Review Sách Tập Thơ Đá Hát – Miên Man Nhịp Điệu Hồn Thơ Tây Bắc

Tập Thơ Đá hát – Miên Man Nhịp Điệu Hồn Thơ Tây Bắc

Tác giả bài viết: Lê Gia Hoài​

Nếu thơ là tiếng lòng, thì thơ của Mỹ Hạnh chính là tiếng lòng của đá, của rừng, của suối, của những mùa bản xứ, thấm đẫm trong nỗi niềm người phụ nữ miền núi Tây Bắc. Tập thơ "Đá hát" không chỉ là một kết tinh thi ca mà còn là một tiếng vọng của núi rừng gửi vào hồn người – một bản giao hưởng mộc mạc, da diết và đầy nữ tính. Ở đó, đá không câm nín, mà biết hát lên những khúc nhạc lặng thầm. Và người đàn bà viết thơ đã hóa mình thành sương, thành gió, thành nỗi nhớ mà thả bay theo những vần thơ vừa dịu dàng, vừa ám ảnh.

(Chân dung nhà thơ: Lương Mỹ Hạnh)​

Tựa đề "Đá hát" – Một ẩn dụ đa tầng đầy ám gợi. Ngay từ nhan đề, tập thơ đã đặt người đọc vào một không gian lạ lẫm: "Đá hát" – một nghịch lý thơ ca: Đá, vốn là thứ vô tri, câm lặng, bỗng biết ngân lên khúc ca. Đó không chỉ là sự nhân hóa tự nhiên, mà còn là sự chuyển hóa nội tâm của thi sĩ – một khát vọng đánh thức vẻ đẹp ẩn sâu trong thầm lặng và chịu đựng.

Hình ảnh đá trong thơ Mỹ Hạnh không lạnh lẽo, vô hồn mà ngược lại, đầy trăn trở và giàu âm sắc. Ở bài thơ "Đá", chị viết: "Đá như nốt lặng/ Chôn chân bên trời/ Mùa về gió hát ngọt môi/ Đá như nốt lặng/ Em quên kiệm lời.." Những câu thơ như tiếng vọng vọng lại từ thiên nhiên, nơi thời gian khắc khoải in dấu lên đá, nơi nỗi buồn của người – đặc biệt là người phụ nữ – được gửi gắm vào những khối đá cô đơn giữa đại ngàn. "Đá hát" – thực ra là người hát bằng tiếng đá, là trái tim biết rung động ngay giữa chốn rừng thiêng nước độc tưởng như chỉ có im lặng.

​

Mỹ Hạnh – Người đàn bà gùi thơ từ lòng Tây Bắc. Tập thơ "Đá hát" là tiếng nói của một người phụ nữ Tây Bắc thấu cảm đến tận cùng từng sắc lá, từng giọt sương, từng cơn gió. Mỹ Hạnh không chỉ viết về thiên nhiên, chị viết bằng thiên nhiên, để mỗi vần thơ như một lát cắt thời gian in trên mặt đá, mỗi khổ thơ như một con dốc vắt qua lòng người. Ở bài "Suối nguồn tuôn chảy", chị mở đầu bằng hành trình tìm về cội: "Tìm ngọn nguồn con suối/ chợt gặp sắc hoa vàng/ nhớ một thời thơ dại/ theo triền đồi lang thang." Từ một con suối nhỏ, thơ dẫn ta trở về tuổi thơ, rồi trở thành hành trình tâm linh, nơi mỗi bước chân là một phép thiền gột rửa những lao xao của đời sống. Câu thơ không chỉ trong veo mà còn mang thiền tính, chất triết học Đông phương lặng lẽ.

Mỹ Hạnh cũng là người thơ của tình yêu âm thầm nhưng cháy bỏng. Ở bài "Bùa yêu", hình ảnh người phụ nữ cất giấu tình cảm sâu trong lớp áo thơm, như một bùa ngải dịu dàng: "Bùa yêu em để về sau/ Anh xui đừng cất kẻo nhàu nắng mưa." Đó là tình yêu không ồn ào, không ủy mị, mà nén chặt như đá, như gió ngược núi, nhưng sâu sắc và đầy bản năng.

Thơ Mỹ Hạnh – Sự kết hợp kỳ diệu giữa nữ tính và bản sắc Tây Bắc. Thơ Mỹ Hạnh là sự kết hợp độc đáo giữa giọng nữ trữ tình và bản sắc văn hóa dân tộc thiểu số. Những bài thơ như "Chợ phiên", "Khèn lá", "Chiều thảo nguyên", "Tắm tiên", "Hoa trinh nữ".. đều mang dáng dấp của những bức tranh Tây Bắc mơ màng, đẫm nhạc, đẫm màu và đầy ám ảnh thị giác. Trong "Tắm tiên", chị không ngại ngần khai thác vẻ đẹp cơ thể phụ nữ giữa thiên nhiên, nhưng không gợi cảm theo lối trần trụi, mà gợi cảm bằng sự thanh sạch của núi rừng: "Trăng nghiêng mình bối rối/ run run đụng vai mềm/ em xõa giữa suối thiêng/cho hồn anh ngây ngất." Đây là một cách nữ quyền trong thơ ca, không thô ráp mà đầy tinh tế và khơi gợi. Cảm xúc, thân thể, khát khao yêu và được yêu đều được thể hiện trong hình hài một nàng sơn nữ vừa hoang dại vừa thơ mộng.

Bên cạnh đó, chất liệu văn hóa dân tộc thiểu số được Mỹ Hạnh sử dụng khéo léo như chất nền để thơ thăng hoa. Những hình ảnh như váy xòe thảo nguyên, tiếng khèn lá, lễ hội, nhà sàn, suối đá, thác gầm, khúc hát then, bản làng.. không chỉ làm giàu ngôn ngữ thơ, mà còn mang một nét độc bản, khiến "Đá hát" trở thành tập thơ mang "DNA" của vùng cao.

Âm nhạc và hội họa đan lồng, hòa quyện trong từng câu chữ. Thơ Mỹ Hạnh có âm nhạc, có nhịp điệu mềm mại, mộng mị như một bản dân ca miền sơn cước. Có những bài thơ như đã sẵn sàng để phổ nhạc, tiêu biểu là "Mưa bay qua lối nhỏ", bài thơ đã được nhạc sĩ Nguyễn Thanh Nhã phổ nhạc: "Mưa bay qua lối nhỏ/ Ngắm nàng cúc trổ bông/ Lao xao lời hoa cỏ/ Thu buông nắng vàng đồng." Từng âm tiết, từng nhịp thơ như tiếng mưa rơi, tiếng suối róc rách. Bản thân chữ trong thơ Mỹ Hạnh đã là nhạc. Chữ không chỉ mang nghĩa mà còn mang nhịp, mang âm thanh và mang cảm xúc. Ngoài âm nhạc, thơ chị còn rất giàu hình ảnh. Những bài như "Chiều thảo nguyên", "Bông lau", "Khát" hay "Phố sau mưa" như những bức tranh thủy mặc mà trong đó, màu sắc, đường nét, ánh sáng đều hòa quyện với ngôn từ để tạo nên thị giác sống động và thi vị.

Giọng thơ nữ – đa cảm, nhân hậu, triết lý. "Đá hát" không chỉ là tập thơ tả cảnh hay hát tình, mà là tập thơ viết bằng sự đa cảm của một người đàn bà hiểu đời, sống sâu và giàu lòng trắc ẩn. Trong các bài như "Gánh", "Ngàn lời gửi lại", "Nợ", "Em về", hay "Xóm không chồng", ta bắt gặp một giọng thơ nữ của hiện thực – trầm lắng, đau đáu và giàu nhân ái. Ở bài "Ngàn lời gửi lại", nhà thơ viết: "Ngày xưa ấy/ Bỏ đi quên trở lại/ Ngôi nhà ước mơ/ Đã cửa đóng then cài.." Cảm xúc không cần bi lụy, nhưng vẫn khiến người đọc xốn xang bởi độ chân thành và sâu lắng. Giọng nữ trong "Đá hát" vừa dịu dàng, vừa mạnh mẽ, vừa yếu mềm vừa cứng cỏi, như chính những người phụ nữ vùng cao vừa đội nắng địu con, vừa gùi mây đi rẫy.

"Đá hát" – Một bức tranh nghệ thuật thầm lặng mà bền bỉ. "Đá hát" không phải là tập thơ ồn ào, không mang tham vọng định hình một trào lưu. Nhưng chính sự bền bỉ, mộc mạc, đầy nhịp sống bản địa trong thơ Mỹ Hạnh lại khiến tập thơ này trở thành một bản di chúc nghệ thuật thầm lặng của người thơ với đất, với đá, với quê hương. Bằng chính giọng thơ ấy, Mỹ Hạnh đã ghi tên mình vào dòng thơ nữ Tây Bắc hiện đại – một giọng nữ đặc biệt, riêng biệt và đáng nhớ.

"Đá hát" là một khối pha lê thơ thấm đẫm hơi thở núi rừng và tâm thức người đàn bà Tây Bắc. Mỹ Hạnh không chỉ đang viết thơ, chị đang "thở" thơ, đang sống và gửi cả linh hồn mình vào từng con chữ. Giọng thơ của chị là tiếng gọi thiết tha từ đá – từ những điều bền bỉ, cổ xưa, thầm lặng – hát lên để được yêu, để được sống, để không bị lãng quên. Trong thế giới hiện đại ngày một ồn ã, "Đá hát" chính là một khúc nhạc thánh thót từ tĩnh lặng, để những ai còn biết lắng nghe, sẽ tìm thấy cho mình một "suối nguồn tuôn chảy" trong hồn.

Lê Gia Hoài

(Tạp chí Văn nghệ Vĩnh Phúc)​