Rừng xà nu (Nguyễn Trung Thành) I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả: · Cuộc đời: Tên khai sinh là Nguyễn Văn Báu. Bút danh Nguyên Ngọc (thời kì chống Pháp), Nguyễn Trung Thành (thời kì chống Mỹ) · Quê: Quảng Nam · Cuộc đời: Tác giả sống, chiến đấu và gắn bó với mảnh đất Tây Nguyên và đây là lí giả tại sao tác giả lại viết rất hay về vùng đất và con người Tây Nguyên. 2. Sự nghiệp văn học +Các sáng tác chính: Đất nước đứng lên, Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc Đặc điểm sáng tác: Đề tài chính thường là những đề tài lớn lao mang tính chất trọng đại, nhân vât chính là những con người tiêu biểu cho phẩm chất và tính chất con người Việt Nam trong thời đại mới. Giọng điệu trang trọng, hào hùng, ngợi ca in đậm khuynh hướng sử thi. + Hoàn cảnh sáng tác: Tác phẩm viết vào năm 1965 là thời điểm đầy căng go khốc liệt của kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Đế quốc Mỹ ồ ạt đổ quân vào miền Nam Việt Nam. Mục đích viết sáng tác này là để khích lệ, động viên tinh thần chiến đấu của toàn dân tộc. II. Đọc, hiểu văn bản 1. Hình tượng cây xà nu, rừng xà nu · Vị trí xuất hiện Cây xà nu là một loài cây họ thông, mọc rất nhiều ở Tây Nguyên, nhựa và gỗ có giá trị, rừng cây xà nu nằm cạnh con nước lớn, trong tầm đại bác của đồn giặc. Tác giả đã đặt vị trí xuất hiện thật gần gũi thân quen với cuộc sống cảu người dân Tây Nguyên, đồng thời đây cũng là nơi chịu sự bắn phá ác liệt của bom đạn chiến tranh. · Đặc điểm tả thực và ý ngiã biểu tượng: Là loại cây chịu nhiều đau thương mất mát do bom đạn chiến tranh gây ra Cả rừng xà nu hàng vạn cây không cây nào là không bị thương. Có cây bị chặt đứt ngang nửa thân đổ ào ào như trận bão, nhựa ứa ra tràn trề, thơm ngào ngạt rồi dần dần bầm lại, đen, đặc quyện thành từng cục máu lớn Những cây mới lớn ngang tầm ngực, nhựa còn trong, chất dầu loãng, vết thương không lành được loét mãi ra, năm mười hôm thì cây chết. Bằng nghệ thuật nhân hóa, liệt kê, giúp người đọc hình dung ra cảnh tượng cả cánh đồng xà nu rộng lớn đều bị tàn phá bởi bom đạn kẻ thù. Từ đó chúng ta cũng nhìn thấy được ý nghĩa biểu tượng cây xà nu, rừng xà nu đem lại. Xà nu là nhân chứng tố cáo tội ác của đế quốc Mỹ. Cuộc sống của người dân Tây Nguyên với số phận nhiều đau thương, mất mát do chiến tranh gây ra Có sức sinh sôi nảy nở rất khỏe "Cạnh một cây mới ngã gục đã có 4, 5 cây cây con mọc lên, ngọn xanh rờn" "Có những cây vượt cao hơn đầu người, cành lá xum xuê như những con chim đã đủ lông mao, lông vũ, đạn đại bác không thể giết nổi chúng, vết thương chóng lành như trên một thân thể cường tráng " Vượt lên thay thế những cây đã ngã" Dùng nhệ thuật nhân hóa: Tốt tươi, mạnh mẽ, bất chấp hoàn cảnh của loại cây này. Thể hiện sự kiên cường, bất khuất vượt qua bom đạn, chiến tranh, sựu tàn phá của kẻ thù để tiếp tục sống và chiến đấu. Sự nối tiếp cảu các thế hệ người dân tây Nguyên, viết tiếp trang sử hào hùng của dân tộc Là loài cây ham ánh sáng Ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời. Phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh sáng, từng luống lớn thẳng tắp. Biểu tượng cho lòng trung thành tuyệt đối của người dân Tây Nguyên với cách Mạng, với Đảng. KHát khao tự do, hòa bình, khát khao một tương lai tươi sáng. Tóm lại bằng nghệ thuật phong phú, kết hợp với bút pháp kể, tả độc đáo, người đọc không chỉ hình dung được dáng vẻ, màu sắc, hương thơm của loài cây này mà nhận được chiều sâu ý nghĩa biểu tượng của nó. Biểu tượng cho phẩm chất, tính cách tốt đẹp của người dân Xô man nói riêng và Tây nguyên nói chung. Xà nu gắn bó mật thiết đối với đời sống người dân tây nguyên. Gắn bó với nếp sống sinh hoạt hàng ngày. Củi xà nu cháy rực trong bếp mỗi nhà, trẻ con mặt lem luốc khói xà nu, Tnus hun khói xà nu để xông bảng, trong nhữn đêm cụ Mết kể chuyện ở nhà rông, lửa xà nu cháy rực. Thấy được rằng bất cứ hoạt động nào trong cuộc sống của người dân nơi đây đều có mặt của xà nu. Có mặt trong những sự kiện trọng đại của buôn làng. Lửa xà nu cháy rực trên 10 đầu ngón tay của Tnus. Trong đêm làng Xô man nổi dậy, đống lửa xà nu lớn đã soi xác 10 tên lính giặc nằm ngổn ngang. Xà nu không chỉ có ý nhĩa về vật chất mà còn có ý nghĩa về tinh thần là nguồn động viên khích lệ người dân nơi đây đứng lên đấu tranh.
