Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 41 – Sách cánh diều Văn 6

A. Kiến thức cơ bản, trọng tâm cần nhớ:

1. Từ láy:

-Định nghĩa: Từ láy là từ được cấu tạo bởi 2 tiếng trở lên, các tiếng có cấu tạo giống nhau về chỉ nguyên âm hoặc phụ âm, hay giống nhau cả nguyên âm và phụ âm. Trong đó có thể chỉ có 1 tiếng có nghĩa gì hoặc cả 2 tiếng đều không có nghĩa. Trong 1 từ láy thì tiếng ở trước là tiếng gốc và tiếng đứng sau sẽ láy âm hoặc láy vần của tiếng gốc và là tiếng phụ.

Ví dụ: Rung rinh, ngọt ngào, lấp lánh, tròn trịa, lung linh, lan man..

+ Từ láy toàn bộ: Là những từ có các tiếng lặp lại cả âm và vần của tiếng kia. Một số từ láy khác có tiếng thay đổi thanh điệu hoặc phụ âm cuối, để tạo sự tinh tế hài hòa về âm thanh, một số từ còn được thay đổi phụ âm cuối hoặc thanh điệu.

Ví dụ: Đu đủ, trăng trắng, mơn mởn, đo đỏ, lanh lảnh, thoang thoảng: Đây là từ láy toàn bộ có thay đổi thanh sắc cuối để nghe hài hòa hơn.

+ Từ láy bộ phận: Bao gồm: Láy âm (là những từ có phần âm lặp lại nhau. Ví dụ:

Mênh mông: Láy âm đầu là "m") và láy vần (là những từ có phần vần lặp lại nhau. Ví dụ: Liêu xiêu: Láy vần "iêu"

- Tác dụng của từ láy: Sử dụng từ láy có tác dụng miêu tả hình dạng, nhấn mạnh đặc điểm của tâm lý, tình trạng, tinh thần, tâm trạng.. của con người, các hiện tượng, sự vật trong cuộc sống.

2. Biện pháp tu từ Ẩn dụ

- Định nghĩa: Ẩn dụ là biện pháp tu từ dùng tên gọi của sự vật/hiện tượng này bằng tên của sự vật/hiện tượng khác có nét tương đồng giữa hai đối tượng về một mặt nào đó (như trạng thái, tính chất, phẩm chất, mục đích, cách thức, hình thức, màu sắc) nhằm tăng sức gợi hình và gợi cảm cho sự diễn đạt.

- Có 4 kiểu ẩn dụ thường gặp đó là:

+ Ẩn dụ hình thức (là tương đồng về hình thức)

Ví dụ:

Về thăm quê Bác làng Sen

Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng

Tương đồng về hình thức là màu hồng của lửa và màu đỏ của hoa râm bụt.

+ Ẩn dụ cách thức (là tương đồng về cách thức)

Ví dụ:

Ăn quả nhớ kẻ trồng cây

Tương đồng về cách thức là ăn quả tương đồng với hưởng thành quả lao động, còn trồng cây tương đồng với công lao người tạo ra thành quả.

+ Ẩn dụ phẩm chất (là tương đồng về phẩm chất)

Ví dụ:

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng

Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ

Tương đồng về phẩm chất là hình ảnh mặt trời trong câu thứ hai là một ẩn dụ cho Bác Hồ. Đó là Bác cũng như một mặt trời soi sáng, dẫn đường chỉ lối cho dân tộc ta thoát khỏi cuộc sống nô lệ, tối tăm đi tới tương lai độc lập, tự do, hạnh phúc.

+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác (là chuyển từ cảm giác này sang cảm giác khác).

Ví dụ:

Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng

Hình ảnh giọt long lanh chỉ âm thanh tiếng chim chiền chiện => chuyển đổi cảm giác từ thính giác giác sang thị giác và giác. Âm thanh tiếng chim từ cái vô hình được cảm nhận qua thính giác chuyển thành cái có hình qua cảm nhận xúc giác.

B. Soạn bài- Hướng dẫn trả lời câu hỏi bài Thực hành tiếng việt – Văn 6, Sách cánh diều

1. Tìm từ láy trong những câu thơ dưới đây. Chỉ ra nghĩa và tác dụng của chúng đổi với việc thể hiện nội dung mà tác giả muốn biểu đạt.

A) Bàn tay mang phép nhiệm mầu

Chắt chiu từ những dãi dầu đấy thôi.

(Bình Nguyên)

B) Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn..

Rưng rưng từ chuyện giản đơn thường ngày.

Trả lời:

Các từ láy sử dụng trong những câu thơ trên là:

A. Có 2 từ láy: Các tài liệu khác viết chỉ có từ dãi dầu. Nhưng theo mình thì có cả từ chắt chiu nhé

- Dãi dầu => Tác dụng: Chỉ những vất vả, gian truân, khó nhọc, cần mẫn sớm khuya làm lụng vất vả của người mẹ.

- Chắt chiu => chỉ sự dành dụm, nâng niu từng chút ít, nhấn mạnh đức tính tiết kiệm, dành dụm của mẹ.

B. Rưng rưng=> Tác dụng: Gợi cảm xúc nghẹn ngào, xúc động của người con khi nghĩ về mẹ, đó là nước mắt ứa ra, đọng đầy tròng nhưng chưa chảy xuống.

=>Sử dụng từ láy có tác dụng miêu tả hình dạng, nhấn mạnh đặc điểm của tâm lý, tình trạng, tinh thần, tâm trạng.. của con người, các hiện tượng, sự vật trong cuộc sống.

2. Tìm ẩn dụ trong những câu thơ dưới đây. Nêu tác dụng của các ẩn dụ đó đối với việc miêu tả sự vật và biểu cảm.

Vẫn bàn tay mẹ dịu dàng

À ơi này cái trăng vàng ngủ ngon

À ơi này cái trăng tròn

À ơi này cái trăng còn nằm nôi..

{.. }

A ơi này cái mặt trời bé..

(Bình Nguyên)

Trả lời:

- Ẩn dụ sử dụng trong những câu thơ là: "Cái trăng vàng", "cái trăng tròn", "cái trăng"

=> so sánh ngầm với người con còn bé thơ.

- Tác dụng của các ẩn dụ đó đối với việc miêu tả sự vật và biểu cảm là: Nhấtn mạnh, làm nổi bật tình cảm yêu quý, nâng niu, hết lòng chăm bẵm con, coi con là điều tốt đẹp quý giá nhất trần đời của mẹ.

3. Trong cụm từ và các tục ngữ (in đậm) dưới đây, biện pháp ẩn dụ được xây dựng trên cơ sở so sánh ngầm giữa những sự vật, sự việc nào?

A) Ru cho cát khuyết tròn đầy

Cái thương cái nhở nặng ngày xa nhau.

(Bình Nguyên)

B) Ăn quả nhớ kế trồng cây.

(Tục ngữ)

C) Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.

(Tục ngữ)

Trả lời:

Biện pháp ẩn dụ được xây dựng trong cụm từ và các tục ngữ (in đậm) dựa trên cơ sở so sánh ngầm giữa những sự vật, sự việc là:

A) "Cái khuyết tròn đầy" => ẩn dụ cho em bé mụ mẫm, đáng yêu (tương đồng về hình thức)

b) - "Ăn quả" so sánh ngầm với hình ảnh nói về những người hưởng thành quả (tương đồng về cách thức)

- "trồng cây" so sánh ngầm với hình ảnh nói về những người làm ra thành quả cho người hưởng thụ (tương đồng về cách thức)

C) "Mực" : So sánh ngầm với những môi trường, những phần tử xấu xa, tiêu cực trong cuộc sống. Tương đồng về phẩm chất)

- "Đèn" : So sánh ngầm với những điều tốt đẹp, tích cực (tương đồng về phẩm chất)

4. Viết một đoạn văn ngắn khoảng 4-5 dòng về chủ đề tình cảm gia đình trong đó có sử dụng ít nhất 1 phép (biện pháp) ẩn dụ

Trả lời – Đoạn văn hay nhất - có ẩn dụ

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

* * * Bài tiếp theo: Soạn Bài Thực Hành Đọc Hiểu Trang 42 - Ngữ Văn Lớp 6 – Sách Cánh Diều - Việt Nam Overnight