Soạn bài: Thực hành Tiếng Việt lớp 6 trang 66 – Kết nối tri thức với cuộc sống

Thực hành Tiếng Việt lớp 6 trang 66, 67 – Kết nối tri thức với cuộc sống.

Tri thức Tiếng Việt - Cụm danh từ

​

- Cụm danh từ là gì?

Cụm danh từ (còn được gọi là ngữ danh từ, nhóm danh từ, danh ngữ) là một tập hợp tự do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành (Từ ngữ phụ thuộc được gọi là phụ ngữ).

- Cụm danh từ gồm mấy phần?

Cụm danh từ ở dạng đầy đủ sẽ gồm ba phần:

+ Phần trung tâm ở giữa: là danh từ

+ Phần phụ trước: thường thể hiện số lượng của sự vật mà danh từ trung tâm biểu hiện

+ Phần phụ sau: thường nêu đặc điểm của sự vật, xác định vị trí của sự vật trong không gian, thời gian.

Ví dụ: Tất cả những học sinh chăm chỉ

Phần trung tâm: học sinh

Phần phụ trước: tất cả, những

Phần phụ sau: chăm chỉ

- Tác dụng của cụm danh từ là gì?

So với danh từ, cụm danh từ có cấu tạo phức tạp hơn nhưng nhiều thông tin hơn, ý nghĩa cụ thể, chi tiết hơn.

Ví dụ: Tất cả những học sinh chăm chỉ

Bên cạnh từ "học sinh" là trung tâm, cụm danh từ trên có các từ "tất cả" và "những" đứng trước để chỉ số lượng nhiều; từ "chăm chỉ" đứng sau cung cấp thông tin về đặc điểm của học sinh.

​

Trả lời câu hỏi trang 66, 67 – Ngữ văn 6 Kết nối tri thức với cuộc sống

​

Câu 1. Tìm cụm danh từ trong những câu:

a. Nhưng trời rét quá, khách qua đường đều rảo bước rất nhanh, chẳng ai đoái hoài đến lời chào hàng của em.

b. Tất cả các ngọn nến bay lên, bay lên mãi rồi biến thành những ngôi sao trên trời.

Cụm danh từ trong câu a là:

- khách qua đường (khách: danh từ trung tâm; qua đường: phần phụ sau, bổ sung ý nghĩa chỉ hành động cho danh từ khách).

- lời chào hàng của em (lời: danh từ trung tâm; chào hàng, của em: phần phụ sau, miêu tả lời gì, của ai).

Cụm danh từ trong câu b là:

- tất cả các ngọn nến (ngọn nến: danh từ trung tâm; tất cả, các: phần phụ trước, bổ sung ý nghĩa chỉ tổng thể sự vật - tất cả và chỉ số lượng nhiều - các).

- những ngôi sao trên trời (ngôi sao: danh từ trung tâm; những: phần phụ trước, chỉ số lượng nhiều; trên trời: phần phụ sau, miêu tả không gian).

Câu 2. Tìm một cụm danh từ trong truyện Cô bé bán diêm. Từ danh từ trung tâm trong cụm từ đó, hãy tạo ra ba cụm danh từ khác.

- Một cụm danh từ trong truyện Cô bé bán diêm: một em gái nhỏ

Trong cụm danh từ trên, em gái: danh từ trung tâm; một: phần phụ trước, chỉ số lượng duy nhất; nhỏ: phần phụ sau, chỉ đặc điểm hình dáng.

- Tạo ba cụm danh từ khác từ danh từ trung tâm em gái:

+ những em gái xinh đẹp,

+ tất cả những em gái khéo léo,

+ những em gái tóc vàng.

(Ví dụ khác: - Cụm danh từ: tất cả những que diêm còn lại trong bao.

- Trong cụm danh từ trên : que diêm: danh từ trung tâm; tất cả, những: phần phụ trước, chỉ tổng thể sự vật, chỉ số lượng nhiều; còn lại, trong bao: phần phụ sau chỉ sự tồn tại và chỉ không gian.

- Tạo ra ba cụm danh từ khác:

+ những que diêm nhỏ bé,

+ những que diêm ấy,

+ nhiều que diêm trong hộp.)

Câu 3. So sánh những câu văn sau đây và rút ra nhận xét về tác dụng của việc dùng cụm danh từ làm thành phần chính của câu:

Điểm khác nhau của 2 câu trong ý a:

- Em bé vẫn lang thang trên đường. (Chủ ngữ là danh từ em bé).

- Em bé đáng thương, bụng đói rét vẫn lang thang trên đường. (Chủ ngữ là cụm danh từ em bé đáng thương, bụng đói rét).

Điểm khác nhau của 2 câu trong ý b:

- Em gái đang dò dẫm trong đêm tối. (Chủ ngữ là danh từ em gái).

- Một em gái nhỏ đầu trần, chân đi đất, đang dò dẫm trong đêm tối. (Chủ ngữ là cụm danh từ một em gái nhỏ đầu trần, chân đi đất).

Như vậy trong cả hai ví dụ trên, điểm khác nhau của các cặp câu là : một câu chủ ngữ là danh từ, một câu chủ ngữ là cụm danh từ.

Tác dụng của việc dùng cụm danh từ làm thành phần chính của câu: Chủ ngữ là cụm danh từ giúp câu cung cấp nhiều thông tin hơn chủ ngữ là danh từ.

Ngoài ra, những câu văn có chủ ngữ là cụm danh từ còn cho thấy thái độ thương cảm, xót xa của người kể chuyện với cảnh ngộ đáng thương, khốn khổ của cô bé bán diêm ( thể hiện trong cách nhà văn sử dụng các từ như: đáng thương, bụng đói rét; nhỏ, đầu trần, chân đi đất).

Câu 4. Các câu sau có chủ ngữ là một danh từ. Hãy mở rộng chủ ngữ thành cụm danh từ :

a. Gió vẫn thổi rít vào trong nhà.

b. Lửa tỏa ra hơi nóng dịu dàng.

Câu a, chủ ngữ: Gió.

Mở rộng chủ ngữ thành cụm danh từ: Những cơn gió sắc buốt, Những cơn gió lạnh lẽo, Những cơn gió cắt thịt da...

Câu b, chủ ngữ: Lửa.

Mở rộng chủ ngữ thành cụm danh từ: Ngọn lửa hồng ; Ngọn lửa ấm áp ; Ngọn lửa trong lò sưởi...

Câu 5. Hãy tưởng tượng và viết đoạn văn (5 – 7 dòng) về cảnh cô bé bán diêm gặp lại người bà của mình, trong đoạn văn có ít nhất một cụm danh từ làm thành phần chủ ngữ của câu.

Giữa cái lạnh buốt sắc của đêm giao thừa, người bà hiền từ ôm lấy cô cháu gái nhỏ. Bà vuốt ve mái tóc vàng óng, phủi đi những bông tuyết phủ dày trên tóc cô bé. Còn cô cháu gái tội nghiệp nép vào lồng ngực bà, thủ thỉ: "Bà ơi! Cháu nhớ bà nhiều lắm! Bà đừng bỏ cháu đi nữa bà nhé!" Bà nhìn cháu bằng đôi mắt âu yếm: "Bà sẽ không xa cháu nữa đâu, bà sẽ đưa cháu đến một nơi thật đẹp nhé! Nơi ấy chỉ có tiếng cười và niềm vui thôi, cháu có đi với bà không?"

(Cụm danh từ: người bà hiền từ, cô cháu gái tội nghiệp, đôi mắt âu yếm).

Xem thêm bài tiếp theo: Soạn Văn 6: Gió Lạnh Đầu Mùa – Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống