bốn bề
Nhà tranh tơi tả mái quê hoang tàn

Thân tình nội ngoại chúa Lam
Kẻ đi nô dịch người làm tỳ nhân
Linh Sơn gian khổ đôi lần
Sự sống và chết cứ quần thảo nhau

Cuối cùng phần thắng về đâu
Hẳn là đã rõ điều sau thua rồi
Ăn củ đất, uống mưa trời
Chín mươi ngày đã rã rời nghĩa quân

Lại về với đất tri âm
Hương quan dẫu đổi nhân tâm khôn dời
Quân Lam còn được trăm người
Tuần trăng mấy độ hơn mười lần kia

Nhân dân đùm bọc chở che
Thành cao cất tự bốn bề nhân tâm
Móng nền chắc vững muôn tầm
Dựng xây một lũy bên phần tả sông

Năm ấy vào độ đầu đông
Tổng binh Giao Chỉ là Phong Thành Hầu
Hợp quân sĩ ở Giao Châu
Đại đội binh mã trong màu uy nghi

Định ngày tốt cất quân đi
Quyết phen chia ngọn nghĩa kì làm tư
Tới nơi vào độ quá trưa
Hay tin: "Giặc núi cũng vừa rút đi"

Hả hê không chút hoài nghi
Tổng binh chợt nghĩ: "Hẳn vì sợ ta"
Lệnh quân gấp đuổi truyền ra
Chân hươu theo vết rừng già tới nơi

Nhưng đâu biết được có người
Phục binh sắp sẵn đã ngồi đợi đây
Mường Nanh tên gọi núi này
Giăng ngàn nỏ chiếc cung cây dấu vùi

Pháo ran một tiếng vang trời
Hai bờ lau lách bời bời những tên
Phục binh lửa dữ đôi bên
Ngô quân như thế liên thuyền chặt dây

Rối ren trong cõi sa lầy
Loạn phơi ngàn xác dẫm dày muôn chân.

* * *

Lam Sơn ba dặm về đông
Là đồn Nga Lạc bình phong Tây thành
Quân Lam tập kích thình lình
Như sơn lâm chúa phút rình mồi đêm

Gần doanh trại thoắt vụt lên
Vào nơi trảm quyết quân phiên gác đồn
Sĩ quân ngơ ngác như còn
Thực hư chưa tỏ nguồn cơn thế nào

Những điều nhiều ít ra sao
Ai đâu hay biết thấy ào ào lên
Một phen giáp chiến đôi bên
Những loài thú kiếm ăn đêm kinh hoàng

Một cơn lũ quét vội vàng
Lên nhanh rút gấp cuộn ngàn bộ quân
Qua cơn bỏ lại xác thân
Kẻ săn chìm cõi âm thầm bóng đêm

Chiến giao sau buổi trận tiền
Quân Ngô đã mất giậu phên Tây thành.
Lòng những muốn phục quân thanh
Giữa mùa lam chướng chưa đành khởi binh

Phong Hầu cáo cấp triều đình
Xuân qua thảo phạt thân chinh mới đành
Từ đây tạm mở yên bình
Giáo gươm lắng lại trống Huỳnh Dương nguôi.

* * *

Trận đà dẫu thắng đôi nơi
Gồm hai quân tướng sức thời lẻ đơn
Tạm dời chốn cũ Lam Sơn
Dẫn quân bản bộ ngược đường thượng du

Bản doanh dựng đất Man Xuy
Ai Lao quốc chốn biên thùy là đây
Mượn tình thân hữu đất này
Quân lương những giúp dựng xây sức hùng

Truyền cho thân tướng vượt rừng
Bẻ tên dựng mối Quan Hưng Trương Bào
Nửa năm quân thế đã cao
Đã dâng sức ngựa đã dào lực voi

Viễn quan Vương chủ vội dời
Lỗi Giang bản bộ về nơi trung phần
Chọn đất tốt, định trại quân
Miệt mài giáo lượn gươm quần sớm hôm.

* * *

Xuân thì sáng nước trong non
Minh vương dong ngọn thuyền đờn tiêu du
Lỗi Giang ngược sóng thượng du
Sơn kì thủy tú đôi bờ thiết tha

Muôn ngàn đá dựng sóng va
Bạch mao tuấn mã như hòa Hồi Xuân
Tâm hồn thi vị như ngân
Minh công ứng khẩu quân thần lắng nghe

Rừng núi muôn tầng chen chúc trúc
Sông trời một dải bóng tre che
Đôi dòng đẹp tựa hoa lê
Ba quân tán thưởng rượu quê uống tràn

Chiều về trời tím hoa xoan
Hương trà như với tâm can người hòa
Thanh thanh tiếng chén nhẹ va
Dâng hương nước người lính già tỏ tâm:

"Hoàng hôn nay đã lắng trầm
Xin người hồi trại dưỡng tâm định thần"
Thuyền xuôi lại bến trung phần
Trên âu đã sẵn kẻ tâm phúc chờ

Minh vương rũ áo lên bờ
Trương Chiêu bộ tướng mấy giờ đợi đây
Vừa xong thi lễ rằng ngay:
"Chúa công từ độ rạng ngày tiêu diêu

Bỗng đâu có khách Hoàng Nghiêu
Từ nơi bình địa ngược chiều quá quan
Xưng là Nguyễn Chích tướng quân
Doanh môn ngồi đợi rượu tân một vò

Nhẩn nha chén rượu đợi chờ
Thoắt đà đã mấy canh giờ trôi qua
Thần rằng: Muôn dặm đường xa
Xin người hãy tạm vào nhà nghỉ ngơi

Bao giờ được biết chủ tôi
Đã về tới trại sẽ mời tương giao
Khách rằng: Kì ngộ mong sao
Những điều ngơi nghỉ đâu nào còn tâm

Xin người chớ nỗi băn khoăn
Hãy về thư thả mặc tân khách chờ.
Mượn thuyền cấp báo dự trù
Những là phá cuộc ngao du không đành

Xin người gấp bước bộ hành
Kẻo làm mỏi tấm lòng thành khách xa."

Bước dồn về chốn doanh gia
Gặp nhau thi lễ phương xa khách rằng:

"Nghe minh chủ tựa Thái Hằng
Hạ thần Nguyễn Chích giữ Hoàng Nghiêu sơn
Tài hèn tướng lẻ binh đơn
Xin đem bản bộ theo đường minh quân"

Chủ rằng: "Một bậc danh nhân
Xưa vung thước kiếm uy thần Cổ Vô
Hôm nay chung một ngọn cờ
Thực là trời đã giúp cho ta rồi

Bình Định Vương có thêm người
Khác nào hổ chắp thêm đôi cánh dài."

Thâu đêm cuộc rượu khôn dời
Bên nhau một mối duyên trời quần anh.
Tiết trời giữa độ xuân xanh
Đông, Tây mã bộ hai thành phát binh

Phong Thành Hầu tự thân chinh
Tri châu Cầm Lãn thấu tình thượng du
Dẫn đường cho cánh Ngô thù
Theo miền sông Lỗi tiễu trừ Lam Sơn

Tin truyền Bình Định đại vương
Tham mưu tụ hội định đường phạt Ngô
Rằng: "Đường lên bến thượng du
Qua Thi Lang ải qua Bù Mộng sơn

Trăm hai sông núi khôn lường
Tựa gò Bác Vọng tựa đường Hoa Dung
Phục binh sách lược hãy dùng
Binh đơn Bù Mộng quân hùng Thi Lang

Trước là hao sức bạt san
Một lui mã bộ hai tràn đại doanh
Sau là đại đội hùng anh
Như miền Cửu Lý diệt Bành Thành Vương"

Tham mưu quyết sách lược phương
Thi Lang Bù Mộng hai đường chia quân.
Ngô binh vượt chốn non quần
Quá trưa tiền bộ đã gần Mộng sơn

Trông miền đá núi chon von
Trong tay gồm sức kiếm côn trăm ngàn
Coi thường bách nhị quan san
Đại quân theo tổng binh quan qua đường

Bỗng đâu giáo nhọn gươm trường
Sáu trăm tráng sĩ sức cường xông pha
Thoắt xung trận thoắt rời xa
Đại quân Ngô chốn quan hà hao binh

Phong Thành Hầu dạ đinh ninh
Rằng: "Ta đã thấu quân tình Lam Sơn
Chẳng qua tướng ít binh đơn
Phục binh giọt nước ngăn cơn lửa tràn

Ba quân hãy vững tâm can
Truyền cho bạt núi khai san thẳng đường."

Bấy giờ Bình Định đại vương
Toàn quân bản bộ giữ đường Thi Lang
Lam sơn tráng sĩ ba ngàn
Nguyện đem hổ lực hùng can bình thù

Sang chiều đại đội quân Ngô
Hùng binh phấp phới ngọn cờ quá quan
Vang trời địa pháo nổ ran
Đá lăn theo đá tên tràn theo tên

Người ôm ngực, kẻ xiết rên
Ngàn cây cung nỏ Bàng Quyên tội hoàn
Tổng binh chư tướng bàng hoàng
Giáo gươm sau trước gạt quàng đạn tên

Minh công vung kiếm thuận thiên
Đem quân giữa chốn sơn xuyên diệt thù
Ba ngàn sức tráng sĩ phu
Mười người đương nổi sức Ngô trăm người

Sa trong tử địa hẹp hòi
Đại quân thập vạn không nơi võ đường
Tổng binh ban lệnh vội vàng
Hậu quân truyền đổi ra làm tiền quân

Phong Hầu như nỗi cổ nhân
Ghì cương tả thích hữu thân hỏi lời
"Đầu ta còn ở trên người"
Thân nằm yên ngựa phách rời ba sông

Nhằm đường lối cũ về đông
Mã Kì Chu Quảng lui trong Khả thành
Minh công truy đuổi quân tàn
Binh nhu ngàn món lương hàng trăm xe.

Ngô tình cáo cấp đã nghe
Cho hay là thế chẻ tre chưa đành
Bình Vương bất động án binh
Hay tin ba tướng tới minh quân bàn:

"Đã trông thế giặc vừa tàn
Nhân khi trúc trẻ ngói tan theo đà
Khả Lam thành dấy binh qua
Mã Kì Chu Quảng hẳn là trong tay"

Minh công vội gạt đi ngay:
"Vừa khi phách lạc hồn bay rụng rời
Giặc kia lo giữ trong ngoài
Dấy binh là tự chuốc tai họa vào

Ngô giù tướng tổn binh hao
Thế còn mạnh thế thành cao vững thành
Ta giù đôi trận liên thanh
Cây cung ba tạ chưa đành sức giương

Thu quân về trại thượng phương
Cùng bày tiệc lớn rượu thơm khai chầu
Giữ nguyên cơ ấy đội nào
Thế ta trước hãy giữ sao cho bền"

Ba tướng lòng chẳng đành yên
Thưa rằng: "Đương lúc triều lên sóng trào
Án binh là nghĩa làm sao?
Sợ nghe đã sợ, tâm nào còn tâm

Đại vương nếu chịu dấy quân
Mã Kì thân tự trói thân xuống hàng"
Một bên vương chủ gạt sang
Ba người nhất định không làm ý trên

Tự dẫn bản bộ quân riêng
Đuổi theo đám bại tướng liền liền chân.
Vào thành đã tạm yên thân
Mã Kì Chu Quảng chia quân giữ gìn

Thành cao bốn mặt vững bền
Công thành ba tướng Lam bèn cất quân
Ngô binh hao tổn mươi phần
Hãy còn đủ sức giữ căn cứ này

Bấy giờ ba tướng mới hay
Bình Định Vương nói rạng ngày không sai
Rằng mầu sĩ khí đã phai
Hãy còn chắc vững thành trai lũy bền

Khả Lam thành mấy thước lên
Mặt thành cung thủ đặt tên sẵn sàng
Trận tiền rộ một tiếng vang
Quân lên dựng mộc nâng thang trùng trùng

Tên bay đá giội trong vòng
Đớn đau người thét vẫy vùng kẻ rơi
Công thành sức đã rã rời
Tìm đường lối cũ vội lui quân tàn

Ngang người những vệt gươm đan
Khắp mình bụi nhuốm máu loang chiến bào
Rằng: "Nay hổ thẹn xiết bao
Gặp minh vương mặt mũi nào nữa đây

Khởi binh tự ý mình gây
Những là tổn tướng hao gầy sức quân
Thác oan nghĩa sĩ bao thân
Giờ đây mang những nỗi ân hận nhiều"

Trương Lôi tướng tỏ bao điều
Ba người những ngậm ngùi reo bước về.

Bại tin minh chủ đã nghe
Những là đứng nặng ngồi nề biết bao
Quân doanh triệu các tướng vào
Tỏ rằng: "Quân lệnh như cao sơn truyền

Ba người sao cố tình quên
Tự đem bản bộ quân riêng ra ngoài
Ấy là đã một đường sai
Hao binh tổn tướng thứ hai là điều

Theo ta năm tháng đã nhiều
Trong đêm lo lắng trong chiều gian truân
Tình huynh đệ, nghĩa tay chân
Dẫu cho quân pháp vô thân đã đành

Lần đầu kể cũng thương tình
Lấy công mà chuộc tội mình mai sau
Các ngươi hãy nhớ một câu
Đừng thêm khó dễ lần nào cho ta"

Bèn ban lệnh xuống rằng tha
Lại truyền thôi phục cho ba tướng ngồi
"Chúng thần xin tạ ơn người
Phép quân gìn giữ như lời không quên".

Lòng quân qua buổi triều lên
Vội lui bản bộ ngược miền thượng lưu.
Thân tình quân nghĩa Ai Lao
Khác gì Ngô Thục khác nào môi răng

Rắp tâm rẽ hữu chia bằng
Phong Hầu sai sứ luận bàn Ai Lao
Lễ quà trước, phủ dụ sau
Gấm nhung mười tứ, trăm màu, ngàn cân

Trước là nối lại tình thân
Sau là cự tuyệt quân thần Lam Sơn
Còn khi hậu thuẫn Lê Vương
Vượt Ai Lao ải theo đường tiến công

Sợ uy Minh quốc triều hùng
Ai Lao vương chấp thuận lòng tổng binh
Lam Sơn trước dứt thân tình
Khởi quân sau sẽ gọng kìm hội săn

Được lời tiểu quốc tuyệt thân
Tổng binh yên dạ khởi quân tây bình
Giao Châu các vệ tinh binh
Thổ quan thêm đạo hợp kình nghê quân

Trần Trí tướng lĩnh chinh an
Tiến Ba Lẫm, Kình Lộng quan trại hùng.
Bình Định Vương họp quân trung:
Rằng: "Nay ta ít, địch đông trăm lần

Địch đông mỏi, ta ít nhàn
Địch muôn sức mệt ta ngàn kiêu binh
Trại doanh tập kích thình lình
Đãi lao dĩ dật tất giành phần hơn".

Canh ba giữa khoảng đêm hôm
Ngựa tháo nhạc, người ngậm rơm lặng tờ
Ba quân áp trại doanh Ngô
Quân reo trống thúc thừa cơ ngang tàng

Đại quân khách viễn phương sang
Cao đèo mệt gối xa đàng mỏi chân
Người hoảng hốt, kẻ bần thần
Trong mê vội lấy áo quần mũ đai

Minh Vương giong bước voi dài
Đôi tay giáo lượn đôi vai cuộn hình
Cùng trăm bộ tướng tung hoành
Ngàn quân mã, bốn trại doanh Ngô tàn

Ngựa không yên, giáp quên mang
Trần tham tướng, vội vội vàng vàng lui.
Minh công Ba Lẫm cuộc vui
Khao quân tiệc lớn thưởng tôi rượu tràn.

Cuối năm giữa tiết đông tàn
Dời miền Ba Lẫm đất Quan Da dừng
Trại doanh tựa núi nương thung
Lập năm doanh trại tây đông kết liền.

Hội săn hai đạo kết liên
Ai Lao một lữ côn quyền tây sang
Voi dăm thớt, ngựa dăm hàng
Bộ quân một đạo tám ngàn binh qua

Tiến Mường Kiệt, bức Quan Da
Ngựa khỏe vó, voi hăng ngà như nêm
Ngô binh ngược Lỗi Giang miền
Trăm viên thượng tướng trăm nghìn đại quân

Đặt dưới trướng Mã Kì quan
Hợp binh hai đạo kìm càng một cây
Bấy giờ quân nghĩa trại tây
Mượn chân đất hiểm mượn tay núi bền

Chia ra cự kháng đôi miền
Hữu ngăn Ngô tiến tả kìm Ai Lao
Hợp quân khí mạnh át sao
Minh công thoái bộ, trại sào tàn hoang

Nhằm đông bắc tiến quân sang
Qua miền Khôi huyện xứ Hoàng Đàn tươi
Bảy ngày chưa thỏa nghỉ ngơi
Hợp quân hai đạo ngựa voi chật đường

Chặt vây tám hướng bốn phương
Trứng treo đầu đẳng đã lường thế thân
Minh công rằng: "Chục vạn quân
Đương vây bốn mặt như khăn giảo hình

Gọi tử địa, sách nhà binh
Đánh nhanh thì sống rập rình thì tan"
Ba quân nhất thống lời bàn
Đem thân quyết tử hơn ngàn phá vây

Canh ba gió lặng sao bay
Minh công tả hữu hai tay phá vòng
Tả là Lê Lĩnh, Lê Cung
Hữu là Lý Triện, Trịnh Tùng tiên phong

Ra tay bẻ ná phá lồng
Như quân chặn sống trông sông quay đầu
Tuyệt đường quyết tử một câu
Một người dâng sức gộp thâu mười người

Cha con, bè bạn, vua tôi
Tựa lưng nhau quyết một hồi tử sinh
Chư hầu tan với quân Minh
Tham quan Phùng Quý bỏ mình trong quân

Bắt trăm ngựa, giệt nghìn quân
Mã kì, Trần trí Đông Quan lui về.
Chưa đầy tháng, tiết hoa lê
Giao Châu các vệ nhất tề khởi quân

Tổng binh quan ấn Kỳ lân
Về tay tham tướng họ Trần từ lâu
Tung roi ngựa lấp sông sâu
Tổng binh thân tự dẫn đầu bình Khôi

Ngô binh dặm cách ba mươi
Được tin Bình Định vương mời tham mưu
Bộ tướng Lý Triện phân ưu:
"Đất Khôi huyện nhỏ sức cừu thù đông

Dài lâu không thể nương cùng
Bỏ Riềng núi, tựa thân tùng Chí Linh"
Nghe lời bộ tướng thấu tình
Minh công thiên lý trường chinh mở đường

Núi cao đợi bước hùm nương
Núi- quân nhị khúc côn đương chẳng rời
Tuyệt lương bức khổ vua tôi
Phải đành diệt ngựa giết voi nuôi lòng

Ngọn măng cùng với trái hồng
Lấy niêm xanh để nuôi trồng niềm xanh
Thế nguy lươn giỏ cua giành
Khác gì ngàn lượng sợi xanh treo đầu

Minh công định một kế sâu
Trá hàng giả thác cúi đầu hòa thân
Sai người Lê Vận, Lê Trăn
Thư xanh một bức ngà ngần mấy đôi

Hai tướng lĩnh mệnh vâng lời
Qua sang Ngô trại hai người dâng thư
Nước Ngô nội bộ kinh sư
Phần ngăn Ngõa Thích phần trừ ngoại Mông

Thu tri khốn khó khôn cùng
Triều đình ban lệnh Trần công chiêu hàng
Nhận thư đầu tự chúa Lam
Tổng binh thuận ý mở đàng tháo vây

Minh vương cùng trăm cánh tay
Về nơi núi biếc sông đầy đương trông
Ngoài thì bạc tiến vàng cung
Sửa sang chiến cụ tình trong lo rèn

Chiêu người mộ lính quyên tiền
Lam Sơn ẩn chốn lâm tuyền không ra
Một năm vó ngựa cửa qua
Tổng binh hay chủ Lam gia không thần

Trước là giữ sứ Lê Trăn
Sau là khởi đạo đại quân Lam bình
Lê vương quyết tuyệt giao Minh
Tham mưu tụ hội định tình trước sau

"Chúng ta sẽ đi về đâu
Lo toan việc nước mưu cầu giang san"
Tướng quân Nguyễn Chích luận bàn:
"Chọn nơi yếu địa Nghệ An chốn này

Người đông đúc, đất rộng dài
Nghe nhìn đã tỏ mắt tai đất đường
Trà Long trước phá thành tường
Nghệ An sau lấy dung nương lâu dài

Từ đây vươn bước gồm hai
Vào trong Tân Thuận ra ngoài Diễn Thanh
Rồi sau việc lớn ắt thành
Đem quân Thanh Nghệ mà giành Đông đô"

Minh công nghe bụng mở cờ:
"Mấy lời đã vén mây mờ thấu xanh
Thực là một ý cao minh
Cho người sa mạc một bình nước trong"

Ba quân nghe lệnh minh công
Theo miền thượng đạo đường thông, thông dàn
Ba hôm Bồ Lạp gần trang
Bắc nam hai đạo hợp hàm hổ qua

Bắc thành Đô, nam thành Trà
Nam là Sư Hựu bắc là Lý An
Về chiều trời đã buông màn
Minh công khẽ hãn khe hàn phục trong

Hợp binh hai đạo vào tròng
Tung quân ẩn phục tan gông kẹp, cùm
Diệt tan cả giống kẹp kìm
Lý, Sư thoái bộ thoát mình tháo thân

Phá trận lớn, bức Trà Lân
Trải qua hai tháng thân thần đều suy
Cầm Bành thành chủ lâm nguy
Phải đành mở cửa phục quỳ minh công

Từ đây uy sấm ngoài trong
Khả Lưu Bồ Ải ngói long mái tàn
Bấy giờ thành phủ Nghệ an
Tổng binh mất mật, mất gan rụng rời

Tân Thuận trong, Diễn Thanh ngoài
Cũng đều vươn bước dọc dài phục thu
Trung hưng phấp phới ngọn cờ
Đem quân Thanh Nghệ mà đồ Đông Kinh

Điều quân ba đạo nghĩa binh
Theo đường bắc tiến chia hình quạt giương
Tấm lòng lão ấu thảo thơm
Chật đường bầu rượu giỏ cơm rước mừng

Núi Ngô những lở theo dòng
Thành trơ mấy đảo giữa hồng thủy cơn
Hùm kia khi đã say đòn
Cứu binh cáo cấp thư bôn tẩu về

Minh triều viễn báo đã nghe
Động binh guồng máy cỗ xe chuyển vòng
Điều quân các đạo biên phòng
Thái tử thái bảo Vương Thông lĩnh quyền

Cứu binh năm vạn côn quyền
Lạng Sơn đường bộ qua miền ải quan
Vào thành trước đã nghỉ an
Sau là định kế phát hoàn đòn xưa

Đông Quan trước quét tua rua
Sau là Thanh Nghệ đường vua tiến vào
Trong tay mười vạn chiến bào
Hội quân Cổ Sở trong hào ngoài mai

Chính kỳ chia đạo gồm hai
Công miền Cao Bộ chủ bài Lam Sơn
Chính binh đường cái tiến dồn
Kỳ binh gián đạo lẻn vờn sau lưng

Đặt bày hỏa pháo chuyển rung
Pháo vang là hiệu đều cùng khép vây
Vương công chắc thắng trong tay
Mượn bài Tôn Tử giải say sức hùm

Lam Sơn bộ chỉ huy vùng
Đã đề sách lược bẻ cùm quyết phen
Chọn miền Tốt Động là tên
Cánh đồng lau lách cỏ len cây lồng

Chính binh tiền bộ nhằm công
Lại thêm Chúc Động tùng thông mươi ngàn
Phục binh sắp lưới giăng màn
Hẹn ngày tháng bẻ côn can quốc thù

Canh năm ngày bảy điểm giờ
Tổng binh làm hiệu rong cờ xuất binh
Chính kỳ một trọng một khinh
Lớn thân bủa trước nhẹ mình lẻn sau

Kỳ binh hỏa pháo làm đầu
Chính binh nhận hiệu khai mào ra tay
Ninh Giang chia bước làm hai
Ruộng đồng tiếng dế rỉ tai bốn bề

Trời đâu mây đổ mưa về
Đường như mài mực dầm dề trong nghiên
Gắng công đội ngũ giữ yên
Ngô binh san sát chân liền liền chân

Quân Lam định sẵn kế thần
Vang trời một tiến pháo gầm giả đưa
Chính binh ngỡ kỳ binh đưa
Tinh thần như hạt tuyết cưa ngô đồng

Lam Sơn vẫn giấu vuốt rồng
Ngô binh tiền đội vào tròng tròng ngươi
Bỗng trong lau lách sông ngòi
Tung muôn lá chắn trăm voi ra đòn

Phục binh như khúc trung côn
Nhằm đầu rắn trắng những dồn công phu
Tinh thần như tuyết xẻ ngô
Lam quân xung trận chặt cờ chia binh

Lưỡi gươm lấp lánh hoa quỳnh
Người lái đò sông Mã khinh thác ghềnh
Quân Ngô một thế chênh vênh
Tan ra như sóng giữa duềnh tan ra

Đồng lầy lội, kỵ binh sa
Phút đâu đổ bại một tòa công phu
Trần Hiệp binh bộ thượng thư
Ngựa lên tới trước trao thư tinh thần

Nào ngờ mũi giáo ngang thân
Một bầu rượu đắng muôn cần uống chung
Chính binh tàn tựa Hoa Hùng
Kỳ binh nghe tiếng súng rung bấy giờ

Đều cùng kinh ngạc mơ hồ
Pháo ran hiệu lệnh phải do tay mình
Vừa khi có ngựa lưu tinh
Cho hay chủ soái phục binh rơi vào

Mặt quân như lá xanh xao
Kỳ binh không đánh mà chào thua lui
Vừa khi Chúc Động đến nơi
Quân Lam cởi tấm áo tơi lá rừng

Hai bờ ẩn phục hai rồng
Đã vào trận thế vuốt đồng đưa ra
Đánh cho hoảng đến triều ca
Kỳ binh tan tác lá da dưới giày

Quân Lam truy kích ruổi dài
Vương Thông chủ soái dẫn vài mươi quân
Vượt sông về chốn Đông Quan
Quân Lam thu bắt kim hoàn ngựa xe

Phá nanh hổ, bẻ sừng tê
Thu quân tiệc lớn đề huề rượu thơm
Bấy giờ chủ tướng Lam Sơn
Bản doanh đương đóng trại đồn Lỗi Giang

Tin truyền thắng trận về nam
Gồm hai thủy bộ vua Lam bắc hành
Tây Phù Liệt đóng bản doanh
Điều quân các mặt công thành như ninh

Quân Ngô từ ấy thu nanh
Lui vào giữ những đảo thành trơ vơ
Ngoài thì hòa giảng đưa thư
Trong thì đợi cứu binh từ bắc phương

 

Phần 3: Trận Chi Lăng, Xương Giang và kết thúc thắng lợi

Bấm để xem

Minh triều đã tỏ chiến trường
Điều quân hai đạo chia đường phá băng
Một là thái phó Liễu Thăng
Trăm nghìn mã bộ Chi Lăng qua ngàn

Chinh Lỗ phó tướng ấn ban
Có Thôi đô đốc giúp giàn việc binh
Có Bảo Định Bá Lương Minh
Giữ danh tả phó tổng binh theo cùng

Hai là Mộc Thạnh quốc công
Năm vạn quân vượt ải đồng Lê Hoa
Chức tổng binh đạo quân qua
Chinh nam đại tướng quân là ấn xanh

Có Hưng An bá Từ Hanh
Tả tướng quân giữ chức danh trướng hùng
Có Tân Ninh bá Đàm Trung
Giữ danh hữu tướng giúp cùng việc quân

Hẹn khi tháng chín thượng tuần
Cứu nguy hai đạo đại quân chia đường
Ngựa lưu tinh đã tỏ tường
Minh công quyết kế khúc trường côn phân

Một vây thành quách giữ chân
Một lên quan ải kê gân sẵn chờ
Liễu Thăng dẫn đại quân Ngô
Tháng mười vừa đến cõi bờ Đại nam

Bỗng đâu một đạo quân Lam
Chặn đường tiếp chiến giữa ngàn Chi Lăng
Dẫn theo quân kỵ vài trăm
An Viễn hầu bước ruổi hăng giản mồi

Quân Lam vừa đánh vừa lui
Như Lưu Huyền Đức làm rơi đũa vờ
Dẫn theo mươi kỵ binh Ngô
An Viễn hầu đuổi qua gò Mã Yên

Quân ẩn phục vạn Cẩm Liên
Hai bên tả hữu câu liêm bời bời
Đại thượng tướng phi phản hồi
Một gươm Lam tới đầu rời tấc thân

Quân mất chủ miếu mất thần
Toàn quân nhuyễn sắc tương bần tựa như
Quân Ngô yếu ớt cành ngô
An hầu tử nạn trao cờ Lương Minh

Tiến Cần Trạm dấn thân mình
Nào đâu lại gặp quân Huỳnh đường mai
Chân hùm, tay gấu ngang tai
Tổng binh khôn đỡ hình hài giáo găm

Thôi Tụ đô đốc gắng tâm
Tàn quân thu thập sơn lâm băng miền
Ngựa Hồ nặng đá đeo yên
Thành Xương Giang nhắm hướng tiền lê binh

Đến nơi mới tỏ binh tình
Xương Giang đã thuộc tay Bình Định Vương
Đành lòng đóng trại giữa đường
Đào hào đắp lũy không mường tiến công

Quân Lam vây giáp như nung
Ngày giờ đã hẹn vạn tùng phá doanh
Mộc Thạnh quân đóng vùng ranh
Nhận về bằng sắc, ấn xanh An hầu

Vuốt hùm thành vuốt ấu nâu
Đại quân trên dưới chân đầu phút tan
Bấy giờ vạn gốc du sam
Đương vây giáp dữ Xương Giang trại này

Mồng năm tháng chín điểm ngày
Đại quân xung trận voi hay đưa ngà
Rộn vang hỏa pháo thanh la
Ầm ầm là tiếng của ba quân truyền

Hôm nay ngạnh kích xuyên tên
Đô đốc Thôi Tụ dây bền chặt thân
Đại quân cả phá đại quân
Cũng là nhờ tấm thuẫn thần tổ tông

Rồng Ngô nay hóa giao long
Cứu binh hai đạo tan đồng tàn kim
Ngô như Mạnh Đức vào Xuyên
Lam Sơn đồ điếu đã nên công thành

Ngô binh thủ giữ các thành
Đều là mặt trắng mặt xanh rụng rời
Mang tâm Phật, đem dạ người
Minh công mở lối Dĩnh, Thôi tha đoàn

Cấp Ngô ngàn lá Trắc vàng
Xe châu nếp tử thay bằng ngựa hay
Chọn giờ khắc, định tháng ngày
Đông Quan thành trước chung tay dưới cờ

Hòa thư cùng thảo một tờ
Từ đây Đại Việt cõi bờ hoan ca.

* * *

Nhà Hồ nối nghiệp Đông A
Nhà Lê dựng nghiệp nay là minh vương
Núi thiêng sinh gỗ trầm hương
Nước thiêng sinh sắc sao Lương tỏ mầu

Không thẹn nghe thuyết Vũ Hầu
Áo vàng thay tấm áo cầu (1) từ đây.

Chú thích:
(1) Áo cầu: Áo bằng lông cừu, chỉ lúc phong trần

Mình viết truyện này trong những năm gian khó của cuộc đời, mong đem đến cho mọi người một truyện thơ ý nghĩa và cái nhìn đúng hơn về Lê Lợi, xứng đáng với vai trò thực sự của ông. Năm học lớp 10 mình có đọc tác phẩm Khởi nghĩa Lam Sơn của GS Phan Huy Lê, mình thấy Lê Lợi không hề bị lu mờ trước vai trò của Nguyễn Trãi, bản thân Lê Lợi vẫn là người chủ đạo và là linh hồn của cuộc khởi nghĩa, Nguyễn Trãi chỉ là hỗ trợ thôi. Cảm ơn mọi người đã theo dõi, và cùng mình đi hết chặng hành trình của cuốn truyện thơ.