Soạn bài: Vào phủ Chúa Trịnh - Lê Hữu Trác - Ngữ văn 11

Vào phủ chúa Trịnh

(Trích Thượng kinh kí sự)

- Lê Hữu Trác-

​

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả:

Lê Hữu Trác (1724 - 1791)

Hiệu: Hải Thượng Lãn Ông. Là một danh y, nhà văn, nhà thơ lớn nửa cuối TK XVIII ; Ông là tác giả của bộ sách y học nối tiếng Hải Thượng y tống tâm lĩnh.

2. Tác phẩm "thượng kinh kí sự".

a. Xuất xứ: Là tập kí sự bằng chữ Hán,

Hoàn thành năm 1783 được xếp cuối bộ "Hải Thượng y tổng tâm lĩnh" (66 quyền) như một quyền phụ lục

b. Thể loại: Kí sự - thể văn ghi chép câu chuyện có thật, tương đối hoàn chỉnh.

c. Tóm tắt:

Vào sáng sớm tinh mơ ngày 1 tháng 2, tôi được lệnh triệu vào phủ chúa. Tôi nhanh chóng được điệu đi trên một cái cáng chạy như ngựa lồng. Tôi đi vào từ cửa sau, nhìn quanh tôi thấy cây cối um tùm, chim hót líu lo, muôn hoa đua thắm. Qua mấy lần cửa, các hành lang dài quanh co tôi được đưa tới một ngôi nhà thật lớn gọi là phòng trà. Đồ đạc trong phòng đều được sơn son thếp vàng. Lúc đó thánh thượng đang ngự phòng thuốc cùng các phi tần nên tôi không thể yết kiến. Tôi được thiết đãi bữa sáng mĩ vị với đồ dùng toàn bằng vàng, bạc. Ăn xong tôi được đưa đến yết kiến ở Đông Cung và khám bệnh cho thế tử Trịnh Cán. Thế tử vì "ăn quá no, mặc quá ấm" mà sinh bệnh. Nửa sợ bị cuốn vào vòng danh lợi, nửa vì chịu ơn của nước. Cuối cùng, tôi dốc lòng kê đơn cho thế tử, rồi từ giã lên cáng trở về kinh Trung Kiền chờ thánh chỉ. Bạn bè ai ai trong cung cũng đến thăm hỏi.

3. Đoạn trích "Vào phủ chúa Trịnh - Trích" Thượng kinh kí sự "nói về việc Lê Hữu Trác lên tới kinh đô, được dẫn vào phủ chúa để bắt mạch, kê đơn cho Trịnh Cản.



II. Đọc- hiểu văn bản

1. Đọc văn bản

2. Phân đoạn

- Phần 1 (từ đầu đến không có dịp) : Quang cảnh trong phủ chúa Trịnh.

- Phần 2 (tiếp đến phòng chè ngồi) : Thực trạng trong phủ chúa, hình ảnh Trịnh Cán ốm yếu.

- Phần 3 (còn lại) : Tâm trạng, cảm nghĩ của Lê Hữu Trác

3. Tìm hiểu văn bản

a. Quang cảnh trong phủ chúa

- Đường vào phủ:" Những dãy hành lang quanh co nối nhau liên tiếp "qua nhiều lần cửa

+Khuôn viên phủ chúa:" Hậu mã quân

Túc trực "

+ Vườn hoa trong phủ:" cây cối um

Tìm, chim kêu.. mùi hương "

- Bên trong phủ:" nhà đại đường, quyền bổng, gác tía, đồ đạc dân gian chưa từng thấy, mâm văng, chén bạc "

- Nội cung của thế tử:" Qua năm sáu lần trường gấm, sập thếp vàng, ghế rồng sơn son thếp vàng, nệm gấm, màn là che

Ngang sân, xung quanh lập lánh, hương

Hoa ngò ngạt.. "

=> Quang cảnh phủ chúa cực kì tráng

Lệ, lộng lẫy, không đâu sánh bằng

b. Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa.

- Cách đưa đón thầy thuốc:" đầy tớ chạy đẳng trước hết đường, cảng chạy như ngựa lổng, người giữ của truyền bá rộn ràng. "→ Chúa giữ vị trí trọng yếu và có quyền uy tối thượng trong triều đình.

- Những lời lẽ nhắc đến chúa Trịnh và

Thế tử đều phải hết sức cung kính, lễ độ:

" Thánh thượng đang ngự yết

Kiến hầu mạch hầu trà "

- Chúa Trịnh luôn có" phi tần chầu chục "

- Cảnh khám bệnh cho thể từ:" Bảy, tâm thầy thuốc phục dịch, mấy người đứng hầu quỳ lạy bốn lạy trước và sau khi khám bệnh, xem thân hình phải có viên quan nội thần xin phép. "

=> Cung cách sinh hoạt nhiều lễ nghi, khuôn phép cho thấy sự cao sang, quyền uy tột đỉnh cùng cuộc sống hưởng thụ xa hoa đến cực điểm và sự lộng quyền của nhà chúa.

c. Nhân cách con người Lê Hữu Trác

*Cách nhìn, thái độ của LHT đối với cuộc sống nơi phủ chúa

- Đứng trước phủ chúa xa hoa:" Bước chân đến đây mới hay cảnh giàu sang của vua chúa thực khác hẳn người thường, bèn ngâm một bài thơ với lời khái quát Cả trời Nam sang nhất là dây "

- Khi được mời ăn sáng:" tôi bấy giờ

Mới biết cái phong vị của nhà đại gia "

- Cảm nhận đường vào nội cung:" Tối om, không thấy có cửa ngõ gì cả "

- Nói về bệnh của thế tử:" Vì thế từ ở

Trong.. tạng phủ yếu đi "

=> Mặc dù khen cái đẹp, cái sang nơi phủ chúa song tác giả vẫn dùng dung trước những quyến rũ vật chất nơi đây, không đồng tình với cuộc sống quá no đi, tiện nghi nhung thiếu khí trời và không khí tự do

* Vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách của LHT

- Lúc dầu đinh chữa bệnh cầm chừng> tránh bị công danh ràng buộc

- Sau đó Thẳng thắn đưa ra cách chữa đúng bệnh, kiên trì giải thích, dù khác ý với các quan tháiy> lương tâm, phẩm chất trung thực của người thầy thuốc đã thắng

=> Tác giả là một thầy thuốc giỏi, có ng? Kiến thức sâu rộng, già dặn kinh nghiệm

=> Ông là thầy thuốc có lương tâm và

Đức độ

=>Xem thường danh lợi, quyền quý, yêu tự do và nếp sống thanh đạm d. Nghệ thuật kĩ sư

- Quan sát tỉ mi, ghi chép trung thực, miêu tả cụ thể sống động, lựa chọn được những chi tiết tâm đắt, gây ấn tượng mạnh.

III. Tổng kết

a. Nghệ thuật

- Quan sát tỉ mỉ, ghi chép trung thực. Tả cảnh cụ thể sống động, chọn lựa những chi tiết" đắt"gây ấn tượng mạnh.

- Cách kể chuyện hấp dẫn, chân thực, hài hước.

- Kết hợp giữa văn xuôi và văn vần làm tăng chất trữ tình cho tác phẩm, góp phần thể hiện kín đảo thái độ của người viết

b. Nội dung:

Đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh phản ảnh quyền lực to lớn của Trịnh Sâm, cuộc sống xa hoa, hưởng lạc trong phủ chúa đồng thời bày tỏ thái độ coi thường danh lợi, quyền quý của tác giả

Chúc các bạn học tập thật hiệu quả!​

@Võ Chung Phương Thùy​