Thông tin cơ bản về văn bản Chiếc Thuyền Ngoài Xa - Nguyễn Minh Châu (Văn 12 - THPTQG)

CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA​

1. Tác giả: Nguyễn Minh Châu

- Tác giả tiêu biểu văn học VN sau 1975.

- Cây bút tiên phong của văn học VN thời kì đổi mới. [ "Nhà văn mở đường tinh anh và tài năng nhất của văn học nước ta hiện nay" (Nguyên Ngọc) ]​

- Năm 2000, ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

- Tác phẩm chính: Cửa sông (tiểu thuyết, 1967), Những vùng trời khác nhau (tập truyện ngắn, 1970), Dấu chân người lính (tiểu thuyết, 1972), Miền cháy (tiểu thuyết, 1977), Lửa cháy từ những ngôi nhà (tiểu thuyết, 1977), Những người đi từ trong rừng ra (tiểu thuyết, 1982), Mảnh đất tình yêu (tiểu thuyết, 1987), Từ giã tuổi thơ (tiểu thuyết, 1974), Những ngày lưu lạc (tiểu thuyết, 1981), Đảo đá kì lạ (tiểu thuyết, 1985), Trang giấy trước đèn (tập tiểu luận phê bình, 1994), Người đàn bà trên chiếc thuyền tốc hành (1983), Bến quê (1985), Chiếc thuyền ngoài xa (1987), Cỏ lau (1989)..

- Phong cách sáng tác:

+ Trước năm 1975: Viết về đề tài chủ nghĩa anh hùng trong chiến đấu, mang thiên hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn

+ Sau năm 1975: Cảm hứng thế sự với những vấn đề đạo đức, mang tính triết lí sâu sắc; ngôn ngữ đời thường, bình dị, gần gũi.​

2. Tác phẩm:

2.1 Hoàn cảnh sáng tác:

- Thời gian: 1983

- Hoàn cảnh: "Chiếc thuyền ngoài xa" là truyện ngắn xuất sắc thuộc giai đoạn sáng tác thứ hai trong sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Minh Châu. Trong giai đoạn này, qua tác phẩm nhà văn đã bộc lộ sự chuyển biến quan trọng trong sáng tác: Từ phong cách mang đậm tính chiến đấu, chuyển sang cảm hứng thế sự, cảm hứng nhân sinh, ngòi bút của nhà văn hướng vào thể hiện con người trong hành trình nhọc nhằn kiếm tìm hạnh phúc và bình yên. "Chiếc thuyền ngoài xa" thực sự là một tác phẩm mang giá trị nhân đạo sâu sắc và gửi gắm được thông điệp quan trọng.

- In "Bến Quê" (1985), sau in lại trong "Chiếc thuyền ngoài xa" (1987).

2.2 Ý nghĩa các hình ảnh trong tác phẩm:

- Ý nghĩa tả thực:

+ Hình ảnh có thật người nghệ sĩ Phùng – nhân vật quan sát được vào một buổi sáng sớm ở vùng biển miền Trung, đã chụp và lưu giữ nó trong một bức ảnh đen trắng.

+ "Chiếc thuyền ngoài xa" là không gian sinh sống của gia đình hàng chài nghèo, đông con với chồng vũ phu, vợ cam chịu, con thương mẹ đánh cha.

- Ý nghĩa biểu tượng:

+ Chiếc thuyền ngoài xa: Biểu tượng cho nghệ thuật, cái đẹp mà người nghệ sĩ khao khát tìm kiếm và sáng tạo.

+ Chiếc thuyền khi ở gần: Biểu tượng cho hiện thực đói nghèo, tối tăm, bạo lực trong đời sống.

+ Ẩn dụ cho cự li ngắm nhìn cuộc sống và quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống --> Nghệ sĩ có cái nhìn đa chiều, da diện.

+ Nghệ thuật bắt nguồn từ cuộc đời.

2.3 Bố cục:​

- Phần 1 (từ đầu đến "chiếc thuyền lưới vó đã biến mất") : Hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng

- Phần 2 (tiếp đó đến "chống chọi với sóng gió giữa phá") : Câu chuyện về người đàn bà hàng chài

- Phần 3 (còn lại) : Tấm ảnh được chọn trong bộ lịch năm ấy

2.4 Nội dung:

- Từ câu chuyện về một bức ảnh nghê thuật và sự thật cuộc đời đằng sau bức ảnh, truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa mang đến một bài học đúng đắn về cách nhìn nhận cuộc sống và con người: Một cách nhìn đa diện, nhiều chiều chứ không thể đánh giá con người, sự vật qua vẻ bề ngoài của nó.

- Đồng thời, câu chuyện trong bức ảnh nghệ thuật cũng đặt ra một vấn đề về nghệ thuật cho người nghệ sĩ. Đó là không nên nhìn cuộc sống qua lăng kính màu hồng mà cần phải lăn xả vào hiện thực để nhìn nhận nó một cách đúng đắn. Phải rút ngắn khoảng cách giữa cuộc sống và nghệ thuật, trả nghệ thuật về đúng với ý nghĩa thực của nó.

2.5 Nghệ thuật:

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật.

- Thủ pháp tương phản.

- Hình ảnh biểu tượng: CTNX, bãi xe tăng hỏng, tấm ảnh được chọn trong bộ lịch năm ấy.

- Ngôn ngữ nhân vật phù hợp nhân vật.

- Lời văn giản dị, sâu sắc, đa nghĩa.​