Mỗi dân tộc đều có một nhà thơ lớn, là người cải cách mang lại một nền văn học độc đáo, mới lạ và riêng biệt cho dân tộc đất nước mình. Nếu ở Nga có đại thi hào Puskin với cái tên được nhân dân ca ngợi gọi là "Mặt trời thi ca Nga", thì ở Ukraine lại có Taras Shevchenko với cách gọi thân thương hơn là 'Người hát rong vĩ đại ". Taras Shevchenko là nhà thơ tiêu biểu cũng như là niềm tự hào của dân tộc Ukraine, bởi những sáng tác ông mang lại bằng ngôn ngữ Ukraine là vô cùng đa dạng và đồ sộ, các tác phẩm ấy đều nêu lên những vấn đề nhức nhói trong xã hội mang chế độ quân chủ chuyên chế Nga hoàng nửa đầu thế kỷ 19, khi mà những người nông nô bị đối xử hà khắc, bất công và bị bóc lột. Mà ở đó chính nhà thơ cũng là nạn nhân của chế độ này, từ bé đã phải sống và chứng kiến những cảnh tượng tàn nhẫn, đầy rẫy bất công và khổ cực, từ quá khứ sống trong xã hội của đế chế Nga ấy mà nhà văn đã mang trong đầu mình tư tưởng phản kháng và hòa nhập vào những công cuộc cách mạng bãi bỏ chế độ nông nô. Vì lẽ đó mà, các tác phẩm của ông hầu như đều mang đến cho nhân dân Ukraine sự đồng cảm, chạm đến cảm xúc bị bóc lột tàn nhẫn của những người nông nô ở giai đoạn ấy. Bởi Shevchenko đã mang trong mình một trái tim lớn biết đập cùng nhịp với thời đại, biết đau cùng với nỗi đau của đất nước, của đồng bào, đồng thời cũng biết rộn ràng reo ca khi đất nước nở hoa. Shevchenko vốn ban đầu đến với nghiệp hội họa trước nhưng phải cam chịu làm nô lệ của tên chúa đất Pavel Engelgardt. Nên tài năng của ông cũng bị đình trệ, ràng buộc bởi số phận nông nô đáng thương. Trong những năm 1830 cho đến 1835, thì Shevchenko đã bắt đầu sáng tác thơ ca nhưng ông lại giấu nó đi với những người quen biết. Tập thơ sáng tác của ông lúc này chủ yếu được sáng tác bằng tiếng mẹ đẻ của mình là tiếng Ukraine. Đến năm 1835 thì bài thơ" Người đàn bà bị tà ám "được công bố rộng rãi. Bài thơ mang âm điệu và hình tượng của dân ca Ukraine, mang tính trữ tình sâu sắc, những miêu tả cảm xúc tâm hồn điêu luyện phong phú, hay những cảnh thiên nhiên hùng vĩ nhưng đầy chất trữ tình in đậm trong bài thơ balat đầy lãng mạn. Và tập thơ được chọn làm mở đầu của bài thơ trên mang tên" Người hát rong "đã gây ra tiếng vang rất lớn gắn với tên tuổi nhà văn, bởi giọng văn dân ca gần gũi, gắn kết đã khiến mọi người dân Ukraine yêu thích và truyền bá rộng rãi bài dân ca này. Đến năm 1838, ông được nhiều nhà hội họa lớn biết tới và họ đã bỏ ra một số tiền khổng lồ để chuộc lại sự tự do cho ông, cũng như giúp ông tiếp tục phát triển tài năng của mình mà không bị trói buộc, vì vậy nên Shevchenko đã được nhận vào Viện Hàn lâm Mỹ thuật để theo học ngay sau khi được ban sự tự do. Và vào năm 1840, tập thơ Người hát rong đã có chỗ đứng vững chãi ở khắp nơi trong khắp xã hội Ukraine, được nhiều báo chí hoan nghênh ca ngợi khắp mọi mặt báo, khi đó tập thơ đã trở thành một tập thơ gối đầu giường cho tất cả những người nông dân cùng cảnh ngộ trong giai đoạn ấy, người dân thuộc nằm lòng nhiều trích đoạn hay nhất của tác phẩm. Chủ đề nghệ thuật mang hướng âm hưởng dân ca cũng mang đến sự thích thú và thu hút đến với nhiều người đọc ở tầng lớp khác. Sự tài năng của nhà thơ cũng đến tai của các nhà phê bình người Nga, và họ đã đánh giá cao sự tài năng thi ca độc đáo và mang tính thời đại của nhà văn Shevchenko:" Những bài thơ của Shevchenko rất khó phân biệt với những sáng tác dân gian, bởi nó tự nhiên chân chất khiến đọc lên ta sẽ dễ dàng cho đó là những bài dân ca và truyền thuyết của người dân Tiểu Nga (tức Ukraina), chỉ riêng điều đó thôi cũng đủ nâng cao lên rất nhiều giá trị những bài thơ của Shevchenko " Chính tập thơ đầu tay" Người hát rong "đã mang đến sự gần gũi, sự đồng cảm và tính chất của thời đại cũng như khả năng ngôn ngữ Ukraine xuất chúng mà nhà thơ đã sáng tạo nên để mang lại một cuộc cải cách mới cho nền văn học Ukraine. Nếu ở Việt Nam chúng ta," Truyện Kiều "là thơ ca xuất chúng là kiệt tác tiêu biểu nhất của nền văn học Việt Nam, thì ở Ukraine tập thơ" Người hát rong "cũng là kiệt tác vĩ đại nhất của nền văn học quốc gia này, kết tinh nhiều giá trị vĩnh cửu của thời đại. Và cũng chính vì sự ra đời của tập thơ vĩ đại này mà người người nhà nhà ở Ukraine đều gọi ông với cái tên thân thuộc" Người ca sĩ của nhân dân "hay" Người hát rong vĩ đại "để thể hiện lòng tôn trọng và quý mến của người dân Ukraine đối với nhà thơ lớn Shevchenko. Và điều tuyệt vời để tạo nên một ngôn ngữ Ukraine độc đáo trong tập thơ Người hát rong là sự kết hợp mới lạ giữa ảnh hưởng từ nhà triết học Ukraine là Hryhorii Skovoroda và từ những con người hát rong dân gian trên phố, sự kết hợp nhuần nhuyễn từ tư tưởng tiến bộ cho đến sự thể hiện gần gũi đậm chất truyền thống đã mang đến cho tập thơ sự tiếp nhận rộng rãi từ những người nông dân dễ thấu hiểu cho đến những tầng lớp cao hơn. Tập thơ ngoài ra còn miêu tả những vẻ đẹp thiên nhiên bình dị, xuất hiện cùng với tuổi thơ của người dân Ukraine cho đến khi lớn và qua nhiều thế hệ. Bên cạnh còn truyền bá tính dân gian văn hóa cổ của Ukraine một cách khéo léo qua các bài dân ca mộc mạc. Do ngôn ngữ của bài thơ Ukraine quá đặc sắc và đậm nét riêng của một dân tộc nên việc dịch thuật bài thơ này ra nhiều thứ tiếng gặp rất nhiều khó khăn (trừ các ngôn ngữ thuộc nhóm Slava) và khó khăn nhất trong việc dịch thuật là không thể xác định được khi nào thơ ca dân gian Ukraine kết thúc và khi nào là tác phẩm bắt đầu sáng tạo riêng của nhà thơ. Ở Việt Nam rất nhiều nhà dịch thuật, nhà văn, kể cả nhạc sĩ đều chuyển thể một phần trích đoạn trong tác phẩm ra tiếng Việt. Trong đó có bản dịch nổi tiếng nhất của Nguyễn Viết Thắng đã được dịch đầy đủ toàn bộ tác phẩm trong dự án" Taras Shevchenko - 150 bài thơ và trường ca ", trong đó bao gồm nhiều tác phẩm khác nổi bật của nhà văn. Nhưng đa số chúng mình lại hay truyền tai nhau bài dân ca Ukraine qua bản dịch của Nguyễn Xuân Hòa: " Dòng Đnhiép mênh mang gào rền rĩ Gió giận dữ chồm lên hàng liễu rủ Rồi cuộn tung những đợt sóng cồn Đến chân trời xám ngắt mù sương Trăng mờ ảo luồn mây u ám Thoắt ló mặt, thoắt ẩn mình như trốn Tựa lá thuyền con giữa biển lênh đênh Lúc chao mình, lúc cưỡi sóng trườn lên Hết eo óc gà thôi gáy sáng Chỉ còn nghe trong đêm ắng lặng Tiếng cây rừng kèn kẹt canh khuya Tiếng con chim đập cánh giữa sương mờ. " Nội dung của tác phẩm là tiếng nói lên tâm tư và nỗi niềm của người nông dân lao động khốn khổ, bị xem như nô lệ, chèn ép và bị áp bức. Nhà thơ đã nói lên tiếng lòng ấy một cách rất chân thật bởi ông không thi vị hóa cuộc sống của nhân dân mà chỉ tập trung chủ yếu về việc miêu tả những sự thật cay đắng, những sự việc hiện thực tàn khốc dưới triều đại tàn bạo của Nicolai Đệ nhất. Và trước tiên, để nhà thơ có được cái nhìn sâu sắc và miêu tả những hiện thực cuộc sống một cách sâu sắc nhất thì nhà thơ đã phải sống trong chính hoàn cảnh ấy, cùng ăn cùng ở và cùng căm phẫn với nhân dân, cùng có cái nhìn phản kháng với chế độ ấy để rồi mang lại sự đồng cảm lớn lao với quần chúng nhân dân. Nhà thơ đã đặt mình vào con người nông dân bị chèn ép đó để miêu tả như chính cuộc đời của mình để phê phán một cách đúng đắn và có cái nhìn chính xác nhất về hiện thực xã hội lúc bấy giờ. Người dân gọi Shevchenko là Người hát rong vĩ đại không chỉ vì ông đã mang đến tác phẩm vĩ đại mang tựa đề Người hát rong, mà còn bởi chính ông là một nghệ sĩ dân ca đã cất lên tiếng lòng và nguyện vọng của người dân khi ấy. Và không chỉ mỗi tác phẩm Người hát rong, mà sau này nhiều tác phẩm khác của nhà văn ra đời đều mang đến lời thơ ca gần gũi nhưng lại trào lộng sâu cay xoáy sâu vào chế độ quân chủ chuyên chế của Đế chế Nga và bản thân Nga hoàng Nhicolai Đệ nhất đã bị phơi trần. Nhà thơ không dừng lại với việc sáng tác thơ ca với lời thơ căm phẫn và phê phán chế độ nông nô khi ấy mà nhà thơ Shevchenko còn tham gia vào các hoạt động chính trị ở nửa đầu thế kỷ 19, gây nên tiếng vang khắp nơi trên thế giới. Hoạt động chính trị và sự nghiệp sáng tác của ông mang nhiều ảnh hưởng của văn hóa lớn của hai nước Ukraine và Nga, ông phát triển thi ca thành khuynh hướng hiện thực phê phán và về sau đã trở thành phương pháp sáng tác độc đáo chủ đạo của hai nền văn học là nước Ukraine và cả đất nước Nga thế kỷ 19. Nhiều tác phẩm khác của nhà thơ ra đời cũng mang tính cách mạng nông dân, nhà thơ kêu gọi toàn dân đứng lên đập tan xiềng xích nô lệ, phản kháng lại chế độ tàn bạo ấy, xây dựng lại một cuộc sống đầm ấm tự do vốn có của một con người. Và bài thơ tiêu biểu nhất của ông" Di chúc ", như một lời trăn trối gửi đến mọi nhân dân đất nước Ukraine thân yêu rằng hãy yêu đất nước Ukraine này, yêu nhân dân, và giành lại quyền tự do dân chủ của mình. " Tôi có mệnh hệ nào Thì vùi sâu ba thước đất Giữa thảo nguyên bao la Của Tổ quốc mến yêu Ukraina.. Hãy đào mồ chôn tôi Trên gò đất Cho tôi phóng tầm nhìn ra dòng Đnhiép Và lắng nghe tiếng sóng cồn trên sông. Trên những cánh đồng Khi máu thù loang đỏ lòng sông Cuộn trôi đi theo dòng Đnhiép Thì lúc ấy, Dưới mồ chôn tôi đứng dậy Và bay vút lên tận cổng Trời Tôi sẽ cầu nguyện đôi lời Nhưng Thượng đế là ai tôi nào biết. Hãy đào mồ chôn tôi Và đứng dậy bạn ơi Lấy máu thù rửa hận Ta xây đời tự do. Từ đây sum họp gia đình lớn Trăm họ một nhà sống tự do Thầm thì khe khẽ lời êm dịu Hãy nói khi nào nhớ tới tôi." Perejaslav, 25 tháng Chạp 1845 (Di Chúc, TARAS SHEVCHENKO, Nguyễn Xuân Hòa dịch) - HẾT-
