Ông Lão Ăn Mày Ông lão ăn mày! Người ta gọi ông như thế vì ông nghèo và không nhà cửa. Thực ra ông chưa hề chìa tay xin ai một đồng xu. Có lẽ ông chưa ngoài 70 tuổi nhưng mưa gió, công việc khó nhọc, sự đói rét đã làm ông già hơn ngày tháng. Lưng ông hơi còng, tóc ông mới bạc quá nửa, nhưng đôi má hóp, chân tay khô đét và đen xạm. Riêng đôi mắt ông vẫn còn tinh sáng. Ở trường trở về, từ đằng xa, tôi đã thấy ông ngồi co ro trước cửa nhà tôi. Nghe tiếng gót giày tôiđi trên thềm gạch, ông ngẩng lên chào, giọng nhỏ và run: - Bẩm ông.. Chỗ này nắng, cháu ngồi nhờ ông một lúc cho ấm. - Được, cụ cứ ngồi. - Cháu sẽ quét cẩn thận, không dám để rác bẩn đâu. - Thế thì hay lắm. Rồi ông lại cắm cúi xuống chiếc rổ tre đang đan dở. Tôi vào nhà ăn cơm. Ông đi lúc nào, tôi không để ý, chắc ông đi lúc mặt trời lên cao đã xế nắng ra khỏi cửa nhà tôi. Chỗ ông ngồi đan, đố ai tìm thấy một nút lạt, một tơ tre, một sợi dây nhỏ. Hôm ấy là chủ nhật. Giờ hoe nắng từ sáng sáng sớm. Tuy vậy, ngồi trong nhà tôi mặc áo len còn thấy lạnh. Lúc ra tựa cửa, tôi đã thấy ông lão đang ngồi đan ở chỗ cũ. Tôi gợi chuyện: - Cụ dậy sớm nhỉ? Ông ngẩng lên: - Bẩm ông, cháu lại nhờ ông buổi nữa.. - Vâng nào tôi có thiệt gì! - Ông xem! Hôm qua cháu có để bẩn tí nào đâu. Cháu nghèo đói thật, nhưng không muốn để ai chê trách mình. - Cụ nghĩ thế phải lắm. Ông cụ vừa rút chặt sợi mây, vừa thủng thẳng: - Cháu xa làng từ khi còn bé. Cháu đã đi ở, kéo xe, làm bếp, bán hàng rong, nhưng không bao giờ được mát mặt. Bây giờ có tuổi, không làm nổi việc nặng nhọc, cháu làm việc nhẹ. - Đan thế này, mỗi ngày cụ kiếm được bao nhiêu? - Dăm bảy xu, có khi một hai xu. - Đủ ăn sao được? - Cháu già rồi, ăn hết mấy. Vả lại, sức chỉ có thế thì làm thế nào? Tôi đang lấy làm lạ về lời nói của ông thì nghe đằng xa có tiếng rên rỉ não nuột. Tiếng ấy to dần. Đó là tiếng xin kêu thê thảm của một người mù, già, gầy đen. Anh ta lê qua trước mặt chúng tôi, tay trái chống xuống đất, tay phải cầm mảnh rá mất cạp. Ai thấy anh ta mà không động lòng thương, tôi chịu là người can đảm. Thấy tôi cho anh ta tiền, ông lão cũng sờ vào vành quần, lấy ra một hào, ném vào rá người ăn mày. Ông ngậm ngùi bảo tôi: - Sao thiên hạ lắm người khổ thế ông nhỉ? Tôi còn biết trả lời ông ra sao. Tôi gọi thằng cháu đem cổ rá cũ ra để ông cạp lại hộ. Ông làm cận thận và đẹp lắm. Những nút mây nhỏ gần sát nhau, đầu nút lẩn vào bên trong. Tôi đưa ông một hào. Ông bảo: - Cháu không có xu trả lại. - Biếu cụ cả đấy. - Ông cho, cháu xin vâng, chứ ông trả tiền công thì đắt quá, cháu không dám nhận. Sau đó hai hôm, trời đang ấm bổng rét. Lá vàng lác đác rụng. Tầng mây nặng trĩu và xám ngắt. Cảnh vật ăm u. Tôi nếp cổ áo lên khỏi gáy nhưng vẫn run hoài. Hai tay trong túi áo còn thấy buốt. Một người đi bên cạnh tôi, hai hàm răng chạm nhau lập cập. Trước cửa trường học, học trò đứng trụ lại khác với mọi hôm. Tôi hỏi họ: - Chuyện gì thế? - Thưa thầy, trong hiên trường có người chết. Có lẽ là bệnh dịch. Mời thầy xuống xem. Tôi hồi hộp nghĩ: "Hay là ông lão..". Đến nơi, nhìn vào trong hiên, trước cửa lớp tư, tôi thấy một chiếc chiếu cuốn tròn, gồ lên. Thầy giáo cùng trường bảo tôi. - Ông cụ này vẫn ngủ ở đây. Ông cụ sạch sẽ và cận thận lắm, sáng nào dậy cũng quét dọn tinh tươm. - Có phải ông cụ vẫn đan rổ rá? - Phải đấy. Ông cụ khái đáo để! Tuy già yếu, nghèo đói, ông cụ vẫn kiếm lấy ăn, không thèm đi xin. - Ông còn làm phúc cho kẻ nghèo hơn! Một tiếng còi ô tô. Chúng tôi giãn sang hai bên đường. Chiếc xe đen bóng loáng, lịch sự trừ từ tiến đến, ông y sĩ bước xuống, vào khám tử thi. Xem xong, ông bảo chúng tôi: - Người ăn mày này chết vì rét thôi. Các ông cho học trò nghỉ buổi sáng. Chiều có thể học được. Ba tiếng trống vang lên. Học trò lớp trên vào lớp. Ngoài đường, vòng trời ảm đạm, cây cối xờ xạc, ủ rũ. Một chiếc lá vàng khô rời cành, lặng lẽ rơi xuống đất. Hình ảnh của một đời người đã qua. Buổi chiều hôm sau, khi tan học, tôi gặp một cậu bé độ sáu, bảy tuổi gầy gò, bẩn thỉu, bận một chiếc áo cánh nâu rách dài chấm đầu gối. Cậu bé vừa đi vừa khóc, tay chùi nước mắt rỏ giọt hai bên má. Rồi cậu bé vào hiên tường, ngồi bưng mặt khóc ở đúng chỗ ông lão vừa mất đêm kia. Tôi ngạc nhiên. Chắc thằng bé này là con cháu người đã khuất. Tôi hỏi: - Sao cháu ngồi khóc ở đây? - Bố mẹ cháu chết cả. Cháu đi ăn mày, vẫn được ông cụ ở đây cho ăn cho ngủ. Cháu bị lạc mất mấy hôm, bây giờ về không thấy ông đâu.. Cậu bé thổn thức mãi mới nói được mấy câu. Hai má đẫm lệ. Tôi muốn bảo nó: "Ông cụ chết rồi" nhưng sự thương cảm làm tôi nghẹn lời. Hết. Theo Nguyễn Khắc Mẫn (Truyện đọc bổ trợ phân môn kể chuyện ở tiểu học). Nội dung chính: Một ông lão nghèo rất đáng kính vì không những tự lao động kiếm sống, không làm phiền ai mà còn sẵn lòng cưu mang, giúp đỡ những người nghèo khổ. Tình yêu thương giữa con người với con người không hề phân bậc cấp. Như ông lão trong truyện chưa ngoài 70 tuổi xưng ông đáp cháu với người thầy trẻ trung. Bởi ông lão nghèo không nhà cửa gần như thấp đẳng nhất trong xã hội, còn nhân vật "tôi" là người có học thức có đẳng cấp trong xã hội. Nhưng họ đều có tình thương như nhau, họ thể hiện sự tôn trọng cho nhau nào có phân biệt giàu nghèo. Muốn nhắn rủ rằng khi giúp đỡ, thật lòng yêu thương, c on người sẽ không phân bậc cấp. Sự yêu thương không bắt buộc phải là người có vật chất mới xứng đáng được nhận, tình yêu thương luôn đón nhận bạn dù bạn là ai.
