Soạn bài: Thánh Gióng – Ngữ văn 6 Kết nối tri thức với cuộc sống

Soạn bài: Thánh Gióng – Ngữ văn 6 Kết nối tri thức với cuộc sống​

Tri thức ngữ văn

​

Khái niệm truyền thuyết

Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các sự kiện và nhân vật ít nhiều có liên quan đến lịch sử thông qua sự tưởng tượng, hư cấu.

Đặc điểm của truyền thuyết

- Chủ đề: Truyền thuyết kể về cuộc đời và chiến công của nhân vật lịch sử hoặc giải thích nguồn gốc các phong tục, sản vật địa phương theo quan điểm của tác giả dân gian.

- Thời gian: Truyền thuyết được kể theo mạch tuyến tính (có tính chất nối tiếp, theo trình tự thời gian). Nội dung thường gồm ba phần gắn với cuộc đời của nhân vật chính: Hoàn cảnh xuất hiện và thân thế; chiến công phi thường; kết cục.

- Nhân vật: Nhân vật chính là những người anh hùng. Họ thường phải đối mặt với những thử thách to lớn, cũng là thử thách của cả cộng đồng. Họ lập nên những chiến công phi thường nhờ có tài năng xuất chúng và sự hỗ trợ của cộng đồng.

- Lời kể: Lồ kể của truyền thuyết cô đọng, mang sắc thái trang trọng, ngợi ca, có sử dụng một số thủ pháp nghệ thuật nhằm gây ấn tượng về tính xác thực của câu chuyện.

- Yếu tố kì ảo (lạ, không có thật) xuất hiện đậm nét ở tất cả các phần nhằm tôn vinh, lí tưởng hóa nhân vật và chiến công của họ.

Soạn văn 6: Thánh Gióng – Kết nối tri thức với cuộc sống

​

Trước khi đọc:

Tóm tắt ngắn gọn cốt truyện và xác định nhân vật chính của một truyền thuyết yêu thích.

Tóm tắt Sự tích Hồ Gươm:

Thời nước Nam ta bị giặc Minh xâm lược, ở vùng Lam Sơn (Thanh Hóa), nghĩa quân nổi dậy chống xâm lược nhưng không thành. Đức Long quân thấy vậy liền quyết định cho nghĩa quân mượn thanh gươm thần.

Có một người đánh cá tên Lê Thận, sau ba lần thả lưới đã kéo được một lưỡi gươm, chàng mang về nhà. Sau đó, chàng gia nhập đoàn quân khởi nghĩa Lam Sơn.

Một lần, Lê Lợi – chủ tướng nghĩa quân Lam Sơn đến nhà Thận và thấy thanh gươm tự dưng sáng rực với hai chữ "Thuận thiên".

Trong một lần đánh giặc, Lê Lợi bị giặc đuổi, thấy chuôi gươm thần phát sáng trên cây đa, ông lấy về tra vào lưỡi gươm của Lê Thận thì vừa khít.

Từ đó nhờ gươm thần mà quân ta chiến thắng kẻ thù giòn giã, giải phóng được đất nước.

Sau khi đuổi được giặc Minh, vua Lê Lợi đi dạo hồ Tả Vọng gặp Rùa Vàng. Rùa Vàng hiện lên đòi lại gươm. Lê Lợi trả gươm, Rùa Vàng lặn xuống nước. Từ đó hồ được đổi tên là Hồ Gươm (hoặc hồ Hoàn Kiếm).

Truyền thuyết trên kể về người anh hùng Lê Lợi, là một người xuất thân bình thường nhưng có lòng yêu nước, có quyết tâm đánh đuổi ngoại xâm, nhờ vậy được thần linh giúp đỡ cho mượn gươm quý và đánh tan giặc xâm lược, lên ngôi vua.

Sau khi đọc

- Tóm tắt truyện Thánh Gióng

Truyện kể rằng, vào đời vua Hùng thứ sáu, ở làng Gióng có vợ chồng nhà nọ sống hiền lành, phúc đức, chăm chỉ làm ăn nhưng đã đứng tuổi mà chưa có lấy một mụn con.

Một hôm, người vợ ra đồng, trông thấy vêt chân to, liền ướm thử. Không ngờ về nhà bà thụ thai. Sau mười hai tháng thai nghén, bà sinh ra một em bé, mặt mũi khôi ngô. Hai vợ chồng rất mừng nhưng kì lạ thay, chú bé đã 3 tuổi mà chẳng biết cười, biết nói, đặt đâu nằm đấy.

Bấy giờ, giặc Ân đến xâm chiếm bờ cõi nước ta. Thế giặc mạnh, nhà vua lo lắng, truyền sứ giả đi khắp nơi tìm người tài giỏi. Chú bé nghe tin, bỗng cất tiếng nói bảo mẹ mời sứ giả vào.

Chú bé yêu cầu sứ giả về tâu vua đúc cho chú ngựa sắt, áo giáp sắt, rèn roi sắt để chú đánh giặc.

Từ khi gặp sứ giả, chú bé lớn nhanh như thổi, bà con phải góp gạo để nuôi chú bé.

Khi giặc kéo đến chân núi Trâu Sơn, chú bé vùng dậy, vươn vai thành tráng sĩ, mặc áo giáp sắt, cầm roi sắt, cưỡi ngựa sắt xông ra diệt giặc và đánh tan được kẻ thù. Sau đó, cả người cả ngựa trèo lên đỉnh núi rồi bay thẳng lên trời.

Để tưởng nhớ công ơn, nhân dân lập miếu thờ. Hiện nay vẫn còn những dấu tích trận đánh của Gióng năm xưa.

- Thánh Gióng thuộc thể loại gì?

Thể loại: Truyền thuyết về người anh hùng.

- Phương thức biểu đạt truyện Thánh Gióng

Phương thức: Tự sự

- Bố cục truyện Thánh Gióng

Văn bản chia làm 4 phần

+ P1: Từ đầu.. "nằm đấy" : Sự ra đời kì lạ của Gióng.

+ P2: Tiếp.. "cứu nước" : Gióng trưởng thành và đánh tan quân giặc.

+ P3: Tiếp.. "lên trời" : Gióng đánh thắng giặc và bay về trời.

+ P4: Còn lại: Sự bất tử của người anh hùng Gióng.

Trả lời câu hỏi Văn 6 trang 9 – Kết nối tri thức tập 2

​

Câu 1. Nêu thời gian, địa điểm, hoàn cảnh diễn ra các sự việc trong câu chuyện.

Trả lời câu 1 trang 9 – văn 6 Kết nối tri thức với cuộc sống tập 2:

+ Thời gian: Đời Hùng Vương thứ sáu.

+ Không gian: Khi Gióng còn nhỏ: Không gian hẹp là một làng quê. Khi Gióng đánh giặc: Không gian rộng là không gian đất nước.

+ Hoàn cảnh diễn ra câu chuyện: Giặc Ân xâm lược, thế giặc rất mạnh.

Tình huống này phổ biến trong truyền thuyết: Đất nước đối diện với thử thách ngoại xâm, đòi hỏi phải có những cá nhân kiệt xuất, những người tài đánh giặc giúp dân cứu nước.

Câu 2. Thánh Gióng đã ra đời một cách kì lạ như thế nào?

Trả lời câu 2 trang 9 – văn 6 Kết nối tri thức với cuộc sống tập 2:

+ Hai vợ chồng ông lão nhà nghèo, chăm làm ăn và có tiếng phúc đức, nhưng chưa có con.

+ Một hôm bà ra đồng, thấy một vết chân to, bà ướm thử vào vết chân, không ngờ về nhà thụ thai.

+ Sau mười hai tháng thai nghén, bà sinh ra một em bé mặt mũi rất khôi ngô. Nhưng chú bé đã ba tuổi mà chẳng biết cười, biết nói, đặt đâu nằm đấy.

+ Khi nghe tin sứ giả đến lại liền lập tức cất tiếng nói.

Sự ra đời kì lạ của Thánh Gióng làm báo hiệu đứa trẻ này không phải là một người bình thường, sau này sẽ lập nên những chiến công phi thường và sau đó từ giã cuộc đời cũng theo một cách khác thường.

Câu 3. Chỉ ra ý nghĩa của các chi tiết.

Trả lời câu 3 trang 9 – văn 6 Kết nối tri thức với cuộc sống tập 2:

a. Câu nói của Gióng: "Về bảo với vua, đúc cho ta một con ngựa bằng sắt, làm cho ta một bộ áo giáp bằng sắt, và rèn cho ta một cái roi cũng bằng sắt, ta nguyện phá tan lũ giặc này."

Tiếng nói đầu tiên của Gióng là tiếng nói đòi đi đánh giặc. Câu nói ấy thể hiện ý thức đánh giặc cứu nước, cứu dân của Thánh Gióng.

b. Bà con hàng xóm vui lòng góp gạo thóc để nuôi chú bé.

Gióng được nuôi dưỡng từ trong nhân dân. Sức mạnh của Gióng là sức mạnh của toàn dân. Chi tiết trên thể hiện lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết đồng lòng đánh giặc của nhân dân.

c. Chú bé vươn vai trở thành một tráng sĩ oai phong, lẫm liệt.

Chi tiết trên thể hiện suy nghĩ và ước mơ của nhân dân về người anh hùng cứu nước:

+ Người anh hùng là người phi thường trong mọi sự việc: Từ sự ra đời kì lạ, đến lớn lên cũng không giống người thường.

+ Người anh hùng cũng là người phi thường trong sức mạnh: Cái vươn vai của Gióng là cái vươn vai của con người mang sức mạnh phi thường, sẵn sàng chống ngoại xâm.

d. Ngựa sắt phun ra lửa, roi sắt quật giặc chết như ngả rạ và những cụm tre cạnh đường quật giặc tan vỡ.

Chi tiết này có ý nghĩa phi thường hóa chiến công của Gióng, nhằm thể hiện sức mạnh của người anh hùng và thái độ ngợi ca, tự hào của nhân dân về người anh hùng.

e. Tráng sĩ đánh giặc xong, cởi giáp sắt bỏ lại và bay thẳng lên trời.

Trong tâm thức của nhân dân, Thành Gióng là người anh hùng được trời phái xuống để độ dân, nên khi hoàn thành sứ mệnh, Gióng bay về trời. Chi tiết này có ý nghĩa tôn vinh sự bất tử và nguồn gốc thần thánh của Gióng.

Câu 4. Chiến công phi thường mà Gióng đã làm nên là gì? Em hãy nêu ý nghĩa của hình tượng Gióng.

Trả lời câu 4 trang 9 – văn 6 Kết nối tri thức với cuộc sống tập 2:

- Chiến công phi thường của Gióng: Đánh tan giặc Ân xâm lược.

- Ý nghĩa của hình tượng Thánh Gióng:

Hình tượng Thánh Gióng với nhiều màu sắc thần kì là biểu tượng rực rỡ của ý thức và sức mạnh bảo vệ đất nước, đồng thời là sự thể hiện quan niệm và ước mơ của nhân dân ta ngay từ buổi đầu lịch sử về người anh hùng cứu nước chống ngoại xâm.

Câu 5. Chủ đề của truyện Thánh Gióng là gì?

Trả lời câu 5 trang 9 – văn 6 Kết nối tri thức với cuộc sống tập 2:

- TruyệnThánh Gióng là truyện thế hiện thái độ ngợi ca, tôn vinh của nhân dân đối với chiến công đanh giặc, cứu nước của ông cha ta trong lịch sử.

- Truyện góp phần giáo dục lòng yêu nước, ý thức công dân và sự tự hào, tự tôn dân tộc cho thế hệ trẻ.

Câu 6. Lời kể nào trong truyện hàm ý rằng câu chuyện đã thực sự xảy ra trong quá khứ? Nhận xét ý nghĩa của lời kể đó.

Trả lời câu 6 trang 9 – văn 6 Kết nối tri thức với cuộc sống tập 2:

- Lời kể hàm ý rằng câu chuyện đã thực sự xảy ra trong quá khứ: Hiện nay, vẫn còn đến thờ ở làng Phù Đổng, tục gọi là làng Gióng. Mỗi năm đến tháng Tư, làng mở hội to lắm [..] gọi là làng Cháy.

- Ý nghĩa:

+ Thể hiện niềm tin của nhân dân vào sự tồn tại của các anh hùng lịch sử có công đối với đất nước.

+ Lời kể đó góp phần thể hiện đặc điểm riêng của truyền thuyết: Có sự kết hợp giữa cốt lõi lịch sử và chi tiết kì ảo, hoang đường.