Tại sao rừng Cần Giờ được gọi là lá phổi xanh của Việt Nam?

Tại sao rừng Cần Giờ được gọi là lá phổi xanh?​

Rừng Cần Giờ là khu rừng ngập mặn nổi tiếng nằm ở phía Đông Nam của Thành phố Hồ Chí Minh, có diện tích hơn 75.000 ha. Đây là khu vực có hệ sinh thái phong phú với rừng ngập mặn, đầm lầy, bãi bồi và hệ thống kênh rạch chằng chịt. Với vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và cân bằng sinh thái, rừng Cần Giờ được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới vào năm 2000. Đây là sự ghi nhận xứng đáng cho những giá trị to lớn của khu rừng này đối với thiên nhiên và con người.

Rừng Cần Giờ không chỉ là môi trường sống của nhiều loài động thực vật quý hiếm mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ đất đai, điều hòa khí hậu và ngăn chặn tác động tiêu cực từ thiên tai. Hệ sinh thái rừng ngập mặn ở đây được xem như một mô hình tiêu biểu cho sự phục hồi tự nhiên sau chiến tranh, khi khu vực này từng bị chất độc hóa học hủy hoại nghiêm trọng. Nhờ vào các chương trình trồng rừng và bảo vệ thiên nhiên, rừng Cần Giờ đã dần được khôi phục và trở thành một lá phổi xanh vô cùng quan trọng cho khu vực Nam Bộ.

Nguồn: Ảnh tui chụp tại Khu dự trữ sinh quyển thế giới

​

Vai trò của rừng Cần Giờ đối với môi trường

Khái niệm "lá phổi xanh" thường được sử dụng để chỉ những khu vực có nhiều cây xanh, có tác dụng hấp thụ khí CO₂, thải ra oxy, lọc không khí và điều hòa khí hậu. Những khu rừng lớn như Amazon, rừng Taiga ở Nga hay rừng mưa nhiệt đới đều được xem là lá phổi của hành tinh. Tương tự như vậy, rừng Cần Giờ cũng đảm nhận chức năng quan trọng này đối với TP. HCM và khu vực lân cận.

Với diện tích rừng ngập mặn rộng lớn và hệ thống thực vật đa dạng, rừng Cần Giờ có khả năng hấp thụ một lượng lớn khí CO₂ từ không khí, góp phần giảm hiệu ứng nhà kính và hạn chế biến đổi khí hậu. Hệ thực vật ở đây chủ yếu bao gồm các loại cây chịu mặn như đước, mắm, bần, vẹt.. Những loại cây này không chỉ giúp hấp thụ khí độc mà còn sản sinh một lượng lớn oxy, giúp cải thiện chất lượng không khí cho cả khu vực rộng lớn.

Bên cạnh đó, rừng Cần Giờ đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa nhiệt độ. Trong bối cảnh TP. HCM ngày càng chịu ảnh hưởng của hiệu ứng đảo nhiệt đô thị do bê tông hóa và mật độ dân cư cao, sự hiện diện của rừng Cần Giờ giúp giảm nhiệt độ môi trường, mang lại không khí mát mẻ và dễ chịu hơn. Đây chính là lý do vì sao nhiều người xem rừng Cần Giờ như một máy điều hòa tự nhiên khổng lồ của thành phố.

Bảo vệ đất đai và hệ sinh thái

Không chỉ giúp thanh lọc không khí, rừng Cần Giờ còn có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ đất đai và chống xói mòn. Do nằm ở khu vực ven biển, rừng ngập mặn Cần Giờ có khả năng hấp thụ sóng biển, giảm thiểu tác động của triều cường, bão lũ và nước biển dâng. Hệ thống rễ cây dày đặc giúp cố định đất, hạn chế tình trạng xói lở bờ biển, bảo vệ các khu vực dân cư và vùng sản xuất nông nghiệp gần đó.

Ngoài ra, rừng Cần Giờ còn là môi trường sống của hàng trăm loài động thực vật quý hiếm. Theo thống kê, khu rừng này có hơn 200 loài động vật có xương sống, 130 loài cá, hơn 30 loài bò sát và nhiều loài chim di cư từ khắp nơi trên thế giới. Đây là nơi sinh sống của những loài quý hiếm như khỉ đuôi dài, cá sấu nước mặn, cò trắng, diệc xám.. Việc bảo tồn rừng Cần Giờ cũng đồng nghĩa với việc bảo vệ sự đa dạng sinh học, duy trì cân bằng sinh thái cho khu vực.

Giá trị kinh tế và du lịch

Không chỉ mang ý nghĩa sinh thái, rừng Cần Giờ còn có giá trị kinh tế lớn nhờ phát triển du lịch sinh thái và khai thác bền vững nguồn lợi thủy sản. Nhiều du khách đến đây để tham gia các hoạt động khám phá rừng ngập mặn, đi thuyền trên sông, tham quan khu bảo tồn động vật hoang dã và trải nghiệm cuộc sống của người dân địa phương.

Hệ sinh thái rừng ngập mặn cũng là nguồn cung cấp thủy sản quan trọng cho người dân. Tôm, cua, cá, nghêu và nhiều loại hải sản khác được nuôi trồng và đánh bắt trong khu vực rừng Cần Giờ, mang lại thu nhập ổn định cho hàng nghìn hộ gia đình. Việc phát triển mô hình nuôi trồng thủy sản bền vững kết hợp với bảo vệ rừng giúp duy trì nguồn tài nguyên thiên nhiên lâu dài mà không gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường.

Những thách thức trong bảo vệ rừng Cần Giờ

Mặc dù có nhiều lợi ích quan trọng, rừng Cần Giờ vẫn đang phải đối mặt với nhiều nguy cơ. Một trong những thách thức lớn nhất là tình trạng chặt phá rừng trái phép để mở rộng diện tích nuôi trồng thủy sản hoặc làm khu dân cư. Bên cạnh đó, ô nhiễm môi trường từ nước thải sinh hoạt, rác thải nhựa và hóa chất từ các hoạt động công nghiệp cũng gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái rừng.

Biến đổi khí hậu cũng là một mối đe dọa nghiêm trọng. Sự gia tăng mực nước biển và tình trạng xâm nhập mặn có thể ảnh hưởng đến khả năng phát triển của các loài thực vật trong rừng, làm thay đổi cấu trúc hệ sinh thái. Nếu không có biện pháp bảo vệ kịp thời, rừng Cần Giờ có thể bị suy thoái, kéo theo những hệ lụy nghiêm trọng về môi trường và kinh tế.

Để bảo vệ rừng Cần Giờ, chính quyền địa phương và cộng đồng cần đẩy mạnh các biện pháp quản lý, giám sát, tăng cường trồng rừng và nâng cao nhận thức của người dân. Việc phát triển du lịch sinh thái bền vững cũng cần được chú trọng để vừa khai thác giá trị kinh tế, vừa bảo tồn được hệ sinh thái quý giá này.

Kết luận

Rừng Cần Giờ không chỉ là một khu rừng ngập mặn thông thường mà còn là "lá phổi xanh" của TP. HCM, đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu, bảo vệ môi trường và duy trì sự cân bằng sinh thái. Sự hiện diện của khu rừng này không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu mà còn mang lại lợi ích kinh tế và du lịch bền vững.

Việc bảo vệ rừng Cần Giờ không chỉ là trách nhiệm của chính quyền mà còn là nghĩa vụ của mỗi người dân. Chúng ta cần nâng cao ý thức trong việc bảo vệ môi trường, hạn chế rác thải, không khai thác trái phép và tham gia vào các chương trình trồng rừng để giữ gìn lá phổi xanh quý giá này cho thế hệ tương lai. Nếu rừng Cần Giờ được bảo vệ đúng cách, nó sẽ tiếp tục là niềm tự hào của TP. HCM và cả Việt Nam, góp phần vào công cuộc phát triển bền vững của đất nước.