CON TRẺ SẼ BỊ MÉO MÓ TÂM LÝ VÌ BỊ TRÁCH MẮNG QUÁ NHIỀU * * * Cầm đề bài Toán cô giáo đưa, chưa đọc, Minh đã đẩy lại, bảo không làm được. Vẻ mặt thờ ơ, cậu nói: "Con không biết gì đâu". Thi thử vào lớp 6, cả Toán và Tiếng Việt của Minh chỉ đạt 0, 5 điểm, bị đánh giá ngang học sinh lớp 2. Bố mẹ Minh hoảng hốt, đưa con đi kiểm tra trí thông minh, vì 4 năm đầu cấp bé học tốt. Bất ngờ là IQ của Minh 110, thuộc mức khá, trí nhớ cũng ổn. Chia sẻ với chuyên gia tâm lý, Minh luôn tự nhận mình dốt vì "bố mẹ con bảo thế". Bố mẹ cậu làm kinh doanh luôn luôn đòi hỏi các con, nhất là Minh, cậu con trai duy nhất, phải thật hoàn hảo. Khi cậu xếp bát đũa lộn xộn, họ lập tức quát "sao con dốt thế". Ông bà cậu bé cũng thường xuyên "đổ dầu vào lửa" : "Sao chị với em con thông minh mà con lại dốt". Tuấn, một học sinh cấp hai cũng ở Hà Nội, được bố tặng chiếc xe đạp màu đỏ. Ngày đầu tiên dùng xe, cậu dắt về trong tình trạng xì lốp. Bố hỏi tại sao, Tuấn bảo do bạn bè chọc đinh. Ngày hôm sau, tình huống trên lặp lại. Bố Tuấn đưa con đến bác sĩ tâm lý mong con đỡ nhát, đỡ bị bắt nạt. Nghe chuyện, chuyên gia kết luận Tuấn chịu để bạn bè bắt nạt vì ở nhà luôn sống trong sự ức hiếp của bố. Cậu bị chê bai "yếu đuối", "ẻo lả", "không đáng mặt đàn ông", chẳng bao giờ được quyền quyết định thứ gì nên dần buông xuôi, không buồn phản kháng. Ngay cả chiếc xe đạp màu đỏ cũng là do bố Tuấn tự mua, ép con thích. Ngọc, 26 tuổi, từng là niềm tự hào trong một gia đình giáo viên ở thành phố Nam Định. Đạt học sinh giỏi 12 năm liền, cô đặt mục tiêu vào Đại học Sư phạm Hà Nội theo nguyện vọng của bố mẹ. Năm lớp 12, Ngọc có người yêu hơn 10 tuổi. Bố Ngọc rủa con là "đồ lăng loàn", "làm gái". Cô chia tay bạn trai. Lên đại học, cô lén cặp kè với những người đàn ông lớn tuổi, đi bar và tìm đến rượu bia, thậm chí lên mạng tìm "tình một đêm". Lý giải cho hành động này, Ngọc bình thản nói "bố muốn tôi hư hỏng thì tôi hư hỏng". Hai năm điều trị tâm lý vẫn không xóa mờ được tổn thương trong tâm hồn Ngọc. Cô không trở lại làm "con ngoan" được nữa. Chúng ta có xu hướng hành động theo mong đợi của người khác. Ví dụ, bạn vụng hơn khi ai cũng nghĩ bạn vụng, bạn nói nhiều hơn khi đồng nghiệp đánh giá bạn thú vị. Tương tự, đứa trẻ có nguy cơ trở nên xấu tính nếu bị gia đình nhận xét là xấu tính. Lời kết tội nặng nề xuất phát từ bố mẹ, những người lớn thân thiết nhất, khiến trẻ tin rằng mình thực sự là như vậy. Sử dụng những từ ngữ gây tổn thương để quát mắng là một dạng ngược đãi về mặt cảm xúc, thể hiện sự kiểm soát. Tiến sĩ Ngô Thanh Huệ, Viện Tâm lý và Tâm thần học Việt – Pháp nhận định ở Việt Nam, bố mẹ hay mang tâm lý con mình đẻ ra thì thuộc quyền sở hữu của mình, phải nghe mình tuyệt đối và vì là mình đẻ ra nên họ hiểu và họ nói gì cũng là đúng hết. Nếu đứa trẻ làm trái ý họ, họ có thể lập tức kết tội đứa trẻ là "ngu dốt", "hư hỏng", "ăn hại". Ngược đãi cảm xúc đôi khi nguy hiểm hơn ngược đãi thể chất. Sự kiểm soát độc hại của bố mẹ khiến trẻ không thoát ra được, mất khả năng bảo vệ bản thân, bất lực trước mọi tình huống. Nghiên cứu năm 2012 của Tiến sĩ Martin H. Teicher từ đại học Harvard chứng minh trẻ hay bị ngược đãi cảm xúc lớn lên có nguy cơ trầm cảm cao. Một số trường hợp có hành vi chống đối xã hội, khó khăn học tập, thậm chí tự tử. Đặc biệt, đứa trẻ bị ngược đãi sau này thành bố mẹ có thể tiếp tục ngược đãi con. Có người 20-30 năm sau quay lại dằn vặt bố mẹ bằng chính những lời cay độc họ từng nghe hồi nhỏ. Trong tất cả ví dụ trên, người lớn đặc biệt là các bậc phụ huynh thường có điểm chung là không lắng nghe, nói chuyện với con. Thấy con không như mong đợi, họ lập tức tấn công, buộc tội con. Phó giáo sư Tiến sĩ Trần Thu Hương, Khoa Tâm lý, Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn, kể, bà nhận được phàn nàn của nhiều phụ huynh: "Tôi đã làm hết mọi thứ cho con mà sao nó vẫn hư?". Đến khi được hỏi "Anh chị mỗi ngày dành ra bao nhiêu thời gian nói chuyện với con?" thì họ im lặng. Thứ đứa trẻ khao khát, nhiều lúc chẳng phải vật chất, mà chỉ là một người sẵn sàng ở bên, chân thành lắng nghe và chỉ dạy. Thế mới thấy lời nói ảnh hưởng đến con trẻ như thế nào.
Chào bạn; Sau rất nhiều lần đọc bài trên các diễn đàn tôi thấy rằng: Chủ đề này không hề mới lạ. Nhưng nó lại luôn là chủ đề viết mãi không hết. Tôi đồng ý với bạn. Đa số người lớn- những bậc phụ huynh thường áp đặt suy nghĩ của mình và cũng ít người chịu lắng nghe con trẻ. Lý do vì sao ư? Có vô vàn những lý do mà tôi có thể nhìn thấy. Nào là vì con là đứa trẻ ngoan nên con phải nghe lời bố mẹ. Nào là vì bố mẹ là người có kinh nghiệm nên con phải nghe lời bố mẹ. Nào là vì bố mẹ yêu con và đó là ước mơ cả đời của bố mẹ nên con phải tiếp tục phát triển; gánh vác. Nào là vì thể diện của bố mẹ với bà con hàng xóm. * * * Nào; còn lý do nào nữa nhỉ? Kể ra thì khéo đến nửa đêm cũng k hết ấy nhỉ. Nhưng rồi thì sao. Có bao giờ chúng ta để ý đến hệ lụy. Vì con là đứa trẻ ngoan nên con phải biết nghe lời. Không cần quan tâm cảm nhận con trẻ, không cần biết con có thích không? Có phù hợp không? Có hiểu thông chưa. Nhưng con cần phải nghe lời. Nếu không nghe lời có nghĩa là hư. Rồi thì cái chữ NGOAN đó dần dần khiến cho con trẻ mất khả năng tự vệ. 1 đứa trẻ bị bạn đánh; bị bắt nạt, không đánh lại, không dám phản kháng lại vì NGOAN thì không được đánh nhau. Từ đó mà bao bi kịch bạo hành học đường xảy ra. Biết bao đứa trẻ ngoan đã bị xâm hại vì người thân quen? Trong những cuộc phỏng vấn, chúng nói: Ông ta nói: "Con NGOAN để cho bác, cho chú.." Đấy, các bạn có muốn con cái hoặc người thân của các bạn ngoan như vậy không? Nào là vì bố mẹ là người có kinh nghiệm nên con phải nghe. Vâng, thì đúng là những ông bố bà mẹ có kinh nghiệm hơn hẳn mấy chục năm so với con của họ. Nhưng kinh nghiệm mấy chục năm đó có thực sự phù hợp với con của bạn? Thay vì giảng giải cho con hiểu; thì lại chỉ áp rằng con phải nghe; vì đó là kinh nghiệm. Nào là vì đó là ước mơ cả đời của bố mẹ mà con lại là người phải gánh lấy và phát triển. Ai cũng có ước mơ của chính mình. THật may mắn nếu bố mẹ và con có thể cùng chung 1 ước mơ. Nhưng mỗi cá thể đều có điểm mạnh điểm yếu và ước mơ riêng. Nếu như 1 ngày; không may; con cái của bạn không cùng ước mơ với bạn. Nếu ước mơ đó không phải là phạm pháp; không phải là điều gì trái với đạo đức xã hội. Thì tôi nghĩ; đừng nên ép chúng PHải hoàn thành nốt con đường ước mơ của các bạn, Nếu vậy; chúng sẽ tiếp nối con đường của các bạn; sống để thực hiện ước mơ của những Đấng sinh thành; để rồi; khi gần hết cuộc đời; cũng không có thời gian thực hiện ước mơ riêng mình. Thế rồi; vì quá hối tiếc; lại tiếp tục áp đặt đời cháu của bạn thực hiện tiếp ước mơ của bố mẹ chúng. Vòng luẩn quẩn này; bao giờ mới thôi. Và liệu rằng; gắng sức để làm việc mình không thực sự mơ ước có phải là sẽ có kết quả tốt nhất? Thế rồi còn thể diện. Thể diện thực sự quan trọng hơn con của bạn? Những người hàng xóm, những ông bà ngồi lê đôi mách;.. Những người đó nếu giàu thì có nuôi bạn không? Nếu bạn ngã xuống; thử hỏi được bao nhiêu người đỡ bạn dạy; hay lại tiếp tục phỉ vào cái thể diện của bạn? Thực sự; tôi thấy; sao cứ phải sống theo định hướng của dư luận? Nếu như việc bạn làm không phạm pháp; cũng chẳng trái với luân thường đạo lý? Tôi đã từng nghe câu: Người từ giáo dục mà thành. Cho nên; xin hãy dùng tâm lý giáo dục để giảng giải cho con trẻ hiểu; đừng chỉ là PHẢI THẾ NÀY; PHẢI THẾ KIA. Để rồi 1 ngày; hệ lụy đến khi nào mà các bạn; chúng ta không hề hay biết. Trên đây là ý kiến của mình. Hy vọng bạn có thể tham khảo thêm nhé.
