Hiện nay đang có một thú chơi mới đang bùng nổ trong cả giới trẻ lẫn những người đứng tuổi - thú vui lan đột biến. "Chơi lan" hầu như chẳng còn xa lạ với nhiều người, xét trong giới chơi cây cảnh, thì đa phần người ta chuộng những dáng cây kiểng có dáng đẹp, hay những giống phong lan, lan quân tử độc lạ. Lan rừng một là một "vương giả" trong giới này. Tuy nhiên vài năm trở lại đây, lan rừng đột biến lại đột ngột rộ lên, mang theo lắm điều tai tiếng như những vụ thất vốn có trăm tỷ bạc vì lan rừng đột biến. Vì sao hoa lan đắt? Lan đơn thuần đã đắt, vì nó đẹp, và có nhiều chủng la được xem là vương giả, mang đến "mặt mũi" cho chủ nhà, địa vị cho người trong giới. Và lan đột biến lại còn đắt hơn cả với những nhánh lan được xưng là "lan rừng đột biến tự nhiên", thì vài tỷ hay thậm chí là vài chục tỷ cũng chẳng đáng kể là bao. Lan đột biến là gì mà lại khiến nhiều người đổ xô thế? Trước hết, giải nghĩa từ "đột biến" theo gốc độ sinh học thì đây là sự thay đổi về các cấu trúc di truyền bên, biến đổi gen hay cấu trúc NST, và sẽ di truyền cho đời sau. Lan đột biến được xem là một ví dụ cho biến dị di truyền - đột biến, hoặc biến dị không di truyền - thường biến. Thường thì lan đột biến sẽ đi kèm với từ "lan rừng". Lý do khá đơn giản, trong môi trường chưa có nhiều sự khai phá thì sẽ có nhiều nhân tố khiến thực vật sinh ra biến dị, bao gồm cả đột biến và thường biến. Trong môi trường này, do sự tác động của các nhân tố xung quanh khiến lan thay đổi một số cấu tạo của thân, lá, hay hoa (thường biến). Những thay đổi này khiến lan nhìn khác hẳn những loại lan trước đây được phát hiện, và người ta cho rằng đây là một giống lan mới. Tuy nhiên lan thường biến không di truyền, nên dù cấy ghép hay lai giống, những cấu tạo kia của chúng cũng chẳng thể nhân rộng được. Thậm chí đôi khi thay đổi môi trường sẽ làm mất đi nét đặc sắc của lan thường biến. Ngược lại lan đột biến khó tìm hơn, bởi bộ cấu trúc di truyền không dễ biến đổi, và cũng khó biểu hiện ra kiểu hình. Thế nên một giống lan như thế được xem là "vạn kim khó cầu", cũng vì lẽ đó mà giá lan đột biến tăng vùn vụt. Nhiều người trong giới sẵn sàng bỏ ra chục tỷ đồng chỉ vì sở hữu một gốc lan như thế. Và khi lai tạo giống lan đột biến này, các đời sao thường không giống 100% như mẹ, trong tình trạng hi hữu lại có thể xuất hiện thêm một giống lan đột biến mới. Thế nên, lan đã đắt nay còn đắt hơn. Một số đặc điểm của lan đột biến. Lan đột biến có đặc điểm là có hình dáng đẹp, hoa nở có hình dáng độc đáo, đẹp tự nhiên, không lai tạp, có mùi thơm. Phong lan đột biến là độc nhất vô nhị, hiếm có cây thứ hai giống nó. Tuy nhiên, chúng đòi hỏi sự chăm sóc tỉ mỉ hơn các loại lan khác. Hầu như loại lan nào, và bất cứ cây nào cũng có gen đột biến. Nhưng có đột biến hay không và thay đổi ra sao thì lại tuỳ vào chủng loại. Phổ biến nhất là dòng Lan Phi Điệp với đặc tính dễ trồng, dễ nhân giống và số lượng lan đột biến ngoài tự nhiên cao hơn hẳn. Có một điều đặc biệt là khoảng 94% lan đột biến sẽ biểu hiện thêm kiểu hình khác ở đời sao. Đơn giản vì kiểu hình khác nhau nằm trong gen lặn, nó không thể biểu hiện ra kiểu hình đó khi có gen trội. Cách nhận biết lan đột biến. Trên thị trường hiện nay có các loài lan đột biến giá cao và phổ biến như Hồng Yên Thuỷ, năm cánh trắng Bạch Tuyết, năm cánh trắng Phú Thọ. Đối với chủng lan năm cánh trắng hiện nay, chúng ta có thể nhận biệt qua một số cách: Đài hoa: Khuôn cánh có vai ngang hoặc vai bay đều đẹp, kiểu vai rủ hoặc vai nghiêng xuôi là bình thường. Cánh hoa: Lưỡi hình tròn hoặc hình trái tim, hình quả táo là đẹp nhất. Sau đó đến yếu tố màu sắc của hoa. Màu hoa: Màu đẹp độc đáo nhất ở lan đột biến thường là loại hoa 5 cánh màu trắng có mắt hồng, đỏ, tím.. ; hoặc toàn bộ hoa màu hồng, toàn bộ hoa màu tím.. Độ tương phản giữa màu hoa và mắt hoa càng lớn thì hoa càng có giá trị. Thân, lá: Thân chủ trò, xếp hình lá mít, xếp hình con rết hay hình chiếc thìa.. là đẹp nhất. Vì sao lan đột biến lại đắt? Lý do đầu tiên chính và sự độc lạ và quý hiếm của nó. Những đóa hoa lan độc đáo, tinh sao và có hương thơm quy vào hàng "cực phẩm" thì vô cùng khó lai tạo hay nhân giống. Thậm chí đôi khi chỉ có một nhánh lan đấy mang phẩm chất như thế, chứ không cách nào tạo nên nhánh thứ hai. Chính vì thế mà lan đột biến trở nên độc nhất vô nhị, giá hơn cả vàng. Thứ hai chính là vẻ đẹp kiêu sa. Vẻ đẹp hiếm có và khó chăm của lan đột biến đã tạo nên thương hiệu của chính nó. Điều đặc biệt nó đắt đỏ bởi đấy là vẻ đẹp tự nhiên, không thể được tạo ra bằng bàn tay con người. Lan đột biến kiêu sa là thế, nhưng thị trường lan đột biến hiện nay lại như một vùng bùn lầy khó tìm lối thoát. Có không ích các nhà vườn tung đủ chiêu trò để PR sản phẩm, nhưng thật chất chỉ là giả mạo. Cũng có không ít vụ "lan tiền tỷ" vỡ lỡ ra chỉ là thứ rẻ mạc. Thế nên nếu các bạn muốn tham gia vào thú vui này, hãy cân nhắc kỹ nhé.
