I. Giới thiệu chung 1. Tác giả An - đéc – xen - An-đéc-xen tên đầy đủ là Christian Andersen, là nhà văn người Đan Mạch, (1805- 1875) - Ông là nhà văn nổi tiếng với nhiều truyện dành cho trẻ em (trong đó có nhiều truyện ông biên soạn lại từ truyện cổ tích nhưng có nhiều truyện là của ông). - Tác phẩm tiêu biểu: Nàng tiên cá, Bộ quần áo mới của Hoàng đế, Chú vịt con xấu xí.. - Phong cách sáng tác: Giản dị đan xen giữa mộng tưởng và hiện thực, những câu truyện ông viết hầu hết dành cho trẻ em. 2. Văn bản: - Hoàn cảnh sáng tác: Văn bản được viết vào năm 1845, khi tên tuổi của tác giả lừng danh thế giới với trên 20 năm cầm bút - Thể loại: Truyện ngắn - Phương thức biểu đạt chính: Tự sự - Ngôi kể: Thứ ba - Tóm tắt văn bản: Truyện kể về một cô bé (gọi là cô bé bán diêm) nghèo khổ mồ côi mẹ, sống với một người cha hà khắc hay uống rượu và hay đánh đập con. Cô bé phải đi bán diêm đem tiền về cho cha nếu không sẽ bị đánh. Đêm giao thừa cuối năm, ngoài trời lạnh cóng, cô bé đi chân đất bán diêm nhưng lại không dám về nhà vì chưa bán được que diêm nào. Lạnh quá, cô bé ngồi nép vào một góc tường giữa hai căn nhà. Sau đó cô bé đánh liều quẹt diêm để sưởi ấm. Que thứ nhất quẹt lên, lò sưởi ấm áp hiện ra, em được huơ đôi tay sưởi cho bớt cóng. Diêm tắt, em quẹt que thứ hai, bàn ăn thịnh soạn, sang trọng và con ngỗng quay thơm phức hiện ra trước mắt, chúng còn tiến về phía em. Que thứ ba quẹt lên, cây thông noel đẹp tuyệt trần, ngôi sao lấp lánh hiện ra. Khi em quyẹt tiếp qua diêm thứ tư, hình ảnh của người bà hiền từ hiện về, mỉm cười với em. Em cầu xin bà đưa em đi cùng. Cuối cùng, em quyẹt tất cả các que còn lại trong bao. Diêm sáng lấp lánh, bà nhân hậu nắm tay em, đưa em bay lên cao, cao mãi. Cô bé đã chết cóng mà môi vân mỉm cười. Ngày mồng một đầu năm, thời tiết thật đẹp, hình ảnh một thiên thần với nụ cười trên môi nằm trên tuyết trắng. Cô bé đã lên thiên đàng cùng với bà của mình. Mọi người ra đường và chỉ bàn tán về cái chết của em chứ không ai mủi lòng, thương xót em - Cách sắp xếp các tình tiết trong truyện: Các tình tiết được sắp xếp, miêu tả hợp lí, lô gic và rất hiệu quả khiến cho cái chết của cô bé bán diêm tuy rất thương tâm nhưng không bi thảm, để lại nhiều dư vị, cảm xúc tốt đẹp trong lòng bạn đọc. - Bố cục + Đoạn 1 :(Từ đầu đến "bàn tay em đã cứng đờ ra") : Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa giá rét + Đoạn 2 :(tiếp theo đến "họ đã về chầu Thượng Đế") : Các lần quẹt diêm, những mộng tưởng và hiện thực của cô bé + Đoạn 3: Còn lại: Cái chết thương tâm của cô bé bán diêm II. Đọc hiểu văn bản Cô bé bán diêm – Ngữ văn 8 1. (Từ đầu đến "bàn tay em đã cứng đờ ra") : Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa giá rét a. Soạn bài Câu 2 (trang 68) : Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa được giới thiệu thế nào? Trả lời: Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa được giới thiệu rất đáng thương. Cụ thể: *Về gia cảnh của cô bé bán diêm: - Gia cảnh sa sút, mồ côi mẹ, bà ngoại mất - Gia sản nhà em tiêu tán, bố vùi đầu vào rượu - Nhà em rất nghèo phải sống chui rúc tại một xó tối trên gác sát mái nhà, lạnh thấu xương. - Em sống với người bố hay mắng nhiếc, chửi rủa, đánh đập trên căn gác sát mái nhà - Bố em khó tính, em luôn phải nghe những lời mắng nhiếc, chửi rủa của bố - Em phải đi bán diêm để nộp tiền cho bố, nếu không bán được bao nào thì sẽ bị bố đánh nhừ đòn. * Hình ảnh cô bé bán diêm: - Thời gian: Đêm giao thừa - Không gian: Ngoài đường phố lạnh buốt thấu xương, trọng mọi nhà đều sáng rực đèn, đò ăn thơm phức, câu thông trang trí sáng lấp lánh - Trong phố sực nức mùi ngỗng quay - Cô bé đầu trần, chân đất, bụng đói, dò dẫm đường. Cả ngày không bán được bao diêm nào - Trong đêm giao thừa giá rét, em vẫn phải đầu trần, chân đất đi bán diêm, không dám về nhà. * Những hình ảnh tương phản, đối lập được sử dụng trong phần đầu: - Ngôi nhà xinh đẹp, nơi em sống có cây thường xuân bao quanh - gác sát mái gió lùa lạnh lẽo - Cửa sổ mọi nhà sáng rực, ấm áp - ngoài đường phố tối, em dò dẫm đi trong đêm, ở góc tường lạnh lẽo giữa hai ngôi nhà - Phố xá sực nức mùi ngỗng quay - em bé đói rét, bụng đói *Tác dụng: Hình ảnh đối lập sử dụng liên tiếp nhằm làm nổi bật lên tình cảnh đáng thương, khổ cực, tội nghiệp của cô bé. b. Kiến thức trọng tâm cần nhớ - Trong thời gian đêm giao thừa, không gian tuyết rơi nhiều, trời rét buốt, cô bé bán diêm được giới thiệu với hoàn cảnh rất đáng thương, nghèo khổ, cô đơn và đói rét - Tuy trời rét, tuyết rơi, giá lạnh thấu xương nhưng em chỉ mặc với đôi chân một chiếc áo mỏng, rách và đi chân đất, đi bán diêm trong đêm giao thừa. Bởi em không dám về nhà, không bán được bao diêm nào bố sẽ mắng nhiếc, chửi rủa và đánh em. - Những hình ảnh tương phản về không gian (nơi trước kia em sống và hiện tại; không gian các nhà đón giao thừa với hoàn cảnh em đang lủi thủi đi bán diêm) làm nổi bật lên sự thiếu thốn khổ cực của em cả về mặt vật chất lẫn tinh thần của cô bé. Qua đó, nhà văn muốn khêu gợi sự đồng cảm, xót thương của người đọc. 2. Tiếp theo đến "họ đã về chầu Thượng Đế") : Các lần quẹt diêm, những mộng tưởng và hiện thực của cô bé a. Soạn bài Câu 1 (trang 68) : Căn cứ vào đâu để chia phần thứ hai thành những đoạn nhỏ? Trả lời: Căn cứ vào những lần quẹt diêm của cô bé để xác định những đoạn nhỏ. Cụ thể: + Từ đầu.. đến bị cha đánh: Lần quẹt đầu tiên và mộng tưởng về lò sưởi + Tiếp theo.. đến cảnh nghèo khổ của em bé bán diêm: Lần quẹt diêm thứ hai và mộng tưởng về bàn ăn thịnh soạn + Tiếp theo đến.. linh hồn bay lên trời với thượng đế: Lần quẹt diêm thứ ba và mộng tưởng về cây thông nô em đẹp đẽ lấp lánh đón giao thừa. + tiếp theo đến.. Rực sáng trên khuôn mặt em bé cũng biến mất: Lần quẹt diêm thứ tư và mộng tưởng người bà hiền hậu hiện ra. + Còn lại: Lần thứ 5 cô bé quẹt hết số diêm trong hộp để níu giữ hình ảnh người bà và bà đưa em bay cao mãi. Câu 3 (trang 68) Các mộng tưởng của em bé qua các lần quẹt diêm diễn ra lần lượt có hợp lý không? Vì sao? Trong các mộng tưởng ấy, diều nào gắn với thực tế, điều nào thuần túy chỉ là tưởng tượng? Trả lời: *Chứng minh những mộng tưởng của cô bé diễn ra theo trình tự hợp lý: Những mộng tưởng của cô bé bán diêm cũng là mộng tưởng chung của bất kì đứa trẻ nào cùng cảnh ngộ, đều muốn ấm no, hạnh phúc bên gia đình. Thứ tự các mộng tưởng của cô bé hiện ra hợp lý với thực tế hoàn cảnh và cuộc sống của em. Hơn nữa là mộng tưởng theo lô gic thông thường là từ vật chất đến tinh thần: - Lần 1: Vì trời rét buốt, em lại đầu trần, chân đất mà trong các nhà đèn đang chiếu sáng, ấm áp -> nên em muốn được sưởi ấm -> mộng tưởng lò sưởi. - Lần 2: Cả ngày em đi bán diêm bụng đói meo, hơn nữa, trong các nhà đang chuẩn bị đồ ăn thịnh soạn để đón giao thừa -> nên em mộng tưởng về ngỗng quay - Lần 3: Sau khi đã mộng tưởng về vật chất thì e mộng tưởng về tinh thần. Đó là lúc đó đang là đêm giao thừa, trong mỗi nhà (ở phương tây) đều luôn có cây thông nô-en -> em mộng tưởng sum họp gia đình bên cây thông nô-en đón giao thừa - Lần 4: Vì sống trong cô đơn, tội nghiệp nên mộng tưởng về người bà rất yêu quý em - Lần 5: Vì muốn níu bà ở lại -> nên em quẹt tất cả những que diêm còn lại trong bao. - > Thực tại và mộng tưởng xen kẽ nối tiếp nhau hợp lí -> thể hiện sự mong ước nhưng vô vọng của cô bé. * Trong số các mộng tưởng ấy, những mộng tưởng gắn với thực tế là lò sưởi ám áp, bàn ăn thịnh soạn, ngỗng quay thơm phức, cây thông Nô-en được trang trí lấp lánh. - Những mộng tưởng thuần tuý chỉ là mộng tưởng là: Ngỗng quay quay nhảy ra khỏi đĩa, mang cả dao ăn, phuốc sét cắm trên lưng tiến về phía em bé, bà em hiện ra, mỉm cười với em, bà cụ cầm lấy tay em, hai bà cháu bay vụt lên cao, cao mãi.. b. Kiến thức trọng tâm cần nhớ - Cô bé bán diêm quẹt diêm năm lần. Mỗi lần diêm được quẹt lên là một lần mộng tưởng. Thực tế của em ở trong hoàn cảnh đau khổ nhưng mộng tưởng thì lại vô cùng tươi đẹp, thực tại và mộng tưởng xen kẽ nối tiếp nhau lặp lại mang đậm giá trị hiện thực, tinh thần nhân đạo, nhân văn của tác giả. 3. Phần còn lại: Cái chết thương tâm của cô bé bán diêm a. Soạn bài Câu hỏi bổ sung: Cô bé bán diêm chết trong hoàn cảnh nào? Mọi người có thái độ như thế nào trước cái chết đó? Kết thúc này gợi cho em suy nghĩ gì về số phận của con người nghèo khổ trong xã hội cũ? Trả lời: - Em bé chết vì sự đối xử lạnh lùng của người đời. - Những người nghèo khổ trong xã hội có số phận hoàn toàn bất hạnh. - Nhà văn thương xót, thông cảm với những số phận bất hạnh. Qua đó gửi gắm hi vọng mọi người hãy yêu thương tới những cảnh đời bất hạnh; hãy hãy dành cho cho chúng một mái ấm gia đình bình yên hạnh phúc. b. Kiến thức trọng tâm cần nhớ Cô bé chết ngoài đường, ngay sáng mùng một đầu năm mới, trong sự thờ ơ, vô cảm của người đời. Qua đó nhà văn muốn lên án xã hội lạnh lùng vô cảm, thơ ơ với nỗi bất hạnh của người nghèo. - Cách tác giả miêu tả em đã chết mà má vẫn hồng, môi vẫn đang mỉm cười nhằm thể hiện thái độ trân trọng, niềm cảm thương sâu sắc với những trẻ em bất hạnh III. Tổng kết 1, Giá trị nội dung - Qua câu truyện nhà văn đã đưa đến chúng ta một thông điệp ý nghĩa: Lòng thương cảm trước số phận của trẻ thơ bất hạnh, hãy phấn đấu vì một tương lai cho tuổi thơ tốt đẹp tràn đầy hạnh phúc. 2. Giá trị nghệ thuật - Ngòi bút đẫm chất hiện thực và nhân văn - Cách kể chuyện hấp dẫn chân thực, diễn biến tâm lí nhân vật sâu sắc - Tác giả còn sử dụng thành công biện pháp tương phản nhằm tạo điểm nhấn về một số phấn bất hạnh nhưng em luôn cháy lên khát vọng sống tốt đẹp và những ước mơ tươi sáng. IV. Đề ôn tập, kiểm tra phần đọc hiểu văn bản: Cô bé bán diêm - ngữ văn lớp 8 Câu hỏi: Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi: "Thế là em quẹt những que diêm còn lại.. họ đã về chầu thượng đế Sáng hôm sau, tuyết vẫn phủ kín mặt đất, nhưng mặt trời lên, trong sáng, chói chang trên bầu trời xanh nhợt. Mọi người vui vẻ ra khỏi nhà. Trong buổi sáng lạnh lẽo ấy, ở một xó tường, người ta thấy một em gái có đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười. Em đã chết vì giá rét trong đêm giao thừa.." (Cô bé bán diêm – Andecxen) 1. Tìm các từ thuộc trường từ vựng "thiên nhiên" trong đoạn văn. 2. Tìmcâu ghép trong đoạn văn trên. Phân tích, chỉ ra qua hệ ý nghĩa giữa các vế trong câu? 3. Hãy đặt một nhan đề thích hợp thể hiện nội dung đoạn trích? 4 . Viết đoạn văn phát biểu cảm nghĩ về nhân vật cô bé bán diêm trong truyện nói cung và đoạn kết truyện nói riêng Trả lời: 1. Trường từ vựng chỉ thiên nhiên: Tuyết, mặt trời, mặt đất, bầu trời. 2. Câu ghép: Sáng hôm sau, tuyết // vẫn phủ kín mặt đất, nhưng mặt trời // lên, trong sáng, chói chang trên bầu trời xanh nhợt. - > Quan hệ ý nghĩa tương phản 3. Đặt một nhan đề thích hợp thể hiện nội dung đoạn trích: Có thể đặt là: Cái chết của cô bé bán diêm; hoặc: Một cảnh thương tâm. 4. Viết đoạn văn nêu cảm nghĩ về nhân vật cô bé bán diêm trong truyện nói cung và đoạn kết truyện nói riêng: Nội dung HOT bị ẩn: Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem * * * Bài tiếp theo: Hóa thân vào những que diêm kể lại câu chuyện theo diễn biến truyện ngắn Cô bé bán diêm - Văn mẫu * * * Bài tiếp theo: Soạn bài Trợ từ, Thán từ - Ngữ Văn 8 - Có bài tập vận dụng tích hợp Văn bản Chúc các em học tốt. Pikachu!
