Hệ sinh thái đa dạng và phát triển mạnh của hành tinh chúng ta có vẻ ổn định nhưng thực ra lại rất dễ đổ vỡ. Rừng có thể trở thành sa mạc, và những rạn san hô có thể trở thành những tảng đá vô hồn. Điều gì khiến cho một hệ sinh thái trở nên mạnh lên hay yếu đi khi đối mặt với thay đổi? Câu trả lời khái quát nhất đó chính là sự đa dạng sinh học. Đa dạng sinh học được hình thành từ ba đặc trưng mang tính bổ trợ cho nhau: Sự đa dạng của hệ sinh thái, chủng loại và tính di truyền. Thêm nữa, càng có nhiều tương tác giữa ba đặc trưng này thì mạng lưới sinh học sẽ dày đặc và phát triển hơn. Ví dụ như rừng nhiệt đới Amazon, một trong những khu vực có sự đa dạng sinh học nhất trên Trái Đất. Vì sở hữu một hệ sinh thái khá phức tạp, lượng lớn các giống lai và các đặc điểm di truyền đặc biệt của các giống lai đó. Trong đó, rất nhiều những dây leo mọc lên chằng chịt, chúng bò lên từ mặt đất và kéo dài đến các tán cây, len lỏi lên trên cả ngọn cây và quấn quanh các cây thân gỗ dày cộm nhằm nâng đỡ những chúng. Cũng nhờ sự nâng đỡ đó, những cái cây bắt đầu đơm hoa kết trái với những tán lá xanh tươi, đó cũng là nguồn thức ăn cho các loài động vật ăn cỏ như lợn vòi.. Sau đó, các loài động vật ăn cỏ sẽ phân tán các hạt giống của cây khắp khu rừng để chúng phát triển một lần nữa. Phần hạt còn lại sẽ được hàng triệu con côn trùng tiêu thụ hoặc nó sẽ tự phân huỷ và tạo thành các chất dinh dưỡng cung cấp cho đất. Rừng nhiệt đới là một mạng lưới sinh học khổng lồ bao gồm các hệ thống nhỏ hơn, mà ở đó mỗi loài đều tương tác với nhau. Và khi sự liên kết giữa các loài ở mức ổn định sẽ góp phần củng cố bề dày của sự đa dạng sinh học. Sợi liên kết đặc biệt đó sẽ bền chặt hơn nếu các loài riêng lẻ luôn được duy trì nòi giống, và đối phó với những thay đổi của tự nhiên. Một số loài gặp khó khăn trong việc duy trì nòi giống do chủ nghĩa độc lập hoặc số lượng trong loài quá ít sẽ dễ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, dịch bệnh hoặc môi trường sống. Mỗi khi một giống loài bị tuyệt chủng thì một nút thắt sẽ được gỡ nhưng bù lại sẽ làm cho một phần mạng lưới sinh học bị tan rã. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu chúng ta loại bỏ một loài ra khỏi rừng nhiệt đới? Mạng lưới sinh học có sụp đổ không? Nhưng có lẽ là không. Với lượng chủng loài, tính di truyền độc đáo, và mức độ phức tạp của hệ sinh thái đã tạo nên sự đa dạng phong phú sinh học cho khu rừng này. Đó là lý do vì sao sợi liên kết giữa các loài sẽ không bị đứt dù cho thiếu đi một phần. Khu rừng vẫn sẽ dày đặc và tái tạo lại từ những thay đổi đó. Nhưng nó không đúng với mọi trường hợp. Ở một số môi trường, chỉ cần lấy đi một thành phần quan trọng cũng có thể phá huỷ toàn bộ mạng lưới sinh học. Ví dụ với những rạn san hô. Rất nhiều các loài sinh vật sống nhờ vào những rạn san hô bởi vì nó đóng vai trò là những tiểu môi trường, nơi trú ẩn và nơi sinh sản cho hàng ngàn loài cá, các loại giáp xác và động vật thân mềm. Nhưng san hô lại hình thành một mối quan hệ độc lập với các loại nấm và vi khuẩn. Ngoài ra, nó được ví như là khung cửi cho mạng lưới sinh học dựa vào để để dệt lên bề dày sinh vật. Điều đó khiến san hô trở thành một yếu tố chủ chốt để các loài sinh vật khác tồn tại. Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu toàn bộ những rạn san hô suy yếu hoặc chết dần từ việc đánh bắt cá, ô nhiễm, bị axit hóa? Chính xác là những gì bạn đang nghĩ. Sự biến mất của những rạn san hô cũng sẽ kéo theo những loài sinh vật sống phụ thuộc vào nó, đó là một sự đe dọa đối với toàn bộ chuỗi san hô trong tự nhiên. Hệ sinh thái, các chủng loại và tính di truyền phong phú đã hình thành nên nền đa dạng sinh học rối rắm và phức tạp. Chính vì lẽ đó, nó đóng vai trò quan trọng cho sự sống của toàn bộ sinh vật trên Trái Đất. Và con người cũng nằm trong nền sinh học đa dạng đó. Chỉ cần một mảng nhỏ gặp vấn đề cũng có thể trở thành mối đe dọa đến sức khoẻ con người. Nhưng những gì xảy ra trong tương lai không thể đoán trước được. Cho đến hiện tại, con người vẫn đang tồn tại trong sự bảo bọc của nền đa dạng sinh học và Trái Đất. Source: TED-Ed Translator: Thạch Mai Phương
