Review Sách Sự Im Lặng Của Bầy Cừu Hay Nỗi Khắc Khoải Của Những Phận Người Mong Mỏi Tìm Chốn Bình Yên?

Cừu vốn dĩ chẳng phải loài vật ồn ào như sói, chúng chỉ kêu la khi bị đe dọa. Thế nhưng, ở nhan đề "Sự im lặng của bầy cừu" như đã gợi lên sự bất thường nằm trong cái rất đỗi bình thường ấy. Bầy cừu đã rên la, đau đớn, khổ sở, dằn vặt trước khi chúng trở về trạng thái im lặng hoàn toàn, tựa hồ những con người đang ngày đêm khẩn thiết, liên tục tìm lại sự lắng dịu cho tâm hồn đang dậy lên từng đợt sóng của bản thân.

​

Clarice Starling - 1 sinh viên giỏi của trường đào tạo FBI tại Quantico. Cô có bằng kép về tâm lý tội phạm học, lẫn giấy phép hành nghề tư vấn tâm lý. Vậy nên, không quá bất ngờ khi cục trưởng FBI Jack Crawford lại dành cho cô nàng nhiều ưu ái đặc biệt. Song, điều thán phục ở Starling không phải trí tuệ mà chính là ý chí. Có phải thế chăng, khi cô nàng sinh viên tập sự, kinh nghiệm hiện trường gần như bằng 0 lại xông xáo lãnh nhiệm vụ một thân một mình đến nhà ngục Baltimore, không hề dừng bước trước thói lịch hiệp, kiểu cách cùng đôi mắt gião hoạt, dâm đãng của lão giám đốc Fredrick Chilton lẫn lời trêu chọc vô cùng dơ bẩn của bệnh nhân tâm thần Alan, đoạn bỏ qua lời khiêu khích bẩn thỉu của tên tù nhân Miggs. Trên hết thảy, là dám đối mặt với một nhân vật đặc biệt nguy hiểm: Hannibal Lecter. Dù đã được cảnh báo trước, nhưng Clarice không hề e ngại hay tỏ ra sợ hãi, ngược lại, còn nhắc nhở hắn rằng "Nên đánh giá cao cô một chút" trong quá trình trò chuyện. Không dừng lại ở đó, cô đã trả lời thẳng thắn mọi câu hỏi mà Lecter đưa ra:

- Miggs đã nói gì với cô?

- Hắn nói: "Tao ngửi thấy mùi l.. mày".

Đâu phải cô gái trẻ nào cũng có thể nói về việc người khác xúc phạm mình bằng một giọng thản nhiên như thế? Gã Miggs còn lấy tinh dịch vẩy lên vai, lên mặt, cô vẫn kiên quyết nán lại xà lim bác sỹ Lecter, trưng ra bản nghiên cứu để xây dựng cơ sở dữ liệu dựa trên ý kiến phạm nhân. Chỉ chút chi tiết ấy thôi, cũng đủ nhận thấy Starling là người có cá tính mạnh mẽ, bản lĩnh phi thường, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ được giao. Chính vì lẽ đó, cho đến những chương cuối cùng, lời giải cho vụ án Bill Bò Mộng lại nằm trong tay cô, chứ không phải Crawford, Chilton hay bất kỳ nhân vật kiệt xuất nào khác. Người trao cho cô manh mối đầu tiên, lại là bác sỹ Hannibal Lecter- ẩn sau "món quà Valentine" cùng những lời lẽ trang trọng mà hắn dành riêng cho cô nàng học viên trẻ tuổi, gan dạ.

Qua từng trang sách, quyết tâm tìm kiếm tung tích về Bill Bò Mộng lại càng tỏ rõ hơn trong Clarice. Cô không bỏ qua bất kỳ chi tiết nào, dù là vụn vặt nhất. Hẳn vì thế mà chỉ cần một lời nói giản đơn "Quà Valentine cho cô nằm trong xe Raspail", cô đã lần ra cả một sự kiện chấn động- một tội ác được che giấu 8 năm về trước. Đó cũng là lời gợi ý giúp nút thắt vụ việc về Jame và ý nghĩa con bướm đêm mà hắn để lại trong cổ họng nạn nhân dần trở nên sáng tỏ. Song, chỉ với ý chí sắt đá và nghị lực mạnh mẽ thôi thì chưa đủ, chưa đủ để cô phát hiện ra toàn bộ âm mưu của Jame và lần đến tận sào huyệt của hắn. Clarice còn có sự đồng cảm sâu sắc với các nạn nhân, đặc biệt là người thứ 5- Kimberly.

"Cô nghĩ tới cô gái to béo, tội nghiệp, bất hạnh đã chết mà cô nhìn thấy trên cái bàn trong nhà tang lễ ở Potter, Virginia"..

Sự đồng cảm ấy, chuyển hóa thành nỗi hờn căm sâu sắc, và biến thành nguồn năng lượng mạnh mẽ trong lòng Starling, cô bỏ mặt tương lai bản thân tại trường Quantico, vượt qua tầng tầng lớp lớp bảo vệ tại Tennessee để tiếp xúc với bác sỹ Hannibal, và chấp nhận đánh đổi những suy tư sâu kín nhất về thuở ấu thơ của mình cho vị bác sỹ tâm thần ấy để lấy những đầu mối quan trọng về tính cách của Jame cũng như suy đoán của hắn về vụ án này. Có phải thế chăng, khi cô không một chút ngần ngại bắn ra 4 phát đạn ngay trong nhà tên sát nhân, dưới bóng đêm huyền ảo, khiến hắn chết mà đôi mắt vẫn trừng trừng như không thể tin đó là sự thật.

Xét theo một phương diện khác, trong cuộc chơi lớn của những kẻ ham thích trò đùa trí tuệ này, Clarice như một con cừu lạc giữa bầy sói gồm toàn nhân vật dạn dày kinh nghiệm như Hannibal Lecter, Fredrick Chilton.. Song, với tất cả nỗ lực của bản thân, cô đã làm được việc mà những bộ óc thiên tài ấy vẫn còn đang mãi mê tìm kiếm. Cô đã "giải thoát" cho lời nguyền của dòng họ Starling- "mãi mãi chỉ có thể là những con người nhỏ bé thất bại trước những ước mơ của mình". Chiến thắng cho Starling là hoàn toàn xứng đáng, và có thể khẳng định: Bác sỹ Hannibal đã không nhìn lầm người.

Thán phục Clarice đã đem mọi việc ra ánh sáng, đồng thời cũng dành một chút thương cảm cho kẻ đã sống trong bóng tối quá lâu: Jame Gumb. Người ta thường tự hỏi: Sự hỗn loạn tạo ra con quái vật, hay con quái vật gây nên sự hỗn loạn? Jame thuộc về cả hai vế. Hắn là một cá thể không hoàn hảo mà Thượng Đế đã lỡ làng tạo ra, ngay cả cái tên cũng mang theo khiếm khuyết- Jame không có "s", chỉ độc mình hắn có cái tên ấy mà thôi. Hắn không tìm cách sửa lại, "tên hắn dứt khoát là phải như thế". Jame không phải loại tội phạm hoan lạc trên thân thể người phụ nữ rồi giết họ, hắn chỉ mong mỏi tìm 1 chốn bình yên cho riêng mình sau những mất mát đau thương. Jame mang trái tim của phụ nữ trong thân xác đàn ông, cộng với những trải nghiệm xấu mà hắn chịu đựng từ thuở bé, cho đến lúc tiếp xúc với Raspail.

"Vào hang cọp để bắt cọp là một điều rất nguy hiểm, nhưng làm cho phụ nữ mất hết ảo tưởng của họ, thì càng nguy hiểm hơn".

Jame đã trở nên nguy hiểm đến tột cùng sau khi Raspail bỏ hắn đi theo nhân tình mới. Mất tất cả, thiếu thốn tất cả trong sự uất ức, "cậu ấy đã thực sự chạm đáy vực rồi.. thế là cậu ấy khóc". Cho đến một ngày, Jame nhận được một chiếc va ly chứa đầy xác bươm bướm, bên trong vẫn còn 1 cái kén, và con bươm bướm vươn cánh thoát ra ngoài dưới làn bụi mờ bay bay trong ánh nắng chiếu vào từ cửa sổ.

"Cậu ấy cảm thấy thật nhẹ nhõm, và cậu ấy biết mình phải làm gì.."

Con bướm tựa hồ mang đi hết mọi sầu khổ trong đời Jame, hắn như được phóng thích khỏi ngục tù của chính mình và rắp tâm tìm đến hạnh phúc trong một than xác mới.

Trước khi lột da nạn nhân, Jame luôn xem lại video có mẹ hắn trong đó. Có người hỏi lý do sao lại như thế, tôi chỉ trả lời rằng do thói quen cố hữu của mỗi người trước khi tiến hành một công việc quan trọng nào đó. Thực ra, nó không đơn thuần chỉ là như thế, ngài Gumb cần rũ sạch tâm trí trước khi bắt tay vào làm việc.

"Hắn luôn tự nhắc bản thân: Phải ngăn nắp, phải chính xác, phải nhanh tay vì vấn đề rất khinh khủng".

Chẳng phải khi tâm trạng rối bời với những âu lo, ta luôn tìm về hình bóng mẹ hiền? Điều Jame Gumb cần không chỉ là kĩ năng may vá tuyệt đỉnh, mà còn là một phút lắng dịu trong tâm hồn, hay chính xác hơn là để quá khứ ngủ yên trong khoảnh khắc.

Cho đến giây cuối cùng, bị viên đạn của Clarice Starling găm vào ngực, hắn mới thốt lên được câu nói:

- Đẹp như vậy.. thì.. cảm giác.. như thế nào nhỉ?

Về mặt nào đó, có thể xem đây là một kết thúc trọn vẹn, không chỉ cho Starling, sỹ quan FBI hay Thượng nghị sỹ Martin, mà còn cho cả tên sát nhân Jame Gumb, cả cuộc đời bất trắc, nhuốm đầy máu tanh và tội lỗi đã khép lại trong tích tắc. Ở bên khi thế giới, hẳn hắn thấy mình đã trở thành một phụ nữ thực thụ, đẹp như chính mẹ hắn- hình ảnh người phụ nữ mà Jame mãi lưu giữ trong tim.

Xen lẫn những màn đấu trí căng thẳng, những pha hành động kịch tính đến thót tim, một quyển sách hay không bao giờ thiếu vắng chi tiết tình cảm. Trong tác phẩm "Sự im lặng cửa bầy cừu", chuyện tình đẹp nhất có lẽ là giữa Trưởng ban khoa học hành vi Jack Crawford và vợ ông- Bella.

Trước mắt Starling và các sỹ quan cấp dưới, Jack luôn tỏ ra là người chỉ huy đầy kinh nghiệm, lão luyện trong cách làm việc, khả năng phán đoán, óc suy luận.. Jack từng bắt được 3 trong số 15 tên giết người hàng loạt. Trong số đó, có cả bác sỹ Hannibal Lecter. Ông luôn có cách để chứng tỏ cho mọi người thấy rằng, bản thân lập nên kì tích, hoàn toàn không phải nhờ ăn may. Bản lĩnh, can trường là thế, song ông vẫn không làm phai đi bản tính tình cảm đã ăn sâu trong lòng. Từ giây phút gặp gỡ đầu tiên, "Trông ông gầy, mắt đỏ và có bọng thâm" đặc biệt nụ cười như vô cảm, hẳn sau lưng nhân vật hoàn hảo này, tồn tại một nỗi đau âm ĩ, dai dẳng và ngặm nhấm tâm can từng ngày?

Vợ ông-Bella, đang trải qua giai đoạn ung thư thời kỳ cuối.

"Đây là lần thứ hai ông bế bà qua ngưỡng cửa ngôi nhà này, ý nghĩ đó gần như làm lòng ông tan nát".

Những lúc bên cạnh Bella, ông đã làm mọi thứ tốt hơn hết thảy người chồng chăm sóc vợ trên thế giới này, từ việc chăm sóc người bệnh, đơn thuốc, cách sử dụng máy đo huyết áp.. cho đến việc bài trí lại căn phòng sao cho đem lại cảm giác thoải mái nhất.

"Ông giữ ấm môi bà bằng glycerine và dùng ngón cái to bè nhặt hạt bụi vương nơi khóe mắt bà. Bà vẫn không cử động. Giờ vẫn chưa đến lúc lật bà".

Kể từ sau chương 5, Crawford trong mắt tôi trở thành kiểu mẫu đàn ông tận tụy. Ông mạnh mẽ ra chỉ lệnh chiến đấu với tội ác hoành hành bên ngoài và kiên cường chịu đựng nỗi đau đang giằng xé bên trong. Tuy Clarice là người trực tiếp phá án thông qua gợi ý từ Hannibal, song cũng không thể không nhắc đến tên Jack Crawford trong chiến tích lẫy lừng ấy. Ông vẫn lặng thầm kìm nén bản thân khi chứng kiến hơi thở cuối cùng của vợ, ở bên bà trong giấy phút biệt ly. Bella mất trong thanh thản, không mệt nhọc, không đau đớn, tựa như điều bình an cuối cùng bà dành cho Jacle lúc chia tay.

"Ông không khóc, ông đã xong hết việc đó rồi".

Jacle đi ra phía ngoài, miên man về những hoài niệm trong những năm tháng yêu nhau, đoạn chuẩn vị mọi thứ cho tang lễ một cách an nhiên, bình tĩnh, tựa hồ đã nhìn thấy trước viễn cảnh này từ rất lâu. Thế nhưng, mãi cho đến khi vét đến đồng tiền cuối cùng đưa cho Clarice để cô đi điều tra tung tích nạn nhân vì ngân hàng chưa mở cửa, phút yếu lòng đã trỗi dậy. Ông đứng trên lề đường, khóc rất lâu, những giọt nước mắt tiếc thương rơi lã chã xuống đôi gò mà trũng sâu vì những đêm giấc chẳng lành.

"Em yêu cần đôi giày mới. Em yêu của ta không cần giày nữa'.

Ở độ tuổi ngũ thập tri thiên mệnh, Jack gần như đã chai sạn trước mọi sóng gió cuộc đời, giờ đây, lại vỡ òa cảm xúc trước 1 dòng suy tư chợt thoáng qua, tựa hồ ngọn lá liễu, dù vững vàng trước giông bão, lại nghiêng mình trước cơn gió nhẹ mơn man.

Thế nhưng, người thâu tóm tất cả mọi việc, không phải Crawford, Chilton hay Thượng nghị sỹ Martin, mà chính là tên bác sỹ tâm thần Hannibal Lecter. Từ việc trao manh mối đầu tiên về Klaus cho Clarice, đến việc thuyên chuyển từ Baltimore sang Tennessee đều đã được đặt trong sự tính toán từ trước. Ngay từ lần gặp mặt đầu tiên, đằng sau song sắt kiên cố, tài năng của Hannibal chỉ có thêm vào chứ không vơi đi: Những bức họa được vẽ bằng bút đánh dấu và sáp màu thể hiện toàn vẹn khí chất của biệt điện Vecchio và Duomo, hay Đồi Sọ trong Kinh thánh – tất cả đều chính xác đến tuyệt đối dù chỉ vẽ lại trong trí nhớ; chồng tạp chí được tháo hết ghim ra với đủ mọi đề tài, xen lẫn hàng đống thư từ khắp nơi gởi về để nhờ hắn tư vấn trên mọi lĩnh vực, đặc biệt về tâm lí. Dù đã đọc sơ lược về tiểu sử Hannibal, Clarice vẫn không khỏi ngỡ ngàng trước những điều hắn làm trong không gian không tới quá 2 mét vuông của bản thân. Song, cô cũng để lại trong lòng tên bác sỹ một ấn tượng sâu sắc không kém. Chẳng phải ngẫu nhiên mà gã Miggs sau khi có" hành vi không đúng mực "với cô – như cách Hannibal nói, đã tự nuốt lưỡi chết vào ngày hôm sau. Sự việc này chứng minh 2 điều: Khả năng của Hannibal cho phép hắn giết người chỉ thông qua ngôn từ và cảm tình hắn dành cho Clarice Starling sau lần đầu gặp mặt.

Thiết nghĩ, có lẽ Hannibal Lecter đã thấu hiểu mọi điều về tâm lí con người, cộng thêm những trầm luân hắn đã trải qua, nên bộ óc thiên tài ấy tự đặt ra một quy chuẩn đạo đức cho riêng bản thân mình, và cổ súy theo lối sống ấy. Hắn có phong cách cư xử lịch thiệp mà không kiểu cách, khiêm tốn mà không tự ti, đĩnh đạc mà không ngạo mạn, giết người và ăn thịt họ mà chẳng hề thấy áy náy hay cắn rứt lương tâm.

".. Ông ta đánh vỡ quai hàm để lấy được lưỡi cô ấy. Mạch lúc nào cũng không vượt quá 85, kể cả lúc ông ta nuốt cái lưỡi ".

Nếu có một trải nghiệm nào khiến gã thiên tài này có thể thản nhiên trước 1 tội ác như thế, thì cũng là điều mà một người bình thường tuyệt không chịu đựng nổi. Bí ẩn về Hannibal Lecter như 1 bài toán không lời giải xuyên suốt toàn tác phẩm. Ta mải mê theo bước sỹ quan Starling truy tìm Bill Bò Mộng, nhưng sự băn khoăn về Hannibal cứ mãi lởn vởn trong đầu hệt như một bóng ma. Hannibal có thể khiến gã phạm nhân tâm thần Miggs tự sát ngay trong ngục, và chữa bệnh tâm thần phân liệt cho tên bệnh nhân cuồng đạo Sammie trong phút chốc, khiến anh ta trở lại bình thường như người khác, thì việc điều khiển một con cáo già như Chilton liệu có khó gì? Chilton đã nghĩ hắn vô cùng thông minh khi lừa được bác sỹ Lecter, nhưng sự xảo quyệt ấy chỉ càng làm cho thất bại thêm phần ê chề, và ngay chính bản thân Chilton cũng đóng vai trò con tốt trong toàn bộ kế hoạch của Hannibal. Tay bác sỹ đã sắp đặt mọi chuyện, với mục đích chuyển từ Baltimore đến Tennessee

Vì ở đó, Barney sẽ không quản thúc hắn.

Người hộ lý cần mẫn ấy có lẽ là khắc tinh duy nhất của Hannibal trong suốt toàn bộ câu truyện. Barney đơn thuần chỉ làm đúng chức trách, đúng nguyên tắc, đúng quy trình, vậy là Hannibal không thể nào thao túng hắn được. Đối với cuộc chơi lớn, Barney là người ngoài cuộc, anh chỉ thực hiện tròn nhiệm vụ của một hộ lí, không hơn không kém, không quan tâm, không tò mò về bất kì chuyện gì. Chính vì sự tận tụy của Barney đã khiến Hannibal phải chịu cảnh ngục tù lâu đến như vậy.

" Tất cả những năm tháng sau khi tấn công người y tá ở bệnh viện tâm thần Baltimore, chỉ có 2 lần an ninh quanh hắn bị lơi lỏng, cả 2 đều xảy ra khi Barney nghỉ.. "

Sỹ quan Pembry và Boyle đều là những người dạn dày kinh nghiệm được chuyển đến từ nhà tù bang Brushy Mountain. Họ điềm đạm, thận trọng, song chỉ cần 1 sơ suất nhỏ trong việc quản lí bác sỹ Hannibal Lecter đã khiến cả 2 phải trả giá bằng cả tính mạng, đồng thời để lại hậu quả vô cùng nghiêm trọng: Hannibal đã vượt ngục. Xuyên suốt quá trình từ lúc hắn lột da mặt Pembry rồi đắp lên mặt mình để cải trang, cho đến khi khống chế hoàn toàn chiếc xe cấp cứu, Thomas Harris đã viết với một giọng văn hết sức bình thản, ngay cả những chi tiết khiến độc giả bất giác phải rùng mình. Hẳn Hannibal cũng giữ 1 phong thái trung dung như vậy trong lúc hành động, hệt như mọi việc đều quá quen thuộc đối với hắn. Tất cả kĩ năng, sức mạnh, tốc độ, sự khéo léo của 1 bộ óc thiên tài đã được thể hiện sắc nét qua 1 sự kiện – 3 trang giấy. Hắn cũng không quên để lại cho Chilton 1 thông điệp về nhân vật giả tưởng Billy Rubin như 1 lời nhạo báng cho kẻ đã đánh giá sai lệch về thực lực của Hannibal Lecter.

Chỉ với những tài liệu mà Clarice Starling đưa cho, Hannibal đã có thể giải đáp mọi bí mật xung quanh Jame Gumb, kể cả căn bệnh mà hắn đang mắc phải. Tuy nhiên, hắn không vội nói ra, bởi còn sử dụng chiếc 'chìa khóa' ấy cho kế hoạch của riêng mình – 1 dự tính lớn, mà vượt ngục chỉ đóng vai trò như bước khởi đầu mà thôi.

Quan trọng hơn, hắn muốn Clarice phải nhớ đến mình.

Trước khi đến một trang viên nghỉ dưỡng bên bờ sông Susquehanna ở tận Nam Mỹ, hắn không quên để lại cho cô một phong thư:

" Đàn cừu đã ngừng la hét hay chưa? "

" Thế giới này sẽ thú vị hơn khi có cô trong nó, hãy đối xử với tôi như thế đi "

" Chúng ta có vài ngôi sao chung đấy, Clarice ạ!"

Có lẽ, đàn cừu sẽ chẳng bao giờ ngừng kêu la, bởi thâm tâm Clarice vẫn còn tồn tại nỗi thống khổ, mà đó chính là nguồn động lực duy nhất thúc đẩy cô. Hay chính xác hơn, sự im lặng của bầy cừu sẽ không bao giờ tồn tại, một khi cái ác vẫn đang nhởn nhơ ngoài vòng luật pháp mà Hannibal là một trong số đó. Hắn biết rằng cô nghĩ như thế, và sẽ toàn tâm toàn lực truy tìm mình như đã làm với Jame. Song, đó lại là điều Hannibal không hề mong đợi, vì hắn đã nhìn thấy một điều gì đó ẩn bên trong nội tâm của cô, điều hắn từng sở hữu, và giờ đây phải đối mặt với nó thêm lần nữa. Hoặc giả, một cách nghĩ khác, Hannibal Lecter đã tìm thấy một đối thủ ngang tầm với bản thân.

Phải chăng, lá thư này là sự mở đầu cho một mối ân oán hết sức phức tạp giữa Clarice Starling và Hannibal Lecter trong tập truyện thứ 3 cùng series Hannibal?