Tổng hợp các bài Đọc hiểu về Thơ tượng trưng - Ngữ Văn HKII Lớp 11

Đọc hiểu 1

CHIỀU​

Hồ Dzếnh​

Trên đường về đầy nhớ

Chiều chậm đưa chân ngày

Tiếng buồn vang trong mây..

Chim rừng quên cất cánh

Gió say tình ngất ngây

Có phải sầu vạn cổ

Chất trong hồn chiều nay?

Tôi là người lữ khách

Màn chiều khó làm khuây

Ngỡ lòng mình là rừng

Ngỡ lòng mình là mây

Nhớ nhà châm điếu thuốc

Khói huyền bay lên cây..​

(Trích Tổng tập văn học Việt Nam, Tập 27, Hà Minh Đức, Nguyễn Xuân Nam sưu tầm, tuyển chọn, NXB Khoa học Xã hội, 1995)​

Thực hiện các yêu cầu sau:

​

Câu 1. Bài thơ được viết theo thể thơ nào?

Câu 2. Nhân vật trữ tình trong bài thơ là ai?

Câu 3. Tìm những từ ngữ miêu tả cảnh chiều trong bài thơ.

Câu 4. Chỉ ra và nêu ý của một yếu tố tượng trưng trong bài thơ.

Câu 5. Nêu hiệu quả của phép tu từ được sử dụng trong câu thơ: "Chiều chậm đưa chân ngày".

Câu 6. Anh/Chị hiểu dòng thơ sau thế nào?

Tôi là người lữ khách

Màu chiều khó làm khuây

Câu 7. Nhận xét về tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ.

Câu 8. So sánh tâm trạng của nhân vật trữ tình trong hai đoạn thơ:

"Có phải sầu vạn cổ

Chất trong hồn chiều nay?"​

(Chiều, Hồ Dzếnh)​

"Một chiếc linh hồn nhỏ:

Mang mang thiên cổ sầu"​

(Ê chề, Huy Cận)​

​

* * *

Gợi ý

Câu 1.

Bài thơ được viết theo thể thơ năm chữ.

Câu 2:

Nhân vật trữ tình: "Tôi" - người lữ khách

Câu 3:

Những từ ngữ miêu tả cảnh chiều trong bài thơ: Chiều chậm đưa chân ngày, chim rừng quên cất cánh, gió say tình, khói huyền bay lên cây..

Câu 4:

Yếu tố tượng trưng: Nỗi buồn - thứ trừu tượng - được miêu tả bằng các giác quan, được hữu hình hóa. Qua phép ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, nỗi buồn như một thứ âm thanh rền rĩ, vang vọng lên tầng mây "tiếng buồn vang trong mây" (cảm nhận bằng thính giác). Tác giả có lẽ là một người con xa xứ "tôi là người lữ khách", nỗi nhớ quê hương thấm đẫm vào cảnh vật, khiến thời gian trôi lững lờ "chiều chậm", "màu chiều khó làm khuây". Nhà thơ đã vẽ ra một không gian chiều tà ảm đạm, lạc lõng, man mác buồn. Nỗi buồn ngập ngừng giữa tâm tư không muốn nói mà vang động ngoài vũ trụ. Vũ trụ như được đẩy rộng ra, tương thông với nhiều cõi xa xăm.

Câu 5: "Chiều chậm đưa chân ngày"

- Phép tu từ được sử dụng: Nhân hóa buổi chiều "chậm đưa chân ngày" (chân ngày là cuối của một ngày)

- Hiệu quả:

• Làm cho câu thơ sinh động, giàu hình ảnh
  
• Làm nổi bật bước đi chậm rãi nhưng đều đặn của thời gian
  
• Thể hiện tâm trạng bâng khuâng, nhớ nhung của nhân vật trữ tình

Câu 6:

"Tôi là người lữ khách

Màu chiều khó làm khuây"

Hai câu thơ thể hiện tâm trạng của con người trước buổi chiều. Xa quê, cô đơn, nhớ nhà là những thứ dồn trong một chữ "người lữ khách". Dòng thơ cho thấy tác giả là một người con xa xứ, đang đến một nơi mới, lúc thiên nhiên đang ở lúc giao buổi, đẹp thơ mộng. Nhưng vẻ đẹp ấy vẫn không đủ khiến tác giả khuây khỏa nỗi nhớ nhà sầu muộn. Tác giả thấy mình không thuộc về nơi đây, chỉ như "người lữ khách".

Câu 7:

- Tâm trạng nhân vật trữ tình: Buồn sầu da diết, ủ rũ, nhớ nhà sâu đậm, bâng khuâng trước vẻ đẹp buổi chiều

- Nhận xét:

• Đó là nỗi buồn đẹp, nghĩa tình. Nỗi buồn ấy chân thành, mãnh liệt trong lòng như nỗi "sầu vạn cổ"
  
• Là tâm trạng thường thấy của một con người nhạy cảm, tinh tế khi phải xa nhà xa quê, đang thể hiện tình yêu với quê hương

Câu 8:

- Điểm giống:

• Đều là tâm trạng buồn da diết
  
• Thể thơ 5 chữ, nhịp 2/3

- Điểm khác:

• Nỗi sầu trong thơ của Hồ Dzếnh là nỗi sầu dồn nén, tích tụ được khơi lên trong một buổi chiều, nỗi sầu vạn cổ được diễn tả bằng câu hỏi tu từ như một nhu cầu giao tiếp, như muốn tâm sự, muốn bộc bạch..
  
• Nỗi sầu trong thơ Huy Cận là nỗi sầu của con người thấy cô đơn, lẻ loi trong một không gian rộng lớn - nỗi sầu vũ trụ, nỗi sầu nhân thế, nỗi sầu từ ngàn kiếp vạn đời. Nỗi sầu được diễn tả qua cấu trúc đăng đối mang âm hưởng Đường thi..

​