Kể chuyện sự tích về chị Hằng Nga Tương truyền, vào thời xa xưa, trên trời xuất hiện mười ông mặt trời, cùng chiếu xuống mặt đất nóng đến bốc khói, biển hồ khô cạn, người dân gần như không thể sống nổi. Chuyện này đã làm kinh động đến một anh hùng tên là Hậu Nghệ. Anh đã trèo lên đỉnh núi Côn Lôn, dùng thần lực giương nỏ thần bắn rụng chín ông mặt trời. Hậu Nghệ đã lập nên thần công cái thế, nhận được sự tôn kính và yêu mến của mọi người, rất nhiều chí sĩ mộ danh đã tìm đến tầm sư học đạo, trong đó có Bồng Mông là một kẻ tâm thuật bất chính. Không lâu sau, Hậu Nghệ lấy một người vợ xinh đẹp, tốt bụng, tên là Hằng Nga. Ngoài dạy học săn bắn, cả ngày Hậu Nghệ luôn ở bên cạnh vợ, mọi người đều ngưỡng mộ đôi vợ chồng trai tài gái sắc này. Một hôm, Hậu Nghệ đến núi Côn Lôn thăm bạn, trên đường tình cờ gặp được Vương mẫu nương nương đi ngang qua, bèn xin Vương mẫu thuốc trường sinh bất tử. Nghe nói, uống thuốc này vào, sẽ lập tức được bay lên trời thành tiên. Nhưng Hậu Nghệ không nỡ rời xa vợ hiền, đành tạm thời đưa thuốc bất tử cho Hằng Nga cất giữ. Hằng Nga cất thuốc vào hộp đựng gương lược của mình, không ngờ đã bị Bồng Mông nhìn thấy. Ba ngày sau, Hậu Nghệ dẫn học trò ra ngoài săn bắn, Bồng Mông với tâm địa xấu xa đã giả vờ lâm bệnh, xin ở lại. Đợi Hậu Nghệ dẫn các học trò đi không lâu, Bồng Mông tay cầm bảo kiếm, đột nhập vào hậu viện, ép Hằng Nga phải đưa ra thuốc bất tử. Hằng Nga biết mình không phải là đối thủ của Bồng Mông, trong lúc nguy cấp đã vội vàng mở hộp gương lược, lấy thuốc bất tử ra và uống hết. Hằng Nga uống thuốc xong, thấy người bỗng nhẹ rời khỏi mặt đất, hướng về cửa sổ và bay lên trời. Nhưng do Hằng Nga còn nhớ chồng, nên chỉ bay đến mặt trăng là nơi gần với nhân gian nhất rồi trở thành tiên. Tối hôm đó, khi Hậu Nghệ về đến nhà, các thị nữ vừa khóc vừa kể lại câu chuyện xảy ra lúc sáng. Hậu Nghệ vừa lo vừa giận, đã rút kiếm tìm giết nghịch đồ, nhưng Bồng Mông đã trốn đi từ lâu. Hậu Nghệ nổi giận nhưng chỉ biết vỗ ngực giậm chân kêu khóc. Trong lúc đau khổ, Hậu Nghệ đã ngửa cổ lên trời đêm gọi tên vợ hiền. Khi đó, anh kinh ngạc phát hiện ra, trăng hôm nay đặc biệt sáng ngời, mà còn có thêm một bóng người cử động trông giống Hằng Nga. Hậu Nghệ vội sai người đến hậu hoa viên nơi Hằng Nga yêu thích, lập bàn hương án, đặt lên đó những món ăn và trái cây mà bình thường Hằng Nga thích ăn nhất, để tế Hằng Nga nơi cung trăng đang nhớ đến mình. Sau khi mọi người nghe tin Hằng Nga lên cung trăng thành tiên nữ, đều đã lần lượt bày hương án dưới ánh trăng, cầu xin Hằng Nga tốt bụng ban cho may mắn và bình an. Từ đó, phong tục "bái nguyệt" vào tết trung thu được truyền đi trong dân gian. Phiên bản 2: Sự tích Hằng Nga và Hậu Nghệ Nàng Hằng Nga, hay Thường Nga, xinh đẹp tuyệt vời, ở cung Quảng Hàn lạnh lẽo, tức là Mặt Trăng. Vốn nàng ở phương Bắc, nơi cánh đồng hoang, bị một tướng của Hậu Nghệ bắt về phương Ðông. Hậu Nghệ lúc đó là Hoàng Ðế. Hằng Nga được yêu chiều hết mức, được Hậu Nghệ giao giữ cỏ Linh Chi tức là thuốc trường sinh. Truyền thuyết Trung quốc kể rằng: Đời Vua Nghiêu, loài người sống trong cảnh thái bình tự do và no ấm, trong hạnh phúc sáng trong, không chút vẫn đục. Chợt một thiên tai khủng khiếp đè ập xuống loài người. Nguyên là ở cuối biển Ðông, trong một cái hang gọi là hang Dương (hang Mặt trời), có cây Phù tang cao vút trời xanh; cành cây um tùm giấu mười con quạ vàng- những con quạ lửa ban sức ấm nóng và ánh sáng cho loài người. Bình thường, hàng ngày mỗi con quạ vàng lần lượt chui khỏi biển, hóa thành Mặt trời, tỏa sức sống nuôi dưỡng vạn vật tươi tốt bằng sức nóng ấm và ánh sáng của mình. Song, bất chợt, một hôm, cả mười con quạ vàng tranh nhau bay ra biển Ðông khiến biển nổi sóng, gầm thét dữ dội. Mười con quạ vàng cùng một lúc xuất hiện trên bầu trời! Thế là, cả thế gian sáng chói đến lóa mắt; nắng thiêu đốt cỏ cây, hoa lá; người và những con vật tìm đến các nguồn nước, ao, hồ, sông ngòi, giếng, ngâm mình xuống nước. Song chẳng bao lâu, nước sôi lên sùng sục. Ðói khát, sức nóng ghê gớm giết chết hang triệu sinh linh. Từ trái đất, tiếng khóc thảm thiết vang dội. Vua Nghiêu sai Hậu Nghệ trừ diệt tai họa cho đất nước. Hậu Nghệ sinh ở biển Ðông, sức lực phi thường, có thể bạt núi lấp sông; chàng có tài bắn cung trăm phát trăm trúng. Chàng quyết bắn rơi mười con quạ vàng, cứu dân khỏi cảnh diệt vong. Chàng nhìn thẳng về hướng mượt mặt trời chói lóa; chàng dựa thân vào chân trời, giương cung bắn. Một mũi tên lao đi, một quạ vàng lao xuống biển; hai rồi ba, bốn.. chín mũi tên, chín quạ vàng rơi xuống biển. Hậu Nghệ giương cung định bắn mũi tên thứ mười, thì một tướng giữ tay chàng ngăn lại: "Thưa tướng công, tướng công phải để lại một mặt trời chiếu sáng vũ trụ". Hậu Nghệ hạ cung xuống. Bầu trời trở lại trong xanh, ấm áp. Trong không, những lông quạ đủ các sắc cầu vồng bay rơi lả tả xuống mặt biển. Vũ trụ trở lại xanh tươi, hoa lại phô sắc thắm, hương thơm. Nhân dân mở hội tưng bừng; trống kêu rộn rã; tiếng hát ca vang. Hậu Nghệ được nhân dân vô cùng yêu mến, Hậu Nghệ lên ngôi Hoàng đế. Chàng lấy Hằng Nga bị bắt từ phương Bắc tới. Bà Tây Vương Mẫu cho Hậu Nghệ cỏ Kinh Chi làm thuốc trường sinh. Chàng giao cho Hằng Nga giữ cỏ quý. Mười năm trôi qua. Từ khi nắm quyền lực, Hậu Nghệ trở thành tàn bạo. Hắn chiếm đoạt của cải, ruộng vườn, nhà cửa của nhân dân. Hắn ở những cung điện lộng lẫy, ngựa xe choáng lộ ngọc vàng. Nhân dân đói khổ, mùa màng xơ xác, cỏ cây khô héo; từng đàn quạ đen tha hồ rỉa những xác người chết đầy đồng. Hậu Nghệ bị dân oán hờn. Hằn thù bốc ngùn ngụt như khói sương bao phủ cả bầu trời. Nhiều tướng của Hậu Nghệ bỏ đi, tập hợp những đám dân đói khổ chống lại hắn. Hằng Nga đau đớn, tủi phận làm vợ một bạo chúa. Ngày đêm, nàng ngồi bên thỏ ngọc, người bạn duy nhất của nàng, giữ thuốc trường sinh. Không thể sống với người tàn bạo, không thể để cho người phản bội nhân dân uống thuốc trường sinh, nàng ăn hết cỏ Linh Chi. Nàng thấy phảng phất say sưa. Rồi tấm thân ngà ngọc nhẹ nhàng bay lên cao, bay mãi; tay ôm thỏ ngọc, Hằng Nga đỗ lại ở Cung Trăng. Hậu Nghệ về nhà, sau một vụ tàn sát thảm khốc, không thấy Hằng Nga. Trăng sáng vằng vặc, Hậu Nghệ nhìn lên Cung Trăng thấy bóng nàng Hằng Nga thấp thoáng. Gịân uất lên, hắn lấy cung tên, dốc toàn lực, râu tóc dựng đứng cả lên. Hắn nhằm Mặt trăng bắn. Trăng vẫn tỏa ánh sáng lộng lẫy. Hậu Nghệ rút mũi tên thứ hai, mũi tên thứ ba, bắn, bắn. Trăng vẫn tỏa sáng khắp vũ trụ. Hậu Nghệ gục xuống. Chợt Tây Vương mẫu đứng trước mặt, oai nghiêm bảo: "Ta cho ngươi cỏ Linh Chi để ngươi sống mãi mãi, làm điều thiện. Vậy mà, khi nắm quyền lực, ngươi phản bội ta, ngươi phản bội nhân dân, đầy đọa nhân dân trong đói khát loạn ly, ngu dốt. Nhưng nhân dân không chết. Ngươi muốn sống, hãy cởi bỏ áo bào, trút bỏ quyền lực, chớ tham quyền cố vị, và ngươi hãy cùng dân chúng cày ruộng, trồng cây, làm lụng". Bỏ ngai vàng, bỏ quyền lực? Hậu Nghệ căm phẫn, rút gươm chém Tây Vương mẫu. Song hắn chỉ thấy một luồng ánh sáng nhẹ bay lên trời. Giữa lúc ấy, nghĩa quân xông đến bao vây, dẫn đầu là một dũng tướng cũ của hắn. Hậu Nghệ tuyệt vọng. Không có lối thoát, Hậu Nghệ lấy gươm tự đâm vào cổ, vào mặt, vào ngực. Khối thịt to lớn ngã gục xuống. Từ trên Cung Quảng lạnh lẽo, Hằng Nga sắc đẹp tuyệt vời nhìn xuống Trái Ðất, bâng khuâng nhớ quê hương. Xem thêm: Sự tích đèn ông sao đêm trung thu
