Review Sách Truyền Kì Mạn Lục - Nguyễn Dữ

Truyền Kì Mạn Lục - Nguyễn Dữ​

Người viết: Vương Tâm Nguyên

Ngày đăng: 12/05/2020

Truyền kì mạn lục (Ghi chép tản mạn những chuyện kì lạ được lưu truyền) được Nguyễn Dữ ghi chép dựa trên những truyện đã có sẵn trong dân gian, do Hà Thiện Hán viết lời tựa, Nguyễn Bỉnh Khiêm phủ chính, Nguyễn Thế Nghi dịch ra chữ Nôm và được Vũ Khâm Lân đánh giá là "thiên cổ kì bút" ngay từ thời Lê Sơ. Tuy là sưu tầm và chép lại nhưng hậu thế cho rằng Nguyễn Dữ không chỉ sao y mà còn là sự sáng tạo, cải biên để cho ra đời một tác phẩm truyền kì nổi tiếng.

Truyền kì mạn lục thuộc thể loại truyền kì – văn xuôi tự sự chữ Hán, bắt nguồn từ văn học Trung Quốc, cội nguồn từ tiểu thuyết chí quái, chí dị. Thể loại này xuất hiện từ đời Đường và phát triển đạt đỉnh cao vào đời Tống, đời Minh với tác phẩm Tiễn đăng tân thoại của Cù Hựu. Tiễn đăng tân thoại có ảnh hưởng sâu rộng đến văn học các nước trong khu vực, trong đó có Việt Nam. Hình thức đưa ra ý kiến cuối những câu chuyện của Truyền kì mạn lục được cho là ảnh hưởng trực tiếp từ Tiễn đăng tân thoại . Nguyễn Dữ đã hoán cốt đoạt thai mà thổi vào đó cái hồn của thời đại, đây là xu hướng chung của quy luật sáng tạo văn hóa văn học trung đại.

​

Kết cấu Truyền kì mạn lục gồm 20 truyện, chia thành 4 quyển. Tiêu đề mỗi câu chuyện đều mang ba chữ: Kí, truyện hoặc lục. Truyện truyền kì hấp dẫn người đọc bởi yếu tố kì quái, lạ, ảo. Giọng văn biện luận hùng hồn, chăm chút tỉ mỉ xen lẫn thơ ca cùng với tấm lòng xót thương trước những thân phận con người hoạn nạn khiến Truyền kì mạn lục vang danh ngay từ khi mới xuất hiện. Tác phẩm của Nguyễn Dữ còn là bước mở đầu cho sự phát triển của Truyền kì tân phả của Đoàn Thị Điểm, Tục truyền kì của Đặng Trần Côn và Tân truyền kì lục của Phạm Quý Thích sau này.

Thế kỉ XVI được coi là một trong những thời kì đen tối của lịch sử nước nhà. Một thời đại nhiễu nhương, tranh giành quyền lực giữa các tập đoàn phong kiến Lê – Mạc, Trịnh – Nguyễn. Một giai đoạn không có ngoại bang xâm lược nhưng nội chiến liên miên. Sự tranh quyền đoạt lợi dai dẳng giữa các thế lực cầm quyền đem lại nhiều tổn thất cho đất nước và xã hội. Chính quyền phong kiến không quan tâm đến đời sống nhân dân mà chỉ chú trọng lợi ích riêng. Đây là hồi chuông cảnh tỉnh chế độ phong kiến lạc hậu đã bước vào giai đoạn suy vong, những khuất lấp, đen tối của chế độ dần hiện rõ.

Nguyễn Dữ chứng kiến sự lũng đoạn của thời cuộc, ngay cả bản thân ông cũng phản ứng gay gắt với chính quyền bằng việc từ quan và tuyên thệ không trở lại chốn phồn hoa đô thị. Bức tranh hiện thực với cảnh tranh quyền đoạt vị, chính sự rối ren, vua chúa bê tha khiến cho bề tôi cũng không quy củ. Những tên xiểm nịnh, tham quan xuất hiện ngày càng nhiều, chúng thỏa chí vơ vét, cướp đoạt, sách nhiễu dân lành, thậm chí chúng còn chiếm lấy vợ người khác. Một thời đại loạn lạc như vậy tất sinh ra những tệ nạn như trộm cắp, ma quỷ hoành hành.

Xã hội khiến con người không được hưởng hạnh phúc mà chỉ mang đến những kiếp nạn, khổ đau. Giai cấp cầm quyền phong kiến không thực hiện được vai trò của mình là đảm bảo cuộc sống của nhân dân mà chỉ chú tâm đến thú ăn chơi xa xỉ của giới quan lại, quý tộc. Dân chúng khổ cực, đói kém xảy đến khắp nơi nhưng không có bàn tay của thế lực nào cứu vớt cuộc sống của họ. Nguyễn Dữ chứng kiến sự tha hóa của đông đảo bọn quan lại, từ đời sống hiện thực mà ghi nhận lại trong các câu chuyện của Truyền kì mạn lục. Dưới ngòi bút sắc bén và khả năng quan sát thực tế tinh nhạy, những mẩu chuyện trong Truyền kì mạn lục không quá dài nhưng lại hàm chứa một dung lượng lớn: Tái hiện bức tranh khốn cùng của hiện thực xã hội Việt Nam thế kỉ XVI.

Sự sụp đổ các giá trị của thời cuộc khiến cho đông đảo người dân lâm vào hoàn cảnh hiểm nghèo. Họ vừa chịu sự bức hiếp của các thế lực phong kiến, vừa phải lâm vào cảnh cơ hàn do thiên tai, dịch bệnh, mất mùa mang lại.

​

Truyền kì mạn lục mang trong mình giá trị hiện thực cũng như giá trị nhân đạo sâu sắc. Đó là bức tranh thế kỉ ảm đạm, u buồn trong chặng đường của lịch sử dân tộc. Tác phẩm tố cáo những nhiễu nhương của thời cuộc, sự sụp đổ hoàn toàn của các giá trị xã hội và giai đoạn suy vong của chế độ phong kiến. Nguyễn Dữ trực tiếp phơi bày những cái xấu xa xảy đến trong xã hội: Vua chúa bạo hành, lao vào ăn chơi trác táng; quan lại chuyên quyền, hà hiếp dân lành; những tệ nạn xã hội như cờ bạc, trộm cắp xảy đến liên miên và chính những bậc Hộ pháp, Long thần mà dân gian thờ phụng cũng trở thành những tay đạo chích, phá hoại mùa màng người dân. Một bức tranh xã hội đen tối dưới sự trị vì của một chế độ phong kiến hủ bại hiện ra chân thực dưới từng con chữ của Nguyễn Dữ.

Qua đó, Truyền kì mạn lục là bài ca thán tụng những người dân thường, đặc biệt là những người phụ nữ tài sắc tiết hạnh. Dưới ngòi bút của Nguyễn Dữ, họ hiện lên với chân dung của những cô gái xinh đẹp, tảo tần, vị tha nhưng số phận quá đỗi hẩm hiu, bạc nhược. Ông trân trọng và nâng niu vẻ đẹp của người phụ nữ, điều này hiện rõ trong mỗi trang viết thấm đẫm sự cảm thông của Nguyễn Dữ.

Với Truyền kì mạn lục, người đọc có thể thấy được bức tranh hiện thực xã hội Việt Nam thế kỉ XVI đã tác động không nhỏ đến ngòi bút của Nguyễn Dữ. Từ chất liệu lấy từ hiện thực cuộc sống, Nguyễn Dữ cóp nhặt rồi thổi vào đó cái hồn riêng của mình. Bằng phương pháp phê bình xã hội học, có thể nhận ra mối tương quan giữa văn học và hiện thực trong Truyền kì mạn lục là rất gần. Lịch sử - xã hội được xem là một trong những yếu tố quyết định đến giá trị đặc sắc của tác phẩm, ví như sợi dây chỉ đỏ xuyên suốt hành trình tác phẩm. Thông qua Truyền kì mạn lục, người đọc dễ dàng nhận thấy sự thối nát của chế độ phong kiến cùng sự khốn kiếp của chế độ vua chúa, quan lại bức hiếp nhân dân nghèo khổ. Từ đó xót thương cho những những phận người bị thời cuộc vùi dập, cuộc sống con người cùng quẫn và bế tắc.

 

Duyệt. Chúc mừng bạn đã hoàn thành event^^

 

Truyền kỳ mạn lục là cuốn sách mình rất thích. Khi Nhã Nam phát hành mình đã mua ngay lập tức, trước hết mình đã thích tác phẩm này từ lâu nhưng cũng có một phần vì mình thích bìa sách. Bìa cuốn sách mang lại cảm giác rất hoài cổ, mang hương vị hồn Việt từ xa xưa. Nhưng ở gần cuối cuốn sách có nhiều bài thơ cổ thì mình chưa thực sự hiểu. Nhưng dù cuốn sách có một số câu chuyện mọi người đã biết nhưng mình vẫn cảm thấy thú vị khi đọc nó. Những câu chuyện được kể thể hiện được tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Dữ. Đây là một cuốn sách rất đáng đọc, mang phong vị của riêng Việt Nam. Cảm ơn bạn rất nhiều vì bài review nhé.

 

Mình cũng giống bạn nè, lúc Nhã Nam mới xuất bản mình cũng mua liền ấy, bìa nhìn mát mắt mà chất liệu lại tốt nữa. Hồi đó mua về mà cứ ngắm mãi. Mình đọc qua lâu rồi nên cũng không nhớ lắm mấy bài thơ cổ trong đó nữa. Hầu hết mình thích đọc truyện trong đó hơn. Cảm ơn bạn đã đọc bài mình và để lại cảm nhận chân thành nhé ^^