I. VĂN XUÔI 1. "Nếu như cảm hứng nhân bản nghiêng về đồng cảm với những khát vọng rất người của con người, cảm hứng nhân văn thiên về ngợi ca vẻ đẹp của của con người thì cảm hứng nhân đạo là cảm hứng bao trùm." (Hoài Thanh) 2. "Đối với tôi văn chương không phải là cách đem đến cho người đọc sự thoát li hay sự quên; trái lại văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối, tàn ác, vừa làm cho lòng người đọc thêm trong sạch và phong phú hơn.." (Theo dòng, Thạch Lam) 3. "Một nhà nghệ sĩ chân chính phải là nhà nhân đạo trong cốt tuỷ." (Sê-khốp) 4. "Nhà văn phải là người thư kí trung thành của thời đại." (Ban-dắc) 5. "Văn học, đó là tư tưởng đi tìm cái đẹp trong ánh sáng." (CharlesDuBos) 6. "Nhà văn phải biết khơi lên ở con người niềm trắc ẩn, ý thức phản kháng cái ác; cái khát vọng khôi phục và bảo vệ những cái tốt đẹp." (Ai-ma-tốp) 8. "Văn học giúp con người hiểu được bản thân mình, nâng cao niềm tin vào bản thân mình và làm nảy nở ở con người khát vọng hướng tới chân lí." (M. Go-rơ-ki) 9. "Nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật không nên là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật chỉ có thể là tiếng đau khổ kia thoát ra từ những kiếp lầm than." (Trăng sáng, Nam Cao) 10. "Văn chương có loại đáng thờ và loại không đáng thờ. Loại không đáng thờ là loại chỉ chuyên chú ở văn chương, loại đáng thờ là loại chuyên chú ở con người." (Nguyễn Văn Siêu) 11. "Tất cả mọi nghệ thuật đều phục vụ cho một nghệ thuật vĩ đại nhất là nghệ thuật sống trên trái đất." (Béc-tôn Brếch) 12. "Một nhà văn thiên tài là người muốn cảm nhận mọi vẻ đẹp man mác của vũ trụ." (Thạch Lam) 13. "Sống đã rồi hãy viết, hãy hoà mình vào cuộc sống vĩ đại của nhân dân." (Nam Cao) 14. "Ở đâu có lao động thì ở đó có sáng tạo ra ngôn ngữ. Nhà văn không chỉ học tập ngôn ngữ của nhân dân mà còn là người phát triển ra ngôn ngữ sáng tạo, không nên ăn bám vào người khác. Giàu ngôn ngữ thì văn sẽ hay.. Cũng cùng một vốn ngôn ngữ ấy nhưng sử dụng có sáng tạo thì văn sẽ có bề thế và kích thước. Có vốn mà không biết sử dụng chỉ như nhà giàu giữ của. Dùng chữ như đánh cờ tướng, chữ nào để chỗ nào phải đúng vị trí của nó. Văn phải linh hoạt. Văn không linh hoạt gọi là văn cứng đơ thấp khớp.." (Nguyễn Tuân) 15. "Giá trị của một tác phẩm nghệ thuật trước hết là ở giá trị tư tưởng của nó. Nhưng là tư tưởng đã được rung lên ở các bậc tình cảm, chứ không phải là cái tư tưởng nằm thẳng đơ trên trang giấy. Có thể nói, tình cảm của người viết là khâu đầu tiên cũng là khâu sau cùng trong quá trình xây dựng tác phẩm lớn." (Nguyễn Khải) 16. "Mỗi tác phẩm phải là một phát minh về hình thức và khám phá mới về nội dung." (Lê-ô-nít Lê-ô-nốp) 17. "Cái quan trọng trong tài năng văn học và tôi nghĩ rằng cũng có thể trong bất kì tài năng nào, là cái mà tôi muốn gọi là tiếng nói của riêng mình." (Ivan Tuốc-ghê-nhép) 18. "Nếu tác giả không có lối đi riêng thì người đó không bao giờ là nhà văn cả.. Nếu anh không có giọng riêng, anh ta khó trở thành nhà văn thực thụ." (Sê-khốp) 19. "Đối với nhà thơ thì cách viết, bút pháp của anh ta là một nửa việc làm. Dù bài thơ thể hiện ý tứ độc đáo đến đâu, nó cũng nhất thiết phải đẹp. Không chỉ đơn giản là đẹp mà còn đẹp một cách riêng. Đối với nhà thơ, tìm cho ra bút pháp của mình – nghĩa là trở thành nhà thơ." (Raxun Gamzatốp) 20. "Đối với con người, sự thực đôi khi nghiệt ngã, nhưng bao giờ cũng dũng cảm củng cố trong lòng người đọc niềm tin ở tương lai. Tôi mong muốn những tác phẩm của tôi sẽ làm cho con người tốt hơn, tâm hồn trong sạch hơn, thức tỉnh tình yêu đối với con người và khát vọng tích cực đấu tranh cho lí tưởng nhân đạo và tiến bộ của loài người." (Sô-lô-khốp) 21. "Văn học làm cho con người thêm phong phú, tạo khả năng cho con người lớn lên, hiểu được con người nhiều hơn." (M. L. Kalinine) 22. "Một tiểu thuyết thực sự hứng thú là tiểu thuyết không chỉ mua vui cho chúng ta, mà còn chủ yếu hơn là giúp đỡ chúng ta nhận thức cuộc sống, lí giải cuộc sống." (Gioóc-giơ Đuy-a-men) 23. "Văn học không quan tâm đến những câu trả lời do nhà văn đem lại, mà quan tâm đến những câu hỏi do nhà văn đặt ra, và những câu hỏi này, luôn luôn rộng hơn bất kì một câu trả lời cặn kẽ nào." (Claudio Magris – Nhà văn Ý) 24. "Một tác phẩm nghệ thuật phải là kết quả của tình yêu. Tình yêu con người, ước mơ cháy bỏng vì một xã hội công bằng, bình đẳng bái ái luôn luôn thôi thúc các nhà văn sống và viết, vắt cạn kiệt những dòng suy nghĩ, hiến dâng bầu máu nóng của mình cho nhân loại." (L. Tôn-xtôi) 25. "Thiên chức của nhà văn cũng như những chức vụ cao quý khác là phải nâng đỡ những cái tốt để trong đời có nhiều công bằng, thương yêu hơn." (Thạch Lam) 26. "Công việc của nhà văn là phát hiện ra cái đẹp ở chỗ không ai ngờ tới, tìm cái đẹp kín đáo và che lấp của sự vật, để cho người đọc một bài học trông nhìn và thưởng thức." (Thạch Lam) 27. "Nghệ thuật bao giờ cũng là tiếng nói của tình cảm con người, là sự tự giãi bày và gửi gắm tâm tư." (Lê Ngọc Trà) 28. "Một tác phẩm thật giá trị, phải vượt lên trên tất cả bờ cõi và giới hạn, phải là một tác phẩm chung cho cả loài người. Nó phải chứa đựng một cái gì lớn lao, mạnh mẽ, vừa đau đớn lại vừa phấn khởi. Nó ca tụng lòng thương, tình bác ái, sự công bình.. Nó làm cho người gần người hơn." (Nam Cao) 29. "Sự cẩu thả trong bất cứ nghề gì cũng là một sự bất lương rồi. Nhưng sự cẩu thả trong văn chương thì thật là đê tiện." (Đời thừa, Nam Cao) 30. "Tôi khuyên các bạn nên đọc truyện cổ tích.. thơ ngụ ngôn, các tuyển tập ca dao.. Hãy đi sâu vào vẻ đẹp quyến rũ của ngôn ngữ bình dân, hãy đi sâu vào những câu hài hoà cân đối trong các bài ca, trong truyện cổ tích.. Bạn sẽ thấy ở đó sự phong phú lạ thường của các hình tượng, sự giản dị của sức mạnh làm say đắm lòng người, vẻ đẹp tuyệt vời của những định nghĩa.. Hãy đi sâu vào sáng tác của nhân dân, nó trong lành như nước nguồn ngọt ngào, tươi mát, róc rách từ khe núi chảy ra.." (M. Go-rơ-ki) 31. "Thi sĩ là một con chim sơn ca ngồi trong bóng tối hát lên những tiếng êm dịu để làm vui cho sự cô độc của chính mình." (Selly) 32. "Không có câu chuyện cổ tích nào đẹp hơn câu chuyện do chính cuộc sống viết ra." (An-đéc-xen) 33. "Văn học, nghệ thuật là công cụ để hiểu biết, để khám phá, để sáng tạo thực tại xã hội." (Phạm Văn Đồng) 34. "Tư tưởng nhân đạo xuyên suốt văn học từ xưa đến nay. Khái niệm nhân đạo có những tiền thân của nó, trong lời nói thông thường đó là" tình thương, lòng thương người ". (Lê Trí Viễn) 35." Con người đến với cuộc sống từ nhiều nẻo đường, trên muôn vàn cung bậc phong phú nhưng tiêu điểm mà con người hướng đến vẫn là con người. "(Đặng Thai Mai) 36." Chi tiết làm nên bụi vàng của tác phẩm. "(Pautôpxki) 37." Cuộc đời là nơi xuất phát cũng là nơi đi tới của văn học. "(Tố Hữu) 38." Nhà văn là người cho máu. "(Enxa Triole) 39." Văn học là nhân học. "(M. Go-rơ-ki) 40." Nghệ sĩ là người biết khai thác những ấn tượng riêng chủ quan của mình, tìm thấy những ấn tượng đó có giá trị khái quát và biết làm cho những ấn tượng đó có những hình thức riêng. "(M. Go-rơ-ki) 41." Nghệ thuật là lĩnh vực của sự độc đáo vì vậy nó đòi hỏi người viết sự sáng tạo phong cách mới lạ, thu hút người đọc. "(Phương Lựu) 42." Cái bóng của độc giả đang cúi xuống sau lưng nhà văn khi nhà văn ngồi dưới tờ giấy trắng. Nó có mặt ngay cả khi nhà văn không thừa nhận sự có mặt đó. Chính độc giả đã ghi lên tờ giấy trắng cái dấu hiệu vô hình không thể tẩy xóa được của mình. "(Sách Lí luận văn học) 43." Phải đẩy tới chóp đỉnh cao của mâu thuẫn thì sự sống nhiều hình mới vẽ ra. "(Hê-ghen) 44." Tác phẩm chân chính không kết thúc ở trang cuối cùng, không bao giờ hết khả năng kể chuyện khi câu chuyện về các nhân vật đã kết thúc. Tác phẩm nhập vào tâm hồn và ý thức của bạn đọc, tiếp tục sống và hành động như một lực lượng nội tâm, như sự dằn vặt và ánh sáng của lương tâm, không bao giờ tàn tạ như thi ca của sự thật. "(Ai-ma-tốp) 45." Tình huống là một lát cắt của sự sống, là một sự kiện diễn ra có phần bất ngờ nhưng cái quan trọng là sẽ chi phối nhiều điều trong cuộc sống con người. "(Nguyễn Minh Châu) 46." Văn học phản ánh hiện thực nhưng không phải là chụp ảnh sao chép hiện thực một cách hời hợt, nông cạn. Nhà văn không bê nguyên si các sự kiện, con người vào trong sách một cách thụ động, giản đơn. Tác phẩm nghệ thuật là kết quả của một quá trình nuôi dưỡng cảm hứng, thai nghén sáng tạo ra một thế giới hấp dẫn, sinh động.. Thể hiện những vấn đề có ý nghĩa sâu sắc, bản chất của đời sống xã hội con người.. Nhân vật trong tác phẩm của một thiên tài thực sự nhiều khi thật hơn cả con người ngoài đời, bởi sức sống lâu bền, bởi ý nghĩa điển hình của nó. Qua nhân vật ta thấy cả một tầng lớp, một giai cấp, một thời đại, thậm chí có nhân vật vượt lên khỏi thời đại, có ý nghĩa nhân loại, vĩnh cửu sống mãi với thời gian.. "(Sách Lí luận văn học) 47." Các ông muốn tiểu thuyết cứ là tiểu thuyết. Tôi và các nhà văn cùng chí hướng như tôi muốn tiểu thuyết là thực sự ở đời. "(Vũ Trọng Phụng) 48." Người sáng tác là nhà văn và người tạo nên số phận cho tác phẩm là độc giả. "(M. Go-rơ-ki) 49." Trước hết là các nghệ sĩ lớn, sau đó mới đến các nhà khoa học, họ xứng đáng hơn ai hết được hưởng sự kính trọng của con người. "(Einstein) 50." Những gì tôi viết ra là những gì thương yêu nhất của tôi, những ước mong nhức nhối của tôi. "(Nguyên Hồng) 51." Mỗi tác phẩm đều có ít nhiều nhà văn. "(Thạch Lam) 52." Nghệ thuật đó là sự mô phỏng tự nhiên. "(Pu-skin) 53." Đau đớn thay cho những kiếp sống muốn cất cánh bay cao nhưng lại bị cơm áo ghì sát đất.. "(Sống mòn, Nam Cao) 54." Điều quan trọng hơn hết trong sự nghiệp của những nhà văn vĩ đại ấy lại là cuộc sống, trường đại học chân chính của thiên tài. Họ đã biết đời sống xã hội của thời đại, đã cảm thấy sâu sắc mọi nỗi đau đớn của con người trong thời đại, đã rung động tận đáy tâm hồn với những nỗi lo âu, bực bội, tủi hổ và những ước mong tha thiết nhất của loài người. Đó chính là cái hơi thở, cái sức sống của những tác phẩm vĩ đại. "(Đặng Thai Mai) 55." Nghệ thuật là lĩnh vực của cái độc đáo. Vì vậy đòi hỏi người sáng tạo phải có phong cách nổi bật, tức là có cái gì rất riêng mới lạ trong phong cách của mình. "(Sách Văn học 12) 56." Đồng tiền lăn tròn trên lưng con người. Đồng tiền làm cho trái hoá phải, đen hoá trắng và người đàn bà góa phụ trở thành cô dâu mới. "(Giá trị của đồng tiền trong Truyện Kiều, Sếch-xpia) 57." Yếu tố đầu tiên của văn học là ngôn ngữ, công cụ chủ yếu của nó và cùng với các sự kiện, các hiện tượng của cuộc sống là chất liệu của văn học. "(M. Go-rơ-ki) 58." Ngôn ngữ của tác phẩm phải gãy gọn, chính xác, từ ngữ phải được chọn lọc kĩ càng. Chính các tác giả cổ điển đã viết bằng một ngôn ngữ như vậy, đã kế tục nhau trau dồi nó từ thế kỉ này sang thế kỉ khác. "(M. Go-rơ-ki) 59." Ngôn ngữ nhân dân là "tiếng nói nguyên liệu" còn ngôn ngữ văn học là "tiếng nói đã được bàn tay thợ nhào luyện"... " (M. Go-rơ-ki) 60." Tác phẩm nghệ thuật sẽ chết nếu nó miêu tả cuộc sống chỉ để miêu tả, nếu nó không phải là tiếng thét khổ đau hay lời ca tụng hân hoan, nếu nó không đặt ra những câu hỏi hoặc trả lời những câu hỏi đó. "(Biêlinxki) 61." Cuộc sống còn tuyệt vời biết bao trong thực tế và trên trang sách. Nhưng cuộc sống cũng bi thảm biết bao. Cái đẹp còn trộn lẫn niềm sầu buồn. Cái nên thơ còn lóng lánh giọt nước mắt ở đời. "(Trích trong Nhật kí của Nguyễn Văn Thạc) 62." Tôi hãy còn một trái tim, một dòng máu nóng để yêu thương, cảm thông và chia sẻ. "(Đô-xtôi-ép-xki) 63." Điều duy nhất có giá trị trong cuộc đời chính là những dấu ấn của tình yêu mà chúng ta đã để lại phía sau khi ra đi. "(Albert Schweitzer) 64." Nhà văn phải là người đi tìm những hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn của con người. "(Nguyễn Minh Châu) 65." Nhà văn tồn tại ở trên đời trước hết để làm công việc giống như kẻ nâng giấc cho những con người bị cùng đường, tuyệt lộ, bị cái ác hoặc số phận đen đủi dồn đến chân tường. Những con người cả tâm hồn và thể xác bị hắt hủi và đoạ đày đến ê chề, hoàn toàn mất hết lòng tin vào con người và cuộc đời. Nhà văn tồn tại ở trên đời để bênh vực cho những con người không có ai để bênh vực. "(Nguyễn Minh Châu) 66." Cảm động lòng người trước hết không gì bằng tình cảm và tình cảm là cái gốc của văn chương. "(Bạch Cư Dị) 67." Những cuộc chiến qua đi, những trang lịch sử của từng dân tộc được sang trang, các chiến tuyến có thể được dựng lên hay san bằng. Nhưng những tác phẩm đi xuyên qua mọi thời đại, mọi nền văn hoá hoặc ngôn ngữ cuối cùng vẫn nằm ở tính nhân bản của nó. Có thể màu sắc, quốc kì, ngôn ngữ hay màu da chúng ta khác nhau. Nhưng máu chúng ta đều có màu đỏ, nhịp tim đều giống nhau. Văn học cuối cùng là viết về trái tim con người. "(Maxin Malien) 68." Tôi muốn tác phẩm của tôi giúp mọi người trở nên tốt, có tâm hồn thuần khiết, tôi muốn chúng góp phần gợi dậy tình yêu con người, đồng loại và ý muốn đấu tranh mãnh liệt cho những lí tưởng của chủ nghĩa nhân đạo và sự tiến bộ của loài người. "(Sô-lô-khốp) 69." Nói tới giá trị nhân đạo là nói tới thái độ của người nghệ sĩ dành cho con người mà hạt nhân căn bản là lòng yêu thương con con người. "(Từ điển văn học) 70." Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả của tình yêu. "(L. Tôn-xtôi) 71." Con người đến với cuộc sống từ nhiều nẻo đường, trên muôn vàn cung bậc phong phú nhưng tiêu điểm mà con người hướng đến vẫn là con người. "(Đặng Thai Mai) 72." Tư tưởng nhân đạo xuyên suốt văn học từ xưa đến nay. Khái niệm nhân đạo có những tiền thân của nó, trong lời nói thông thường đó là "tình thương, lòng thương người." (Lê Trí Viễn) 73. "Thanh nam châm thu hút mọi thế hệ vẫn là cái cao thượng, cái đẹp và cái nhân đạo của lòng người." (Sê-khốp) 74. "Cốt lõi của lòng nhân đạo là lòng yêu thương. Bản chất của nó là chữ tâm đối với con người." (Hoài Chân) 75. "Nếu như cảm hứng nhân bản nghiêng về đồng cảm với những khát vọng rất người của con người, cảm hứng nhân văn thiên về ngợi ca vẻ đẹp của con người thì cảm hứng nhân đạo là cảm hứng bao trùm." (Hoài Thanh) 76. "Nghệ thuật là sự vươn tới, sự níu giữ mãi mãi. Cái cốt lõi của nghệ thuật là tính nhân đạo." (Nguyên Ngọc) 77. "Nói nghệ thuật tức là nói đến sự cao cả của tâm hồn. Đẹp tức là một cái gì cao cả. Đã nói đẹp là nói cao cả. Có khi nhà văn miêu tả một cái nhìn rất xấu, một tội ác, một tên giết người nhưng cách nhìn, cách miêu tả phải cao cả." (Nguyễn Đình Thi) 78. "Văn học, đó là tư tưởng đi tìm cái đẹp trong ánh sáng." (Charles DuBos) 79. "Nhà văn phải biết khơi lên ở con người niềm trắc ẩn, ý thức phản kháng cái ác; cái khát vọng khôi phục và bảo vệ những cái tốt đẹp." (Ai-ma-tốp) 80. "Một nhà văn thiên tài là người muốn cảm nhận mọi vẻ đẹp man mác của vũ trụ." (Thạch Lam) 81. "Nếu tác giả không có lối đi riêng thì người đó không bao giờ là nhà văn cả.. Nếu anh không có giọng riêng, anh khó trở thành nhà văn thực thụ." (Sê-khốp) 82. "Văn học làm cho con người thêm phong phú, tạo khả năng cho con người lớn lên, hiểu được con người nhiều hơn." (M. L. Kalinine) 83. "Cái bóng của độc giả đang cúi xuống sau lưng nhà văn khi nhà văn ngồi dưới tờ giấy trắng. Nó có mặt ngay cả khi nhà văn không thừa nhận sự có mặt đó. Chính độc giả đã ghi lên tờ giấy trắng cái dấu hiệu vô hình không thể tẩy xoá được của mình." (Sách Lí luận văn học) 84. "Tình huống là một lát cắt của sự sống, là một sự kiện diễn ra có phẩn bất ngờ nhưng cái quan trọng là sẽ chi phối nhiều điều trong cuộc sống con người." (Nguyễn Minh Châu) 85. "Nếu như Nguyễn Công Hoan đời là mảnh ghép của những nghịch cảnh, với Thạch Lam đời là miếng vải có lỗ thủng, những vết ố, nhưng vẫn nguyên vẹn, thì với Nam Cao, cuộc đời là tấm áo cũ bị xé rách tả tơi từ cái làng Vũ Đại đến mỗi gia đình, mỗi số phận." (Nguyễn Tuân) 86. "Văn chương trước hết phải là văn chương, nghệ thuật trước hết phải là nghệ thuật." (Nguyễn Tuân) 87. "Như một hạt giống vô hình, tư tưởng gieo vào tâm hồn nghệ sĩ và từ mảnh đời màu mở ấy nó triển khai thành một hình thức xác định, thành các hình tượng nghệ thuật đầy vẻ đẹp và sức sống." (Biêlinxki) 88. "Tôi không thể nào tưởng tượng nổi một nhà văn mà lại không mang nặng trong mình tình yêu cuộc sống và nhất là tình yêu thương con người. Tình yêu này của người nghệ sĩ vừa là một niềm hân hoan say mê, vừa là một nỗi đau đớn, khắc khoải, một mối quan hoài thường trực về số phận, hạnh phúc của những người chung quanh mình. Cầm giữ cái tình yêu ấy trong mình, nhà văn mới có khả năng cảm thông sâu sắc với những nỗi đau khổ, bất hạnh của người đời, giúp họ có thể vượt qua những khủng hoảng tinh thần và đứng vững được trước cuộc sống." (Nguyễn Minh Châu) 89. "Văn học và đời sống là hai vòng tròn đồng tâm mà tâm điểm là con người. Mỗi tác phẩm văn học chỉ là một lát cắt, một tờ biên bản của một chặng đời sống con người ta, trên con đường dài dằng dặc đi đến cõi hoàn thiện." (Nguyễn Minh Châu) 90. "Một tác phẩm nghệ thuật chân chính không bao giờ kết thúc ở trang cuối cùng." (Con tàu trắng, Ai-ma-tốp) 91. "Văn học nằm ngoài các định luật của sự băng hoại. Chỉ mình nó không thừa nhận cái chết." (Sê-đrin, Nga) 92. "Văn học là tấm gương lớn di chuyển dọc theo đường đời." (Xtăng-đan) 93. "Một chữ tình để duy trì thế giới/ Một chữ tài để tô điểm càn khôn." (Trương Trào, Trung Quốc) 94. "Người làm văn tình cảm rung động mà phát ra lời, người xem văn phải rẽ văn để thâm nhập vào tác phẩm." (Văn tâm điêu long, Lưu Hiệp) 95. "Văn học là phương thức tồn tại của con người, giữ cho con người mãi mãi là con người, không sa xuống thành con vật, hay thành ông Thánh vô duyên, vô bổ. Văn học là sự vươn tới, sự hướng về, sự níu giữ mãi mãi tính người cho con người. Cái cốt lõi của văn học là tính nhân đạo." (Nguyên Ngọc) 96. "Tác phẩm văn học sẽ chết nếu nó miêu tả cuộc sống chỉ để miêu tả.. nếu nó khôg là tiếng thét khổ đau hay là lời ca tụng hân hoan; nếu nó không đặt ra những câu hỏi và không trả lời những câu hỏi ấy." (Biêlinxki) 97. "Mọi lí thuyết chỉ là màu xám, chỉ cây đời mãi mãi xanh tươi." (Gớt) 98. "Văn học đối với tôi là một hiện tượng đẹp đẽ nhất trên thế giới." (Pau-tốp-xki) 99. "Chỉ có tác phẩm nghệ thuật nào truyền đạt cho mọi người những tình cảm mới mà họ chưa từng thể nghiệm thì mới là tác phẩm nghệ thuật đích thực." (Lép-Tôn-xtôi) 100. "Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy." (Hồ Chí Minh) II. THƠ CA 1. Bài thơ anh, anh làm một nửa mà thôi Còn một nửa cho mùa thu làm lấy Cái xào xạc hồn anh chính là xào xạc lá Nó không là anh nhưng nó là mùa. (Trích Sổ tay thơ, Chế Lan Viên) 2. "Thi ca là một tôn giáo không kì vọng." (Jean Cocteau) 3. "Thơ ca làm cho tất cả những gì tốt đẹp nhất trên đời trở thành bất tử." (Selly) 4. "Thơ là rượu của thế gian." (Huy Trực) 5. "Trong tâm hồn con người đều có cái van mà chỉ có thơ ca mới mở được." (Nhêcơraxốp) 6. "Trên đời, có những thứ chỉ giải quyết được bằng thơ." (Maiacôpxki) 7. "Niềm vui của nhà thơ chân chính là niềm vui của người mở đường vào cái đẹp, của người biết đi tới tương lai." (Pautôpxki) 8. Nhà thơ trả chữ với giá cắt cổ Như khai thác chất hiếm rađium Lấy một gam phải mất một năm lao lực Lấy một chữ phải mất một tấn quặng ngôn từ. (Maiacốpxki) 9. "Nhà thơ, ngay cả các nhà thơ vĩ đại nhất cũng phải đồng thời là những nhà tư tưởng." (Biêlinxki) 10. "Thơ là sự sung mãn của tình cảm mãnh liệt." (Ban-dắc) 11. "Thơ là chuyện đồng điệu." (Tố Hữu) 12. "Thơ là tiếng gọi đàn." (Xuân Diệu) 13. "Thơ là sự thể hiện con người và thời đại một cách cao đẹp." (Sóng Hồng) 14. "Thơ sinh ra từ tình yêu và lòng căm thù, từ nụ cười trong sáng hay những giọt nước mắt cay đắng." (Raxun Gamzatôp) 15. "Thơ là âm nhạc của tâm hồn, nhất là những tâm hồn cao cả, đa cảm." (Voltaire) 16. "Thơ là viên kim cương lấp lánh dưới ánh mặt trời." (Sóng Hồng) 17. "Thơ là thần hứng." (Platon) 18. "Thơ là ngọn lửa thần." (Đécgiavin) 19. "Thơ ca là niềm vui cao cả nhất mà loài người đã tạo ra cho mình." (Các-Mác) 20. "Thơ, trước hết là cuộc đời, sau đó mới là nghệ thuật." (Biêlinxki) 21. "Thơ là cái nhuỵ của cuộc sống, nên nhà thơ phải đi hút cho được cái nhuỵ ấy và phấn đấu làm sao cho cuộc đời của mình cũng có nhuỵ." (Phạm Văn Đồng) 22. "Thơ chỉ bật ra trong tim ta khi cuộc sống đã tràn đầy." (Tố Hữu) 23. "Làm thơ là cân một phần nghìn miligram quặng chữ." (Maiacôpxki) 24. "Một câu thơ hay là một câu thơ có sức gợi." (Lưu Trọng Lư) 25. "Thơ là một bức hoạ để cảm nhận thay vì để ngắm." (Leonar DeVinci) 26. "Ðể trong lòng là chí, ngụ ra ý là thơ. Người có sâu, cạn cho nên thơ có mờ có tỏ, rộng hẹp khác nhau.. Người làm thơ không ngoài lấy trung hậu làm gốc, ý nghĩa phải hàm súc, lời thơ phải giản dị." (Nguyễn Cư Trinh) 27. "Giống như ngọn lửa thần bốc lên từ trong cành khô, tài năng bắt nguồn từ những tình cảm mạnh mẽ nhất của con người." (Raxun Gamzatốp) 28. "Thơ là người thư kí chân thành của trái tim." (Đuy Blây) 29. "An-đéc-xen đã lượm lặt những hạt trơ trên luống đất của những người dân cày, ấp ủ chúng nơi trái tim ông rồi gieo vào những túp lều, từ đó lớn lên và nảy nở những đoá hoa thơ đẹp, chúng an ủi trái tim của những người cùng khổ." (Pautôpxki) 30. "Thơ ca là tiếng hát của trái tim, là nơi dừng chân của tinh thần, do đó không đơn giản mà cũng không thần bí, thiêng liêng.. Thơ ca chân chính phải là nguồn thức ăn tinh thần, nuôi tâm hồn phát triển, nó không được là thứ thuốc phiện tinh thần êm ái mà nhỏ nhen, độc hại.." (Phương Lựu) 31. "Vạt áo của triệu nhà thơ không bọc hết vàng mà đời rơi vãi. Hãy nhặt lấy chữ của đời mà góp nên trang." (Chế Lan Viên) 32. "Tôi thu thập hình tượng cũng như con ong hút mật vậy. Một con ong phải bay một đoạn đường bằng sáu lần xích đạo trong một năm ba tháng và đậu lên bảy triệu bông hoa để làm nên một gam mật." (Pô-len-kô) 33. "Những câu thơ lấp lánh như những tấm huy chương." (Pon-Valeri) 34. "Thơ là bà chúa của nghệ thuật." (Xuân Diệu) 35. "Sáng tác thơ là một việc do cá nhân thi sĩ làm, một thứ sản xuất đặc biệt và cá thể. Anh phải đi sâu vào tâm hồn cá biệt của anh để nói cái to tát của xã hội, cái tốt đẹp của chế độ, để tránh cái khô khan, nhạt nhẽo, anh phải có cá tính, anh phải trau dồi cái độc đáo mà công chúng rất đòi hỏi. Nhưng đồng thời anh phải đấu tranh để cái việc sự sáng tạo ấy không trở thành anh hùng chủ nghĩa." (Xuân Diệu) 36. "Thơ là tiếng nói của tri âm." (Tố Hữu) 37. "Cái đẹp là cuộc sống" (Séc-nư-sép-xki) 38. "Giọng ca buồn là thích hợp nhất cho thơ ca." (Etga Pô) 39. "Thơ ca phải say mới thích." (Tố Hữu) 40. "Bạn ơi hay suy nghĩ bằng trái tim. Và hãy đọc cảm xúc bằng lí trí." (Phôntan) 41. "Hãy đập vào tim anh, thiên tài là nơi đó." (A. De Muýt-xê) 42. "Hãy xúc động hồn thơ cho ngọn bút có thần." (Ngô Thì Nhậm) 43. "Thơ chính là tâm hồn của con người." (M. Go-rơ-ki) 44. "Văn chương phải là thế trận đuổi nghìn quân giặc." (Trần Thái Tông) 45. "Do tình sinh ý, do ý sinh chữ, bởi cái này mà có cái kia cũng là thế cả." (Bùi Dương Lịch) 46. Nền đất ẩm, chiếu manh, trang giấy trắng Anh khi sinh bao nhiêu vật cho đời Nên anh chết như chuyến đi dài hạn Bởi họ sống thay anh có mặt giữa muôn đời. (Đào Cảng) 47. "Thơ là thơ, đồng thời là hoạ, là nhạc, là chạm khắc theo một cách riêng" (Sóng Hồng) 48. "Có những đêm không ngủ, mắt rực cháy và thổn thức, lòng tràn ngập nhớ nhung.. Khi đó tôi viết." (Léc-môn-tốp) 49. "Kiến trúc có thể được gọi là" vũ khúc của đá ", vũ đạo có thể gọi là" âm nhạc của cơ thể ", âm nhạc được coi là" kiến trúc của âm thanh ", hội hoạ là" khúc biến tấu của màu sắc "..." (Phương Lựu) 50. "Nếu những nỗi đau khổ từ lâu bị kiềm chế, nay sôi sục dâng lên trong lòng thì tôi viết." (Nê-krát-xtốp) 51. "Mỗi khi có gì chất chứa trong lòng, không nói ra, không chịu được thì lại cần thấy làm thơ." (Tố Hữu) 52. "Thi sĩ không phải là người, nó là người mơ, người say, người điên. Nó là tiên, là ma, là quỷ.." (Chế Lan Viên) 53. "Thơ là tiếng lòng." (Diệp Tiếp) 54. "Thơ ca, nếu không có người tôi đã mồ côi." (Raxun Gamzatốp) 55. "Lời văn tả ra hình như máu chảy ở đầu ngọn bút, nước mắt thấm trên tờ giấy khiến ai đọc cũng thấm thía ngậm ngùi." (Mộng Liên Đường chủ nhân) 56. "Nhịp điệu của câu thơ là nhịp điệu của sóng gió và cũng là nhịp điệu náo nức xôn xao và biết bao sung sướng êm ái trong lòng người trở về quê cũ, nơi đã nuôi mình." (Tố Hữu) 57. "Đối tượng mà anh muốn nói đến dù là cái gì cũng chỉ có một từ để biểu hiện nó." (Mô-pat-xăng – Pháp) 58. "Trong ba bài thơ, bài này mang cái hồn của cảnh vật mùa thu hơn cả, cái thanh, cái trong, cái nhẹ, cái cao. Mang cái thần của cảnh mùa thu. Cái hồn, cái thần của cảnh mùa thu là nằm ở trong bầu trời, ở trên trời thu." (Nhận xét về Thu vịnh, Xuân Diệu) 59. "Bài thơ Thu vịnh có thần hơn hết nhưng ta vẫn phải công nhận bài Thu điếu là điển hình hơn cả cho mùa thu của làng cảnh Việt Nam." (Xuân Diệu) 60. "Con hãy lắng nghe nỗi buồn của cành cây héo khô, của chim muông què quặt, của hành tinh lạnh ngắt. Nhưng trước hết con hãy lắng nghe nỗi buồn của con người." (Na-dim Hít-mét) 61. "Không có gì nghệ thuật hơn bản thân lòng yêu quý con người." (Van-gốc) 62. "Văn chương bất hủ cổ kim đều viết bằng huyết lệ." (Lâm Ngữ Đường) 63. "Cuộc bể dâu mà con người nhìn thấy trong văn thơ dân tộc là máu trong trái tim của người nghệ sĩ." (Tố Hữu) 64. "Nếu" Truyện Kiều "là một dòng sông thì thơ chữ Hán là những con suối nhỏ, tất cả đều đổ vào đại dương mênh mông là chủ nghĩa nhân đạo của nhà thơ." (Nguyễn Đăng Mạnh) 65. "Cuộc sống là cánh đồng màu mỡ để cho thơ bén rễ sinh sôi." (Pu-skin) 66. Người giai nhân: Bến đợi dưới cây già Tình du khách: Thuyền qua không buộc chặt. (Xuân Diệu) 67. "Ta là ai?" Như ngọn gió siêu hình Câu hỏi hư vô thổi nghìn nến tắt "Ta vì ai?" Khẽ xoay chiều ngọn bấc Bàn tay người thắp lại triệu chồi xanh. (Chế Lan Viên) 68. "Thơ hay là thơ giản dị, xúc động và ám ảnh. Để đạt được một lúc ba điều ấy đối với các thi sĩ vẫn còn là điều bí mật." (Trần Đăng Khoa) 69. "Cốt lõi của lòng nhân đạo là lòng yêu thương. Bản chất của nó là chữ tâm đối với con người." (Hoài Chân) 70. Nhà văn phải: "Đứng trong lao khổ, mở hồn ra đón lấy mọi vang động của cuộc đời". (Nam Cao) 71. "Tất cả trong con người! Tất cả vì con người! Con người! Tiếng ấy thật kì diệu! Tiếng ấy vang lên kiêu hãnh và hùng tráng xiết bao!" (M. Go-rơ-ki) 72. "Làm người thì không có cái tôi.. nhưng làm thơ thì không thể không có cái tôi." (Viên Mai) 73. "Nhà thơ như con ong biến trăm hoa thành mật ngọt." (Pô-len-kô) 74. Nhà thơ như con ong biến trăm hoa thành một mật Một giọt mật thành, đòi vạn chuyến ong bay Nay rừng nhãn non Đoài, mai vườn cam xứ Bắc Ngọt mật ở đồng bằng mà hút nhị tận miền Tây. (Chế Lan Viên) 75. "Hãy xúc động hồn thơ cho ngọn bút có thần." (Ngô Thì Nhậm) 76. "Khi tình cảm tự tìm cho nó một hình thức để bộc lộ ra ngoài, chúng ta có thơ." (Ta-go) 77. "Thơ là hiện thực, thơ là cuộc đời, thơ còn là thơ nữa." (Xuân Diệu) 78. "Hãy hát lên khi mỗi mảnh hồn anh là một sợi dây đàn." (Platông) 79. "Câu thơ hay là câu thơ có khả năng đánh thức bao ấn tượng vốn ngủ quên trong kí ức của con người." (Chu Văn Sơn) 80. "Thơ ca bắt rễ từ lòng người, nở hoa từ từ ngữ." (Lời Tựa tập thơ Trung Hoa Cổ kim hoàn ca tập) 81. "Mỗi chữ phải là hạt ngọc buông xuống trang bản thảo. Hạt ngọc mới nhấy của mình tìm được do phong cách riêng của mình mà có." (Tô Hoài) 82. "Thơ là cây đàn muôn điệu của tâm hồn, của nhịp thở con tim. Xưa nay thơ vẫn là cuộc đời, là lương tri, là tiếng gọi con người hãy quay về bản chất thực của mình để vươn lên cái chân, thiện, mĩ, tới tầm cao của khát vọng sống, tới tầm cao của giá trị sống." (Hoài Thanh) 83. "Thơ ca đồng thời song hành với con người chức năng thức tỉnh lương tri đang ngủ." (Ép-tu-sen-kô) 84. "Cũng như nụ cười và nước mắt, thực chất của thơ là phản ánh một cái gì đó hoàn thiện từ bên trong." (Ta-go) 85. "Thơ cần có hình cho người ta thấy, có ý cho người ta nghĩ, và có tình để rung động trái tim." (Chế Lan Viên) 86. "Nhạc là cỗ xe chở hồn thi phẩm." (Hoàng Cầm) 87. "Thơ không chấp nhận trạng thái bàng quan." (Gaxia Lor-ca, Tây Ban Nha) 88. "Sự truyền đạt lại một trạng thái thơ đòi hỏi phải dựa vào dây toàn bộ cảm xúc là điều khác với sự truyền đạt lại một tư tưởng." (P. Valéri, Pháp) 89. "Thơ là từ trái tim đi rồi trở về với trái tim." (Ngô Giang Tiệp, đời Thanh Trung Quốc) 90. "Thơ hay là thơ giản dị, xúc động, ám ảnh. Để đạt được một lúc ba điều ấy đối với các thi sĩ vẫn là điều bí mật." (Trần Đăng Khoa) 91. "Thế nào là thơ? Đó không chỉ là nghệ thuật, đó còn là sự giải thoát của lòng tôi." (La-mác-tin, Pháp) 92. "Tình cảm nổi lên, bất giác tay múa, chân giậm; lời nói tiếng hát bất giác cất lên tạo thành thi ca." (Kinh Thi) 93. "Thơ đối với cuộc sống như người phụ nữ đối với gia đình. Cái để người ta làm quen ban đầu là nhan sắc, nhưng cái để sống với nhau lâu dài là đức hạnh." (Xuân Quỳnh) 94. "Thơ khởi sự từ tâm hồn, vượt lên bằng tầm nhìn, và đọng lại nhờ tấm lòng người viết." (Hoàng Minh Châu) 95. "Thơ là đôi cánh nâng tôi bay Thơ là vũ khí trong trận đánh." (Raxun Gamzatốp) 96. "Nhà thơ như người thợ lặn đang sục tìm những vực sâu kín nhất của tâm thức mình những vật liệu cao quý sẽ kết tinh lại khi bàn tay anh mang chúng ra ánh sáng." (Reverdy) 97. "Từ bao giờ đến bây giờ, từ Hô-me-rơ đến Kinh Thi, đến ca dao Việt Nam, thơ vẫn là một sức đồng cảm mãnh liệt và quảng đại. Nó đã ra đời giữa những vui buồn của loài người, và nó sẽ kết bạn với loài người cho đến ngày tận thế." (Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh) 98. "Thơ là ảnh, là nhân ảnh, thơ cũng ở loại cụ thể hữu hình. Nhưng nó khác với cái cụ thể của văn. Cùng mọc lên từ cái đống tài liệu thực tế, nhưng từ một cái hữu hình nó thức dậy được những vô hình bao la, từ một điểm nhất định mà nó mở được ra một cái diện không gian thời gian, trong đó nhịp mãi lên một tấm lòng sứ điệp." (Nguyễn Tuân) 99. "Điều kì diệu của thơ là mỗi tiếng, mỗi chữ, ngoài cái nghĩa của nó, ngoài công dụng gọi tên sự vật, bỗng tự phá tung mở rộng ra, gọi đến xung quanh nó những cảm xúc, những hình ảnh không ngờ, tỏa ra xung quanh nó một vùng ánh sáng động đậy. Sức mạnh nhất của câu thơ là ở sức gợi ấy." (Nguyễn Đình Thi) 100. "Thơ phát khởi trong lòng người ta." (Lê Quý Đôn)
