Thiền và những lợi ích kỳ diệu đối với sức khỏe của chúng ta

Ngày nay, hoạt động thiền đã trở nên quen thuộc với nhiều người, đây được xem là một cách nuôi dưỡng thân tâm hoàn toàn tự nhiên nhưng mang lại nhiều lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe. Vậy thiền à gì? Công dụng của thiền đối với sức khỏe là như thế nào? Chúng ta cần thực hành thiền ra sao? Mời các bạn cùng tìm hiểu những vấn đề trên qua qua bài viết "Thiền và những lợi ích kỳ diệu đối với sức khỏe của chúng ta".

1. Khái niệm về thiền

Theo David Fontana, nhà Tâm lí học kiêm Thiền sư người Anh viết tóm tắt rất hay về thiền và phi thiền: "Thiền không có nghĩa là ngủ gục, để tâm chìm lặng vào cõi hôn mê, trốn tránh, xa lìa thế gian, vị kỉ, chỉ nghĩ tới mình, làm một việc gì không tự nhiên, để rơi minh vào vọng tưởng, quên mình ở đâu. Thiền là giữ tâm tỉnh táo, linh động, chú tâm, tập trung, nhìn thế giới hiện hữu rõ ràng như nó là, trao dồi tấm lòng nhân đạo, biết mình là ai, ở đâu".

Thiền là sự tĩnh lặng của thân tâm được hòa hợp thông qua hơi thở. Thực hành thiền là phương pháp tập trung vào hơi thở, từ đó mọi tâm tư dần được lắng đọng và tâm trí đạt được sự an yên. Theo quan niệm của Phật giáo, thiền là để tĩnh tâm, gạt bỏ mọi tạp niệm từ đó có được nhận thức bản ngã và thế giới xung quanh một cách đúng đắn, sáng suốt nhất. Có hai loại hình thức thiền trong Phật giáo bao gồm Thiền định (samatha bhavana) và Thiền tuệ (vipassana bhavana).



2. Những lợi ích của thiền đối với sức khỏe

Mục tiêu tối thượng của thiền là đạt đến sự tĩnh lặng của tâm trí. Suy nghĩ của chúng ta luôn tuôn chảy như một dòng suối, hết suy nghĩ này lại đến suy nghĩ khác, cứ thế nối tiếp nhau vô cùng vô tận. Nhiều người nghĩ rằng trái tim là cơ quan duy nhất luôn luôn phải hoạt động trong suốt cuộc đời mà không có sự nghỉ ngơi, nhưng ít ai nghĩ đến việc não bộ của chúng ta cũng thường xuyên hoạt động quá mức có thể. Khi chúng ta nằm ngủ, chúng ta không thoát khỏi những ý nghĩ về công việc, các mối quan hệ, cuộc sống.. những thứ ấy cứ đeo bám chúng ta và không có phút giây nào chúng ta có được sự an ổn của thân tâm. Thiền là cách giúp ta trở về với hiện tại, sống đúng với những gì đang diễn ra.

Giải tỏa căng thẳng

Cuộc sống của chúng ta có quá nhiều điều phải lo toan. Một ngày chúng ta có 24 tiếng đồng hồ thì não bộ cũng đã hoạt động hết 16 tiếng, nếu ta không xét đến việc một số người bị mất chứng khó ngủ vì trằn trọc với nhiều suy nghĩ ưu phiền. Quả thật não bộ của chúng đã hoạt động hơn mức có thể ngay cả khi nó cần được nghỉ ngơi. Ngày nay nhiều người bị mất ngủ và có đối tượng người trẻ bị chứng mất ngủ có xu hướng gia tăng. Sự mất ngủ không giết chết chúng ta ngay mà sẽ dần dần hủy hoại sức khỏe của ta một cách âm thầm. Nhiều căn bệnh nguy hiểm như tim mạch, huyết áp, đột quỵ, suy nhược thần kinh đều có nguồn gốc căn nguyên từ chứng mất ngủ mà nguyên nhân sâu xa là sự căng thẳng tâm trí.



Nhiều công trình nghiên cứu đã chỉ ra lợi ích tuyệt vời của thiền đối với việc giải tỏa căng thẳng. Nghiên cứu của James D. Lane và cộng sự về bài tập thiền ngắn cho thấy thiền có khả năng cải thiện tâm trạng tiêu cực và những căng thẳng ở những người lớn khỏe mạnh và đạt lợi ích về sức khỏe dài hạn. Một nghiên cứu khác của Kavita Prasad, D. L và cộng sự về tác dụng của thiền trong 8 tuần cho thấy rằng hoạt động não ở những người thực hành thiền đã có thay đổi. Nhóm nghiên cứu tìm thấy những bộ phận của não có liên quan đến cảm xúc hạnh phúc được kích hoạt mạnh mẽ trong khi sự kích thích ở các bộ phận của não liên quan đến stress có xu hướng giảm đi.

Ngăn ngừa các bệnh về tim mạch và ổn định huyết áp

Tại Việt Nam, theo thống kê của Bộ Y tế thì mỗi năm có khoảng 200.000 người tử vong vì bệnh tim mạch, chiếm 3% ca tử vong. Theo thống kê của Viện Tim Mạch năm 2015, tỷ lệ tăng huyết áp ở người trưởng thành trong độ tuổi 18- 65 chiếm 25%, vậy cứ 4 người trưởng thành thì có một người tăng huyết áp. Tăng huyết áp làm tăng nguy cơ tử vong do đột quỵ lên gấp 4 lần và tăng nguy cơ tử vong do bệnh lý tim mạch lên gấp 3 lần. Với những số liệu thống kê trên ta có thể thấycác vấn đề về tim mạch là mối nguy cơ tiềm ẩn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của chúng ta, đặc biệt là trong bối cảnh cuộc sống hiên nay.

Trước thực trạng đó, thiền được xem là một cứu cánh tuyệt vời mang lại những lợi ích to lớn cho sức khỏe tim mạch. Tiến sĩ Vernon Barnes đến từ Đại học Khoa học sức khỏe Georgia cho biết thiền có khả năng làm mạch máu giãn ra, huyết áp giảm và tim hoạt động ít hơn nhờ vào cơ chế "nghỉ ngơi sâu" trong lúc thiền. Tại trung tâm Y khoa Cidars Sinai, Los Angeles, Bác sỹ Paul Labrador đã tiến hành một thử nghiệm trên 52 bệnh nhân tập thiền trong suốt 16 tuần và đối chứng với 51 bệnh nhân không tập thiền. Kết quả là những bệnh nhân tập thiền giảm hạ huyết áp rất đáng kể, cải thiện lượng đường và insulin trong máu, cũng như ổn định chức năng của hệ thần kinh tự động.

Giúp tăng cường trí nhớ

Hoạt động thiền tạo ra hai điều căn bản cho tâm trí đó là sự tập trung và nghỉ ngơi. Cả hai điều này rất tốt cho việc tăng cường khả năng ghi nhớ. Khi chúng ta tập trung, các tế bào não sẽ được huy động để làm việc một cách tối đa, các thông tin được chú ý và ghi nhớ tốt hơn. Sự nghỉ ngơi cũng là một điều kiện tiên quyết để não bộ có thể lưu trữ thông. Chúng ta không thể ghi nhớ bất cứ điều gì nếu não bộ cứ phải làm việc liên tục, đặc biệt là khi ta luôn lo nghĩ mọi thứ. Nghiên cứu khoa học cho thấy có mối liên quan giữa stress và suy giảm trí nhớ. Stress mạn tính có ảnh hưởng bất lợi lên não bằng cách sản sinh các gốc tự do tiêu diệt các tế bào não, gây tổn thương vùng Hippocampus và dần dần khiến trí nhớ bị suy giảm. Tuy nhiên thiền có khả năng loại bỏ căng thẳng nên điều đó đồng nghĩa với việc thiền cũng có tác dụng nhất định lên việc ngăn chặn sự suy giảm trí nhớ theo thời gian.



3. Một số lưu ý khi thực hành thiền

- Chọn nơi để thiền: Hoạt động thiền cần được diễn ra trong một bầu không khí yên tĩnh và không có sự quấy rầy. Bạn có thể chọn phòng riêng để thực hành thiền hoặc thiền trong vườn dưới bóng mát của cây xanh.

- Thời gian thiền: Thiền không giới hạn về thời gian, bất cứ khi nào bạn tập trung vào hơi thở và quay về cảm nhận thân tâm của mình cũng chính là lúc bạn đang thiền. Thông thường, một ngày bạn có thể thiền từ 15 đến 20 hoặc 30 phút vào các thời điểm trong ngày như: Buổi sáng, buổi tối trước khi ngủ hoặc thiền vào lúc nghỉ trưa cũng rất tốt.

- Cách thức: Thông thường ai cũng cho rằng thiền là phải ngồi xếp bằng hai chân ngay ngắn và nhắm mắt, hít thở sâu đều nhưng nếu bạn hiểu rõ bản chất của thiền thì bạn có thể thiền khi đi, khi ngồi, khi nằm miễn là bạn cảm nhận rõ ràng nhất hơi thở và quán xét được tâm trí của bản thân.

Kết luận:

Trong nhịp sống bộn bề hối hả như hiện nay, chúng ta đang đối mặt với rất nhiều những nguy cơ tiềm ẩn về mặt sức khỏe cả về thể chất và tinh thần. Những gì chúng ta theo đuổi thường hướng ra bên ngoài mà đôi khi ít nhìn lại vào bên trong, chúng ta thường bỏ quên đi những triệu chứng của các vấn đề tâm lý và dễ mắc các chứng rối loạn do sự căng thẳng kéo dài. Bên cạnh đó, cuộc sống bận rộn khiến ta ít chăm chút đến sức khỏe của bản thân, điều này khiến cơ thể dần trở nên suy kiệt. Đã đến lúc chúng ta nên dành nhiều thời gian hơn để quan tâm đến sức khỏe của bản thân mà thiền là một giải pháp hiệu quả và thuận tiện nhất cho tất cả mọi người. Ai cũng có thể thực hành thiền và mỗi người sẽ có một cách hành thiền khác nhau tùy theo hoàn cảnh, lối sống. Cơ thể của chúng ta có khả năng tự chữa lành và thiền là một chiếc chìa khóa khai mở và đánh thức khả năng tự nhiên ấy, chính chúng ta sẽ là bác sĩ cho mình mà không phải tìm kiếm một phương tiện hỗ trợ nào khác từ bên ngoài cuộc sống.

Hi vọng bài viết đã mang lại cho các bạn một góc nhìn mới về Thiền và cung cấp thêm một số kiến thức bổ ích. Chúc các bạn luôn vui khỏe và hạnh phúc!