Thị trường chứng khoán hoạt động như thế nào? Vào những năm 1600, công ty Đông Ấn Hà Lan đã thuê hàng trăm chiếc tàu để buôn bán vàng, gốm sứ, gia vị, và lụa đi khắp thế giới. Nhưng chi phí vận hành hệ thống đồ sộ này không nhỏ. Để có tiền cho những chuyến đi đắt đỏ, công ty kêu gọi quần chúng, các cá nhân đầu tư tiền cho chuyến hành trình, đổi lại họ sẽ được chia một phần lợi nhuận. Nhờ vậy công ty có thể chi trả cho những chuyến hành trình lớn hơn, gia tăng lợi nhuận cho cả công ty và những nhà đầu tư nhanh nhạy. Cùng với việc bán các cổ phiếu này ở tiệm cà phê, bến cảng khắp lục địa, công ty Đông Ấn Hà Lan đã vô tình tạo ra thị trường chứng khoán đầu tiên trên thế giới. Từ đó các công ty lấy vốn của các nhà đầu tư dùng cho hoạt động kinh doanh. Ngày nay, có nhiều trường hợp, nghề nghiệp, và cả kênh truyền hình dành riêng cho thị trường chứng khoán. Nhưng thị trường chứng khoán hiện đại phức tạp hơn nhiều so với nguyên bản. Vậy làm thế nào công ty và nhà đầu tư sử dụng thị trường ngày nay? Hãy tưởng tượng một công ty cà phê mới muốn gia nhập thị trường chứng khoán. Đầu tiên, công ty sẽ tự mời chào các nhà đầu tư lớn, nếu đánh giá công ty này có tiềm năng, họ sẽ là những người đầu tư đầu tiên, và giúp công ty phát hành lần đầu ra công chúng (IPO). Điều này chính thức đưa công ty lên sàn chứng khoán, nơi bất kì công ty hoặc cá nhân nào tin vào việc kinh doanh này sẽ sinh lãi có thể mua cổ phiếu. Khi mua cổ phiếu, nhà đầu tư sẽ sở hữu một phần công ty. Sự đầu tư của họ giúp công ty phát triển, khi công ty càng lớn mạnh, càng nhiều người sẽ thấy được tiềm năng và bắt đầu mua cổ phiếu. Khi nhu cầu mua các cổ phiếu này tăng, giá cũng tăng theo, các nhà đầu tư sẽ tốn nhiều tiền hơn, giá cố phiếu công ty trong tay những người đã sở hữu cũng tăng lên. Đối với công ty, nhu cầu mua cổ phiếu tăng tạo nguồn vốn cho các dự án lớn, và nâng cao vị thế của công ty trên thị trường chung, bằng cách chỉ ra có bao nhiều người sẵn sàng đầu tư vào công ty họ. Tuy nhiên, vì vài lý do, nếu lợi nhuận của công ty bắt đầu giảm, tình huống ngược lại có thể xảy ra. Nếu những nhà đầu tư nghĩ rằng giá cổ phiếu sẽ giảm, họ sẽ bán cổ phiếu với hy vọng thu lại lợi nhuận trước khi công ty mất giá nhiều hơn. Khi cổ phiếu được bán ra (nhưng lượng cầu giảm), giá cổ phiếu sẽ giảm, cùng với vị thế của công ty trên thị trường. Điều này có thể khiến các nhà đầu tư thua lỗ nặng, trừ khi công ty bắt đầu sinh lời trở lại. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến cán cân cung cầu. Công ty luôn bị thị trường tác động như giá nguyên vật liệu lên xuống, thay đổi công nghệ sản xuất, hay chi phí thuê công nhân thay đổi. Nhà đầu tư có thể lo lắng về sự thay đổi trong ban lãnh đạo, danh tiếng xấu, hay những yếu tố lớn hơn như chính sách thương mại và luật mới. Và dĩ nhiên, nhiều nhà đầu tư sẵn sàng bán cổ phiếu có giá vì sở thích cá nhân. Các biến số này tạo nên sự huyên náo thường nhật trên thị trường chứng khoán, có thể thổi phồng hoặc hạ thấp giá trị thật của công ty. Và trên thị trường chứng khoán, việc trông có vẻ như sụt giá sẽ dẫn đến đánh mất nhà đầu tư, và rồi mất luôn cả giá trị thực t. Niềm tin của con người vào thị trường chứng khoán có thể thúc đẩy mọi thứ từ bùng nổ kinh tế đến khủng hoảng tài chính. Và biến số khó đoán này là lý do hầu hết các chuyên gia khuyến khích đầu tư ổn định dài hạn hơn là cố kiến tiền thật nhanh. Tuy vậy các chuyên gia vẫn luôn xây dựng các công cụ nỗ lực tăng cơ hội thành công trên hệ thống khó đoán này. Nhưng thị trường chứng khoán không chỉ dành cho người giàu có và quyền lực. Với sự phát triển của internet, mỗi ngày, các nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu nhiều tương đương các nhà đầu tư lớn. Và khi càng nhiều người hiểu về hệ thống phức tạp này, họ cũng có thể mua bán cổ phiếu, giúp các doanh nghiệp mà họ tin tưởng và theo đuổi những mục tiêu tài chính của mình. (Nguồn tham khảo)
