Review Sách Tiểu Thuyết Vận May Chuyện Người Chuyện Đời Chuyện Nghiệp

Tiểu Thuyết Vận May – Chuyện Người, Chuyện Đời, Chuyện Nghiệp

Tác giả bài viết: Lê Gia Hoài

​

I. Mở đầu: Một tiểu thuyết nhỏ gọn, một câu chuyện lớn lao

Sau loạt tiểu thuyết tâm lý xã hội như Phố Thị, Tấn kịch ở Hạ Lỗi, Phá Sản, hay những hành trình triết lý như Bảo vật để đời, nhà văn Nguyễn Nhuận Hồng Phương tiếp tục cho thấy sức sáng tạo bền bỉ và tấm lòng nhân bản sâu sắc qua tiểu thuyết Vận May. Đây là một tiểu thuyết có độ dài vừa phải, không đồ sộ về dung lượng nhưng lại sâu rộng về tầng nghĩa, tinh tế về cấu trúc và đặc biệt cuốn hút nhờ cách triển khai nhân vật, tình huống và quan niệm về đời sống.

Tiểu thuyết Vận May là câu chuyện về một con người, nhưng cũng là câu chuyện về một xã hội; là chuyện riêng tư nhưng đồng thời là tấm gương phản chiếu một thời đại đang dằng co giữa quá khứ và hiện tại, giữa cái thực và cái may rủi, giữa số phận và sự lựa chọn.

II. Nội dung khái quát: Một vòng đời uẩn khúc

Tiểu thuyết Vận May kể về cuộc đời của nhân vật chính tên Nguyễn Văn Vận, một người đàn ông mang thân phận nhỏ bé trong guồng quay rộng lớn của xã hội. Từ lúc sinh ra, Vận đã sống trong hoàn cảnh éo le: Mồ côi mẹ, cha vướng vòng lao lý, lớn lên trong sự kỳ thị và những trận đòn của số phận. Tuy nhiên, điều đặc biệt là dù đi qua biết bao trắc trở, Vận vẫn luôn may mắn "thoát nạn" – hoặc nhờ người khác, hoặc nhờ chính sự lương thiện, ngay thẳng tiềm ẩn trong bản chất.

Câu chuyện của Vận không chỉ là bi kịch cá nhân. Nó mở ra hàng loạt những tình huống có tính điển hình trong đời sống đương đại: Tham nhũng, giả dối, mua bán chức quyền, vỡ nợ, bội tín trong tình thân.. Mỗi chương, mỗi nhân vật phụ đều là một lát cắt của xã hội: Có người đại diện cho chính nghĩa, có người mang bóng dáng phản diện; có người quằn quại giữa đúng – sai, có người bơ vơ giữa lương tri và thực dụng.

Cuối cùng, sau nhiều năm lạc lối, Nguyễn Văn Vận tìm lại được chính mình – không nhờ vào "vận may" ngẫu nhiên, mà nhờ vào những thức tỉnh từ bên trong, những tình người còn sót lại, và nhất là nhờ những lúc dám đối mặt với quá khứ, dám xin lỗi, dám chịu trách nhiệm.

​

III. Nhân vật trung tâm và những hình tượng đối chiếu

Nguyễn Văn Vận là một hình mẫu nhân vật tiêu biểu cho kiểu người "giao thoa giữa định mệnh và ý chí cá nhân". Nhìn qua, anh là kẻ vô dụng, ba phải, sống dựa vào sự thương hại hoặc may rủi. Nhưng càng đi sâu vào nhân vật, người đọc mới nhận ra: Vận không vô đạo đức, cũng chẳng ngu muội. Chẳng qua anh là một người bị thời cuộc chèn ép, bị thiếu niềm tin vào chính mình – và điều đó khiến anh chọn cách sống lơ mơ, cầm chừng, mặc số phận cuốn đi.

Bên cạnh Vận là các nhân vật như: Hà, người bạn gái cũ và cũng là người gắn bó với thời khốn khó của Vận, biểu tượng cho sự bao dung, kiên trì, và đức hy sinh. Tú, người đàn bà hiện đại, sắc sảo, thực dụng, đại diện cho lớp người thích chọn đường tắt để tiến thân. Ông Toàn – nguyên giám đốc, cha dượng của Vận – vừa là đối thủ ngầm, vừa là một bài học về quyền lực và nhân cách.

Tất cả họ tạo nên một "mạng lưới nhân vật đối xứng", giúp hình ảnh của Vận nổi bật lên không phải vì thành tích, mà vì hành trình hoàn lương, vượt ngã – hành trình ấy mới là điều đáng quý hơn mọi thứ "vận may" bề nổi.

IV. Tư tưởng chủ đạo: Vận may không phải là quà tặng của định mệnh

Khác với tên gọi có vẻ "mì ăn liền", tiểu thuyết Vận May không đề cao may mắn như một sự ban phát mơ hồ từ thượng đế. Trái lại, tác phẩm làm sáng rõ tư tưởng: Vận may chỉ đến khi con người biết tự thay đổi, biết làm lành với chính mình, và biết giữ lại phần người giữa những cám dỗ của đời.

Một trong những đoạn đáng nhớ của tiểu thuyết là lời của ông Toàn trong bữa cơm cuối cùng trước khi bị bắt:

"Tao tưởng tao có tất cả: Tiền, quyền, người hầu.. nhưng không có một ai bên cạnh khi tao cần. Mày có thể là thằng hèn, nhưng nếu sống được tử tế, mày hơn tao rồi."

Câu thoại này lật mặt tấm bình phong của quyền lực và thói đời: Sự thắng thế của đạo đức không ồn ào nhưng lâu bền hơn bất kỳ may rủi nào.

V. Giá trị nghệ thuật: Cấu trúc linh hoạt – ngôn ngữ đậm đời

Nguyễn Nhuận Hồng Phương tiếp tục khẳng định phong cách tiểu thuyết mang đậm dấu ấn riêng của ông. Trong Vận May, tác giả sử dụng kết cấu phi tuyến tính, đan xen hiện tại – quá khứ, hồi ức – đối thoại nội tâm – hành động khách quan.. tạo nên một nhịp điệu mạch lạc nhưng cũng đầy bất ngờ.

Ngôn ngữ tác phẩm là sự pha trộn tinh tế giữa chất văn chương và chất đời sống. Từ lời ăn tiếng nói của nhân vật đến cách dẫn truyện, người đọc có thể cảm nhận được sự gần gũi, quen thuộc như thể những điều ấy vẫn đang diễn ra đâu đó bên tai mình. Điều này giúp tiểu thuyết không chỉ là một văn bản đọc mà còn là một "phim trường tưởng tượng" sống động.

VI. Giá trị nhân văn: Sự trở về của lương tâm

Tựu trung, Vận May không phải là cuốn tiểu thuyết của bi kịch, mà là tiểu thuyết của sự cứu rỗi. Vận được cứu không phải bằng quyền năng nào khác, mà bằng chính khả năng tha thứ và hoàn lương mà xã hội – và chính anh – đã dũng cảm trao cho mình. Nhân vật chính không trở thành người hùng, không đứng trên bục vinh quang, nhưng đã được làm người – một con người trọn vẹn, có lỗi và biết sửa sai, có quá khứ và biết sống vì tương lai.

Thông điệp mà Nguyễn Nhuận Hồng Phương gửi gắm qua tác phẩm có thể tóm lược bằng một ý giản dị: Chỉ khi con người dám đứng thẳng trước quá khứ của mình, thì may mắn – nếu có – mới trở thành phần thưởng chứ không phải tai nạn.

Kết luận: "Vận May" – Cơ hội của văn chương tử tế

Tiểu thuyết Vận May không quá ồn ào, không gây sốc, không chứa những cao trào bạo liệt, nhưng chính bởi điều đó mà nó khiến người đọc phải nghĩ – nghĩ sâu, nghĩ thật – về chính mình, về đời sống, về cách làm người trong một xã hội nhiễu nhương.

Nguyễn Nhuận Hồng Phương đã khẳng định ông không chỉ là một nhà văn của kỹ thuật viết truyện tốt, mà còn là một nhà văn sống sâu và nghĩ kỹ. Những tác phẩm như Vận May là minh chứng rằng tiểu thuyết đương đại Việt Nam vẫn đang có những người viết đầy trách nhiệm với nhân tính, với sự thật, và với tương lai văn học.

Vận May – không chỉ là cơ hội cho một nhân vật trong truyện, mà còn là một cơ hội cho bạn đọc chiêm nghiệm lại chính đời mình.

Lê Gia Hoài

Tạp chí Văn nghệ Vĩnh Phúc​