Soạn bài: Thực hành đọc hiểu Chích bông ơi - Ngữ Văn 6, Sách Cánh Diều

Kiến thức văn học:

* Truyện ngắn

- Là tác phẩm văn xuôi cỡ nhỏ, ít nhân vật, ít sự việc phức tạp.. Chi tiết và lời văn trong truyện rất cô đọng.

- Các ngôi kể trong tác phẩm văn học: Ngôi thứ nhất và ngôi thứ 3:

+Ngôi 1: Người kể xưng tôi, là 1 nhân vật trong truyện

+ngôi thứ 3: Người kể tự giấu mình đi và gọi tên các nhân vật theo tên của chúng.

- Tác dụng ngôi kể thứ thứ ba: Cách kể này giúp người kể có thể kể chuyện một cách linh hoạt, tư do, khách quan những gì diễn ra với nhân vật.



*Tác giả

- Nhà văn Cao Duy Sơn tên thật là Nguyễn Cao Sơn, sinh ngày 28 – 4 – 1956 tại Thị trấn Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng.

- Ông là Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.

- Là tác giả của 5 cuốn tiểu thuyết và 4 tập truyện ngắn đã xuất bản như: "Người lang thang", "Cực lạc", "Hoa mận đỏ", "Đàn trời", "Chòm ba nhà", "Những chuyện ở lũng Cô Sầu", "Những đám mây hình người", "Hoa bay cuối trời" và "Ngôi nhà xưa bên suối".

- Với những đóng góp tích cực cho sự nghiệp văn học dân tộc thiểu số nói riêng, văn học nước nhà nói chung; tiếp nối nhiều giải thưởng văn học, trong đó có Giải thưởng văn học Đông – Nam Á năm 2009, nhà văn Cao Duy Sơn đã có tên trong danh sách Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2017. Hiện anh là Tổng biên tập Tạp chí Văn hóa các dân tộc.

* Tác phẩm

- Thể loại: Truyện ngắn

- Phương thức biểu đạt chính: Tự sự

- Ngôi kể thứ 3

- Đề tài: Bảo vệ động vật

- Xuất xứ

Tác phẩm in trong Tuyển tập truyện viết về thiếu nhi dân tộc và miền núi, NXB Giáo dục, 2004

Sáng tác tại Cao Bằng, tháng 3 năm 1999

- Bố cục

Phần 1: Đứa con trai là Khìn đòi bắt chú chim Chích Bông làm Dế Vần nhớ lại mình thời nhỏ

Phần 2: Dế Vần nhớ lại sai lầm ngày bé đã khiến chú chích bông chết thảm

Phần 3: Dế Vần cùng con trai thả chú chích bông bay về với mẹ

-Tóm tắt

Thằng Khìn - con trai của Dế Vần bị thu hút bởi một chú chim chích bông nhỏ và đòi ba bắt cho chơi làm Dế Vần nhớ lại bản thân ngày bé. Dế Vần cũng đã từng rất thích thú với chú chích bông nhỏ và muốn giữ chú chim lại làm đồ chơi, không cho chích bông về với mẹ. Hành vi ấy của Dế vần đã làm chú chích bông chết thảm. Anh hối hận suốt thời gian sau đó vậy nên khi thấy con trai đang ở trong hoàn cảnh giống mình khi xưa, Dế Vần đã khuyên con thả cho chú chim nhỏ về với mẹ. Cuối văn bản, hai bố con thả chú chim bay về trời. Dế Vần nhìn theo với vẻ nhẹ nhõm

-Giá trị nội dung

Văn bản thể hiện tình yêu thương đối với động vật của những con người thôn quê chân chất. Đồng thời bộc lộ niềm cảm thông và trân trọng với tâm trạng hối hận của Dế Vần đối với hành động trong quá khứ. Qua đó, văn bản cho thấy mọi vật nuôi cũng giống như con người, cần được sống trong sự chăm sóc, yêu thương và chăm bẵm.

- Giá trị nghệ thuật

+Giọng văn gần gũi, dễ hiểu với trẻ nhỏ

+Hình ảnh, ngôn từ nhẹ nhàng, sinh động

+Kết hợp giữa tự sự với biểu cảm

+Kết cấu truyện trong truyện



Hướng dẫn Soạn bài Chích bông ơi - Ngữ Văn 6, tập 2, bộ Sách Cánh Diều

1. Chuẩn bị

Xem lại mục Chuẩn bị ở bài Bức tranh của em gái tôi để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này

* Đặc điểm truyện ngắn:

Truyện ngắn là tác phẩm văn xuôi cỡ nhỏ, ít nhân vật, ít sự việc phức tạp.. Chi tiết và lời văn trong truyện rất cô đọng.

*Truyện có các nhân vật nào? Kể về ai? Việc gì?

- Truyện có các nhân vật: Cậu bé Ò Khìn, pa Dế vần

- Kể về cậu bé Ò Khìn theo cha lên nương. Cậu nhìn thấy con chim chích bông bé xíu bị mắc kẹt trong bụi gai. Việc cậu nhờ pa Dế Vần giải thoát một chú chim chích bông mắc kẹt khiến pa nhớ lại kỉ niệm xưa vô tình bắt chú chim chích bông con xa mẹ phải chết.

*Thời gian và địa điểm xảy ra câu chuyện?

- Câu chuyện kể vào thời điểm cậu bé Dế Vần 8 tuổi theo pa nên nương.

+ Truyện có những nhân vật: Con trai Dế Vần, Dế Vần, pa Dế Vần, chú chim chích bông.

* Nhân vật chính của truyện?

Là Dế Vần: Từ là một cậu bé hiền lành, ham chơi, ham chơi, biết ân hận, ăn năn bởi lỗi lầm của mình.

* Truyện kể theo ngôi kể thứ mấy? Tác dụng?

Ngôi kể thứ ba.

=>Tác dụng của ngôi kể thứ 3: Người kể tự giấu mình đi và gọi tên các nhân vật theo tên. Cách kể này giúp người kể có thể kể chuyện một cách linh hoạt, tư do những gì diễn ra với nhân vật; làm tăng tính khách quan cho câu chuyện, bao quát toàn bộ câu chuyện.

*Nội dung, ý nghĩa truyện?

Truyện nêu lên vấn đề tấm lòng nhân hậu, yêu thương động vật, cần suy nghĩ cẩn thận trước khi làm một điều gì đó; nhắc nhở mọi người, cần bảo vệ động vật không nên chọc phá tổ chim, bắt chim non. Đây là hành động thiết thực để bảo vệ môi trường sống

*Bài học rút ra?

Bài học về cách ứng xử thân thiện với môi trường xung quanh, bảo vệ môi trường, bảo vệ động vật là bảo vệ cuộc sống của nhân loại.

* Đọc trước truyện Chích bông ơi! ; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Cao Duy Sơn?

- Nhà văn Cao Duy Sơn tên thật là Nguyễn Cao Sơn, sinh ngày 28 – 4 – 1956 tại Thị trấn Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng.

- Ông là Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. Tổng biên tập Tạp chí Văn hóa các dân tộc.

- Phuong cách sáng tác: Mỗi tác phẩm của Cao Duy Sơn chính là một sự tìm tòi, khám phá, phát hiện mới, độc đáo về đời sống và con người tại quê hương.

- Được nhận nhiều giải thưởng văn học:

Giải A Văn học Dân tộc Thiểu số của Hội Nhà văn Việt Nam 1993, với tác phẩm Người lang thang

Giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2008 cho tập truyện ngắn Ngôi nhà xưa bên suối

Giải thưởng Văn học ASEAN năm 2009

- Ông còn là một trong tám tác giả tiêu biểu ở Đông Nam Á được Hoàng Thái tử Thái Lan Maha Vajiralongkorn cùng phu nhân đích thân trao giải thưởng.

+ Tác phẩm tiêu biểu:

Tiểu thuyết: Người lang thang, Cực lạc, Hoa mận đỏ, Đàn trời, Chòm ba nhà

Truyện ngắn: Những chuyện ở lũng Cô Sầu, Những đám mây hình người, Hoa bay cuối trời, Ngôi nhà xưa bên suối

2. Đọc hiểu

Trong khi đọc

Câu 1 trang 77. Nội dung tranh liên quan đến sự việc gì trong truyện?

Trả lời:

Nội dung bức tranh liên quan đến sự việc Ò Khìn nhìn thấy chú chim chích bông bé xíu đang giãy giụa và kêu hoảng hốt vì bị mắc trong bụi gai.

Câu 2 trang 77. Chú ý theo dõi chuyện đang xảy ra (hiện tại) và chuyện đã xảy ra (quá khứ).

Trả lời:

– Chuyện đang xảy ra (hiện tại) : Cậu bé Khìn phát hiện ra một chú chim chích bông nhỏ xíu đang bị mắc kẹt trong bụi gai kêu hoảng hốt.

– Chuyện đã xảy ra (quá khứ) : Cha của Khìn (Dế Vần) đã từng phát hiện và bắt một chú chim và bắt một chích bông non khiến nó chết đi.

Câu 3 trang 77. Từ "Chú bé" ở phần 2 là ai?

Trả lời:

Từ "Chú bé" ở phần 2 là chỉ Dế Vần (cha của Khìn) khi lên tám tuổi.

Câu 4 trang 77. "Pa" ở đây và "pa" ở đầu truyện có phải là một người không?

Trả lời:

"Pa" trong câu "pa ơi! Con bắt được một con chim.." là chỉ Dế Vần, tức là ông nội của Khìn. (Dế vần nhớ lại lời mình gọi cha).

- Còn "pa" được nhắc đến trong phần 1 là chỉ Dế Vần, tứ là cha của Khìn. (Đây là lời của người kể chuyện)

Câu 5 trang 78. Theo em, người cha định nói với con điều gì?

Trả lời:

Qua câu nói bỏ dở của người cha "Này con..", người cha của Dế vần định nói với Dế Vần:

- Mẹ của chú chim chích bông ấy đang đi tìm con của mình, con hãy thả chú chim đó đi để nó bay đi tìm mẹ.

Cách khác:

- Con hãy thả chú chim non cho nó về tổ vì chim non xa mẹ sẽ chết.

Câu 6 trang 78. Phần 3 kể chuyện hiện tại hay quá khứ?

Trả lời:

Phần 3 kể chuyện hiện tại. Đó là câu chuyện giữa Khìn và cha (Dế Vần)

Câu 7 trang 79. Nội dung tranh minh họa trang 79 có thể hiện được phần kết thúc của truyện không?

Trả lời:

Nội dung tranh minh họa: Ò Khìn cùng pa (Dế Vần) thả chú chim non cho nó bay về với mẹ. Kìn vẫy tay tạm biệt chim trong niềm vui thích.

- > nội dung này đã thể hiện được phần kết thúc của truyện.

Câu 8 trang 79. Thử nghĩ kết thúc câu chuyện theo một hướng khác.

Trả lời:

Cách 1:

Chú chim tung cánh bay vút lên bầu trời. Phía dưới, hai cha vẫy tay tạm biệt chim con đầy hạnh phúc và vui vẻ. Không may thay, vì bị kẹt quá lâu, chích bông

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

Sau khi đọc (Trang 79)

Câu 1 trang 79. Truyện viết về ai, về việc gì? Theo em, Dế Vần là người thế nào?

Trả lời:

– Truyện kể về các nhân vật: Cậu bé Ò Khìn, pa Dế vần

- Nhân vật chính là Dế Vần

- Truyện kể về việc: Cậu bé Ò Khìn theo cha lên nương. Cậu nhìn thấy con chim chích bông bé xíu bị mắc kẹt trong bụi gai. Việc cậu nhờ pa Dế Vần giải thoát một chú chim chích bông mắc kẹt khiến pa nhớ lại kỉ niệm xưa vô tình bắt chú chim chích bông con xa mẹ phải chết. Điều đó khiến cậu ân hận, rút ra bài học và cùng con làm điều tốt đẹp trong hiện tại là thả chú chim non bay về với mẹ.

– Nhân vật chính là Dế Vần: Từ một cậu ham chơi, thích giữ mọi thứ cho riêng mình nhưng đến khi nhận ra bài học thì liền ân hận, ăn năn bởi lỗi lầm của mình; từ bài học của mình trong quá khứ, Dế Vần dạy con mình biết yêu thương loài vật.

Câu 2 trang 79. Chỉ ra điểm giống nhau giữa hai câu chuyện trong văn bản này

A, Chuyện của người cha trong quá khứ

B. Chuyện hiện tại của hai cha con Ò Khìn

Từ đó em hiểu cách viết "truyện trong truyện" ở đây là thế nào?

Trả lời:

Điểm giống nhau giữa hai câu chuyện trong văn bản này:

– Ở 2 câu chuyện trên, dù là 1 truyện kể trong hiện tại, 1 truyện kể bằng hồi ức; nhưng 2 sực việc được kể đan lồng vào nhau tạo nên mạch truyện ấn tượng, lô gic; góp phần tạo thông điệp trong truyện.

- Hai câu chuyện kể 2 nhân vật Ò Khìn, Dế Vần đều có điểm chung là:

+ Đều nhỏ tuổi, ở độ tuổi lên 8 là cậu bé tám, đều có tính hiếu động, tinh nghịch và muốn nuôi giữ khi bắt gặp một chú chim chích bông;

– Trong mỗi truyện đều có nhân vật người cha xuất hiện và gặp tình huống trông thấy chú chim chích bông nhỏ bị mắc kẹt, kêu cứu

→ Từ đó em hiểu cách viết "truyện trong truyện" ở đây là lồng ghép một câu chuyện nhỏ có liên quan tới câu chuyện chính; kể hiện tại đan xen kể hồi ức.

Câu 3 trang 79. Vì sao ở đầu truyện, Ò Khìn muốn pa bắt con chích bông để chơi nhưng đến cuối truyện lại thả để chim bay vút lên trời với lời thì thầm: "Bay đi, bay về với mẹ mày đi.."?

Trả lời:

Ở đầu truyện, Ò Khìn muốn pa bắt con chích bông để chơi nhưng đến cuối truyện lại thả để chim bay vút lên trời với lời thì thầm: "Bay đi, bay về với mẹ mày đi.." vì Ò Khìn đã rút ra được bài học từ sai lầm của pa (Dế Vần) trong quá khứ. Nếu cậu đòi bắt giữ chích bông non thì chim non sẽ chết, mẹ của cậu ấy sẽ mất đi một người con như câu chuyện của pa cậu vậy.

Câu 4 trang 79. Truyện muốn nhắn gửi người đọc điều gì? Đối với em, điều gì gây ấn tượng sâu sắc nhất? Vì sao?

Trả lời:

*Truyện muốn nhắn gửi người đọc 3 thông điệp là:

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

Xem thêm:

Văn Mẫu: Tả Cảnh Sinh Hoạt - Tả Trận Bóng Đá Mà Em Đã Chứng Kiến