Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên - Chân trời sáng tạo, Văn 6

Tri Thức Cuộc sống

? Những trải nghiệm đã qua có ý nghĩa như thế nào với mỗi chúng ta?

Trả lời:

Ý nghĩa của những trải nghiệm với mỗi chúng ta:

- Đó là những bài học quý giá trong hành trình khôn lớn, trưởng thành của chúng ta

- Mang lại niềm vui, hạnh phúc hơn về cuộc sống

- Mang đến kinh nghiệm quan sát, giao tiếp, ứng xử

Kiến thức Ngữ văn - Chân trời sáng tạo, Văn 6

Truyện đồng thoại là thể loại văn học dành cho thiếu nhi. Nhân vật trong truyện đồng thoại thường là loài vật hoặc đồ vật được nhân hóa lên. Vì thế, chúng vừa phản ánh đặc điểm sinh hoạt của loài vật, vừa thể hiện đặc điểm hình dáng, tính cách, suy nghĩ, phẩm chất của con người.

Tri thức tiếng Việt

- Cụm từ: Về cấu tạo câu trong tiếng Việt, thành phần chính của câu gồm có chủ ngữ (C) và vị ngữ (V).

- Chủ ngữ và vị ngữ của câu có thể chỉ là một từ (từ đơn, từ ghép, từ láy) (Ví dụ: Gà gáy, Hoa nở) nhưng cũng có thể là một cụm từ (hoặc một thành ngữ) (Ví dụ: Con gà nhà tôi gáy rất to, Những bông hoa cúc nở vàng rực cả khu vườn).

- Cụm từ có cấu tạo hai từ trở lên kết hợp với nhau, trong đó có một từ (là danh từ/động từ/tính từ) đóng vai trò là thành phần trung tâm, các từ còn lại bổ sung ý nghĩa cho thành phần trung tâm, gọi là phần phụ (phụ trước, phụ sau).

- Cụm từ đóng vai trò chủ ngữ và vị ngữ trong câu thường có những loại như:

+ Cụm danh từ: Có danh từ làm thành phần chính. Ví dụ: Hai cái răng đen nhánh.

+ Cụm động từ: Có động từ làm thành phần chính. Ví dụ: Thường dẫn tôi ra vườn.

+ Cụm tính từ: Có tính từ làm thành phần chính. Ví dụ: Rất chăm chỉ.

- Cách mở rộng thành phần chính của câu bằng cụm từ để làm cho thông tin của câu trở nên chi tiết, rõ ràng:

+ Biến chủ ngữ hoặc vị ngữ của câu đang là một từ trở thành một cụm từ, có thể là cụm danh từ, cụm động từ hoặc cụm tính từ.

+ Biến chủ ngữ hoặc vị ngữ của câu đang là một cụm từ có thông tin đơn giản thành cụm từ có những thông tin cụ thể, chi tiết hơn.

+ Có thể mở rộng chủ ngữ hoặc vị ngữ, hoặc mở rộng cả chủ ngữ lẫn vị ngữ của câu.

Tri thức Văn bản:

a. Tác giả

- Tô Hoài (1920 - 2014), tên khai sinh là Nguyễn Sen, sinh ra tại huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Đông cũ (nay thuộc Hà Nội).

- Ông có vốn hiểu biết phong phú, sâu sắc về phong tục, tập quán của nhiều vùng khác nhau trên đất nước ta.

- Sáng tác của ông thiên về diễn tả những sự thật đời thường với nhiều thể loại khác nhau như truyện ngắn, truyện dài, hồi ký, kịch bản phim, tiểu luận..

- Một số tác phẩm tiêu biểu: Dế Mèn phiêu lưu ký (truyện dài, 1941), O chuột (tập truyện ngắn, 1942), Cỏ dại (hồi ký, 1944), Truyện Tây Bắc (tập truyện, 1953)..

b. Tác phẩm

- Xuất xứ: Văn bản Bài học đường đời đầu tiên trích trong chương I của truyện Dế Mèn phiêu lưu kí.

- Tóm tắt: Dế Mèn là tên một chú dế ở tuổi mới lớn, có cơ thể cường tráng bởi biết ăn uống điều độ. Tuy nhiên, cậu lại có tính kiêu căng, hống hách, luôn nghĩ mình "có thể sắp đứng đầu thiên hạ". Dế Mèn luôn coi thường những người xung quanh, đặc biệt là Dế Choắt - người bạn hàng xóm gầy gò và yếu ớt. Một lần, để ra oai, Dế Mèn bày trò trêu chị Cốc khiến cho người hàng xóm bằng tuổi - Dế Choắt phải chịu oan, bị chị Cốc mổ đến thoi thóp. Trước khi chết, Choắt khuyên Dế Mèn bỏ thói kiêu căng, hống hách của mình. Dế Mèn vô cùng ân hận vì đã gây nên cái chết cho người hàng xóm và nhận ra bài học đường đời đầu tiên của mình.

- Bố cục:

+Phần 1. Từ đầu đến "là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ" : Dế Mèn giới thiệu về bản thân.

+ Phần 2. Tiếp theo đến "Tôi về, không một chút bận tâm" : Sự kiêu căng, hống hách của Dế Mèn (Hoặc Câu chuyện của Dế Mèn với người bạn hàng xóm là Dế Choắt)

+ Phần 3. Còn lại: Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn (Hoặc Câu chuyện về trò đùa ngỗ nghịch của Dế Mèn)

Văn bản: Bài Học Đường Đời Đầu Tiên

Bấm để xem

Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã. Lúc tôi đi bách bộ thì cả người tôi rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn. Đầu tôi to ra và nổi từng tảng, rất bướng. Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc. Sợi râu tôi dài và uốn cong một vẻ rất đỗi hùng dũng. Tôi lấy làm hãnh diện với bà con về cặp râu ấy lắm. Cứ chốc chốc tôi lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu.

Tôi đi đứng oai vệ. Mỗi bước đi, tôi làm điệu dún dẩy các khoeo chân, rung lên rung xuống hai chiếc râu. Cho ra kiểu cách con nhà võ. Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm. Khi tôi to tiếng thì ai cũng nhịn, không ai đáp lại. Bởi vì quanh quẩn, ai cũng quen thuộc mình cả.

Không nói, có lẽ họ nể hơn là sợ. Nhưng tôi lại tưởng thế là không ai dám ho he. Ấy vậy, tôi cho là tôi giỏi. Những gã xốc nổi thường lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba. Tôi đã quát mấy chị Cào Cào ngụ ngoài đầu bờ, khiến mỗi lần thấy tôi đi qua, các chị phải núp khuôn mặt trái xoan dưới nhánh cỏ, chỉ dám đưa mắt lên nhìn trộm. Thỉnh thoảng, tôi ngứa chân đá một cái, ghẹo anh Gọng Vó lấm láp vừa ngơ ngác dưới đầm lên. Tôi càng tưởng tôi là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ rồi.

Chao ôi, có biết đâu rằng: Hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi. Thế mới biết, nếu đã trót không suy tính, lỡ xảy ra những việc dại dột, dù về sau có hối cũng không thể làm lại được.

Câu chuyện ân hận đầu tiên mà tôi ghi nhớ suốt đời.

Bên hàng xóm tôi có cái hang của Dế Choắt. Dế Choắt là tên tôi đã đặt cho nó một cách chế giễu và trịch thượng thế. Choắt nọ có lẽ cũng trạc tuổi tôi. Nhưng vì Choắt bẩm sinh yếu đuối nên tôi coi thường và gã cũng sợ tôi lắm.

Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. Đôi càng bè bè, nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ. Đã vậy tính nết lại ăn xổi ở thì (thật chỉ vì ốm đau luôn, không làm được), có một cái hang ở cũng chỉ bới nông sát mặt đất, không biết đào sâu rồi khoét ra nhiều ngách như hang tôi.

Một hôm, tôi sang chơi, thấy trong nhà luộm thuộm, bề bộn, tôi bảo:

- Sao chú mày sinh sống cẩu thả quá như thế! Nhà cửa đâu mà tuềnh toàng. Ngộ có kẻ nào phá thì thật chú chết ngay đuôi! Này thử xem: Khi chú chui vào tổ, lưng chú phải lồm cồm đụng sát lên tận mặt đất, làm cho ai trên vệ cỏ nhìn sang cũng biết chú đương đi đứng chỗ nào trong tổ. Phỏng thử có thằng chim Cắt nó nhòm thấy, nó tưởng mồi, nó mổ một phát, nhất định trúng giữa lưng chú, thì chú có mà đi đời! Ôi thôi, chú mày ơi! Chú mày có lớn mà chẳng có khôn.

Ngẫm ra thì tôi chỉ nói lấy sướng miệng tôi. Còn Dế Choắt than thở thế nào, tôi cũng không để tai. Hồi ấy, tôi có tính tự đắc, cứ miệng mình nói tai mình nghe chứ không biết nghe ai, thậm chí cũng chẳng để ý có ai nghe mình không.

Dế Choắt trả lời tôi bằng một giọng rất buồn rầu:

- Thưa anh, em cũng muốn khôn nhưng khôn không được. Đụng đến việc là em thở rồi, không còn hơi sức đâu mà đào bới nữa. Lắm khi em cũng nghĩ nỗi nhà cửa như thế này là nguy hiểm, nhưng em nghèo sức quá, em đã nghĩ ròng rã hàng mấy tháng cũng không biết làm như thế nào. Hay là bây giờ em nghĩ thế này.. Song anh có cho phép nói em mới dám nói..

Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo:

- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.

Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:

- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang..

Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng

- Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi! Đào tổ nông thì cho chết!

Tôi về, không một chút bận tâm.

Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống.

Mấy hôm nọ, trời mưa lớn, trên những hồ ao quanh bãi trước mặt, nước dâng trắng mênh mông. Nước đầy và nước mới thì cua cá cũng tấp nập xuôi ngược, thế là bao nhiêu cò, sếu, vạc, cốc, le, sâm cầm, vịt trời, bồ nông, mòng, két ở các bãi sông xơ xác tận đâu cũng bay cả về vùng nước mới để kiếm mồi. Suốt ngày, họ cãi cọ om bốn góc đầm, có khi chỉ vì tranh một mồi tép, có những anh Cò gầy vêu vao ngày ngày bì bõm lội bùn tím cả chân mà vẫn hếch mỏ, chẳng được miếng nào. Khổ quá, những kẻ yếu đuối, vật lộn cật lực thế mà cũng không sống nổi. Tôi đứng trong bóng nắng chiều tỏa xuống ánh nước cửa hang mà suy nghĩ việc đời như thế.

Bỗng thấy chị Cốc từ dưới mặt nước bay lên, đến đậu gần hang tôi, cách có mấy bước. Chừng rớ được món nào, vừa chén xong, chị ta tìm đến đứng chỗ mát rỉa lông, rỉa cánh và chùi mép.

Tính tôi hay nghịch ranh. Chẳng bận đến tôi, tôi cũng nghĩ mưu trêu chị Cốc. Tôi cất tiếng gọi Dế Choắt. Nghe tiếng thưa, tôi hỏi:

- Chú mình muốn cùng tớ đùa vui không?

- Đùa trò gì? Em đương lên cơn hen đây! Hừ hừ..

- Đùa chơi một tí.

- Hừ.. hừ.. Cái gì thế?

- Con mụ Cốc kia kìa.

Dế Choắt ra cửa, hé mắt nhìn chị Cốc. Rồi hỏi tôi:

- Chị Cốc béo xù đứng trước cửa nhà ta ấy hả?

- Ừ.

- Thôi thôi.. hừ hừ.. Em xin vái cả sáu tay. Anh đừng trêu vào.. Anh phải sợ..

Tôi quắc mắt:

- Sợ gì? Mày bảo tao sợ cái gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa!

- Thưa anh, thế thì.. hừ hừ.. em xin sợ. Mời anh cứ đùa một mình thôi.

Tôi lại mắng Dế Choắt và bảo:

- Giương mắt ra xem tao trêu con mụ Cốc đây này.

Tôi rình đến lúc chị Cốc rỉa cánh quay đầu lại phía cửa tổ tôi, tôi cất giọng véo von:

Cái Cò, cái Vạc, cái Nông

Ba cái cùng béo, vặt lông cái nào?

Vặt lông cái Cốc cho tao

Tao nấu, tao nướng, tao xào, tao ăn.

Chị Cốc thoạt nghe tiếng hát từ trong đất văng vẳng lên, không hiểu như thế nào, giật nẩy hai đầu cánh, muốn bay. Đến khi định thần lại, chị mới trợn tròn mắt, giương cánh lên, như sắp đánh nhau. Chị lò dò về phía cửa hang tôi, hỏi:

- Đứa nào cạnh khoé gì tao thế? Đứa nào cạnh khoé gì tao thế?

Tôi chui tọt ngay vào hang, lên giường nằm khểnh bắt chân chữ ngũ. Bụng nghĩ thú vị: "Mày tức thì mày cứ tức, mày ghè vỡ đầu mày ra cho nhỏ đi, nhỏ đến đâu thì mày cũng không chui nổi vào tổ tao đâu!".

Một tai họa đến mà đứa ích kỉ thì không thể biết trước được. Đó là: Không trông thấy tôi, nhưng chị Cốc đã trông thấy Dế Choắt đang loay hoay trong cửa hang. Chị Cốc liền quát lớn:

- Mày nói gì?

- Lạy chị, em nói gì đâu!

Rồi Dế Choắt lủi vào.

- Chối hả? Chối này! Chối này!

Mỗi câu "Chối này" chị Cốc lại giáng một mỏ xuống. Mỏ Cốc như cái dùi sắt, chọc xuyên cả đất. Rúc trong hang mà bị trúng hai mỏ, Choắt quẹo xương sống, lăn ra kêu váng. Núp tận đáy đất mà tôi cũng khiếp, nằm im thin thít. Nhưng đã hả cơn tức, chị Cốc đứng rỉa lông cánh một lát nữa rồi lại bay là xuống đầm nước, không chút để ý cảnh khổ đau vừa gây ra.

Biết chị Cốc đi rồi, tôi mới mon men bò lên. Trông thấy tôi, Dế Choắt khóc thảm thiết.

Tôi hỏi một câu ngớ ngẩn:

- Sao? Sao?

Choắt không dậy được nữa, nằm thoi thóp. Thấy thế, tôi hốt hoảng quỳ xuống, nâng đầu Choắt lên mà than rằng:

- Nào tôi đâu biết cơ sự lại ra nông nỗi này! Tôi hối lắm! Tôi hối hận lắm! Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?

Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế này:

- Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy.

Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình. Giá tôi không trêu chị Cốc thì đâu đến nỗi Choắt việc gì. Cả tôi nữa, nếu không nhanh chân chạy vào hang thì tôi cũng chết toi rồi.

Tôi đem xác Dế Choắt đến chôn ở một vùng cỏ bùm tum. Tôi đắp thành nấm mộ to. Tôi đứng lặng giờ lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên.

(Tô Hoài, "Dế Mèn phiêu lưu kí")

Soạn văn Bài học đường đời đầu tiên - Chân trời sáng tạo, Văn 6

Phần 1. Chuẩn bị đọc

Câu 1. Hãy chia sẻ với bạn về một chuyện đáng nhớ mà em từng trải qua - trang 83

- Một chuyện đáng nhớ mà em từng trải là:

- Một lần về thăm quê nội (quê ngoại), sống hòa mình vào thiên nhiên, ngắm cánh đồng lúa trải rộng mênh mông, vường cây trĩu quả, sản vật tươi ngon, trù phú. Từ đó thêm hiểu biết về quê hương, về thiên nhiên đất nước.

- Một lần trốn học đi chơi hoặc một lần bị điểm kém nhưng nói dối bố mẹ và giấu bài đi, mẹ rất buồn và nhẹ nhàng nhắc nhở về tính trung thực trong cuộc sống.

- Một lần lỡ thốt lời thiếu lễ độ với mẹ, em ân hận, tự hứa không tái phạm, cố gắng nghĩ, cân nhắc trước khi nói, cần trung thực, không làm cha mẹ buồn

- Một chuyến du lịch, picnic đi đến đảo Cát Bà (Hải Phòng) thật thú vị, được ngắm hoàn hôn trên đảo, được tắm biển, đón sóng.. mở rộng hiểu biết, kinh nghiệm trải nghiệm về cuộc sống

Câu 2. Dựa vào nhan đề và ấn tượng ban đầu của bản thân khi đọc lướt qua văn bản, em đoán xem "bài học đường đời đầu tiên" được nhân vật kể lại sau đây là bài học gì?

Tên văn bản "Bài học đường đời đầu tiên" và và ấn tượng ban đầu của em sau khi đọc lướt qua văn bản, em đoán văn bản được nhân vật kể lại gắn với bài học: Là bài học vấp ngã đầu tiên khi bước ra cuộc sống (về tính nông nổi, bồng bột, phải trả giá) nhưng đã nhận ra sai lầm và khiến từ đó thay đổi chính mình.

Phần 2. Trải nghiệm cùng văn bản

Câu hỏi giữa bài

Câu 1. Trang 84 Những chi tiết miêu tả ngoại hình nhân vật "tôi" trong đoạn này là lời của ai? Điều này giúp em biết được gì về tính cách nhân vật?

Trả lời

- Những chi tiết miêu tả ngoại hình nhân vật "tôi" trong đoạn trích này là lời của chính người kể lại về chính nhân vật Dế Mèn – một chàng thanh niên.

- Điều này giúp người đọc hiểu được tính cách của nhân vật Dế Mèn: Quá tự tin về ngoại hình khỏe mạnh, cường tráng và sức mạnh hùng dũng của bản thân.

Câu 2. Trang 84 Qua cách nhân vật "tôi" tự miêu tả hành động của mình ở đoạn này, em biết thêm điều gì ở đặc điểm nhân vật?

Trả lời:

Qua cách nhân vật "tôi" tự miêu tả hành động của mình ở đoạn này, có thể thấy đặc điểm tính cách của nhân vật: Quá tự tin thành ra tự kiêu, kiêu căng, ngạo mạn và có phần hống hách, hợm hĩnh, thích ra oai.

Câu 3. Trang 84 Những từ ngữ "hung hăng", "hống hách", "ngu dại", "ân hận" cho thấy nhân vật "tôi" có thái độ và đánh giá như thế nào về trải nghiệm sắp kể ra dưới đây?

Trả lời:

Những từ trên cho thấy nhân vật "tôi" có thái độ ăn năm, day dứt, ân hận, hối lỗi và tự đánh giá đó là sự dại dột sai lầm quá lớn mà mình đã mắc phải.

Câu 4. Trang 86 Việc Dế Choắt muốn đào một cái ngách sang nhà nhân vật "tôi" phòng khi có kẻ nào bắt nạt cho thấy Dế Choắt suy nghĩ, đánh giá như thế nào về nhân vật "tôi"?

Trả lời:

Việc Dế Choắt muốn đào một cái ngách sang nhà Dế Mèn để đề phòng khi có kẻ nào muốn bắt nạt Dế Choắt thì chạy sang nhờ Dế Mèn giúp đỡ => Chi tiết này cho thấy Dế Choắt rất coi trọng, đề cao Dế Mèn, cho rằng Dế Mèn rất tốt bụng, sẵn sàng giúp đỡ người yếu khi gặp hoạn nạn.

Câu 5. Trang 87 Cụm từ "đứa ích kỉ" thể hiện sự nhận thức của ai? Tự nhận thức về điều gì?

Trả lời:

- Cụm từ "đứa ích kỉ" thể hiện sự nhận thức của nhân vật "tôi" – Dế Mèn.

- Nhân vật Dế Mèn đã nhận thực về tính cách của bản thân mình: Ích kỉ, trịnh thượng, chỉ biết nghĩ đến lợi ích của bản thân, không thông cảm, bận tâm gì về việc giúp đỡ Choắt.

Phần 3. Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. Trang 89

Thời điểm Dế Mèn kể lại cho chúng ta nghe bài học đường đời đầu tiên là trước hay sau cái chết của Dế Choắt? Dựa vào chi tiết nào mà em cho là như vậy?

- Thời điểm Dế Mèn kể lại cho chúng ta nghe bài học đường đời đầu tiên là sau khi đã gây ra cái chết cho Dế Choắt.

- Em biết vì dựa vào chi tiết cuối của văn bản: "Tôi đem xác Dế Choắt đến chôn vào một vùng cỏ bùm tum. Tôi đắp thành nấm mộ to. Tôi đứng lặng giờ lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên". – trang 88

Câu 2. Dựa vào gợi ý trong bảng dưới đây, em hãy tìm một vài câu thể hiện lời kể của Dế Mèn (lời kể xưng "tôi") và lời đối thoại của Dế Mèn với nhân vật khác.

* Lời kể của Dế mèn

- Tôi hãnh diện với bà con về cặp râu ấy lắm. (phần 1)

- Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm. (phần 2)

- Ngẫm ra thì tôi chỉ nói lấy sướng miệng thôi. Còn Dế Choắt than thở thế nào, tôi không để tai. Hồi ấy, tôi có tính tự đắc, cứ miệng mình nói tai mình nghe chứ không biết ai nghe, thậm chí cũng chẳng để ý có ai nghe mình không. (phần 4 – trang 85)

- Một tai họa đến mà đứa ích kỉ thì không thể biết trước được. Đó là: Không trông thấy tôi, nhưng chị Cốc đã trông thấy Dế Choắt đang loay hoay trong cửa hang. (phần 5 trang 88)

- Tôi đem xác Dế Choắt đến chôn ở một vùng cỏ bùm tum. Tôi đắp thành nấm mộ to. Tôi đứng lặng giờ lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên.. (đoạn cuối)

*Lời đối thoại của Dế Mèn với Dế Choắt

-Sao chú mày sinh sống cẩu thả, tuềnh toàng.. Chú mày có lớn mà chẳng có không

- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.

- Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ, chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.

- Chú mình có muốn cùng tớ đùa vui không?

- Sợ gì? Mày bảo tao phải sợ cái gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa?

- Giương mắt ra xem tao trêu con mụ Cốc đây này.

- Nào tôi đâu biết cơ sự lại ra nông nỗi này!.. Tôi biết làm thế nào bây giờ?

Câu 3. Trang 89 Tìm những chi tiết thể hiện ngoại hình, hành động, ngôn ngữ và tâm trạng của nhân vật Dế Mèn. Trên cơ sở đó, nhận xét về tính cách của Dế Mèn.

Trả lời:

Những chi tiết thể hiện ngoại hình, hành động, ngôn ngữ và tâm trạng của nhân vật Dế Mèn:

- Ngoại hình:

+Đôi càng mẫm bóng.

+ Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.

+ Người rung rinh một màu nâu bóng mỡ, soi gương được và rất ưa nhìn.

+ Đầu tôi to ra, nổi từng tảng rất bướng.

+ Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp.

+ Râu dài, uốn cong hùng dũng

* Cử chỉ, hành động:

- Ăn uống điều đồ, làm việc có chừng mực

- Bước đi bách bộ, cả người rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn.

- Chốc chốc lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu.

- Đi đứng oai vệ, mỗi bước đi làm điệu dún dẩy các khoeo chân, rung lên rung xuống hai chiếc râu.

- Dám cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm: Quát mất chị Cào Cào, đá ghẹo anh Gọng Vó..

*Ngôn ngữ, tâm trạng:

- Tôi lấy làm hãnh hiện với bà con về cặp râu ấy lắm, (phần 1)

- Tôi tợn lắm, dám cà khịa với tất cả (phần 2)

- Tôi càng tưởng tôi là tay ghê gớm (phần 2)

- Tôi cho là tôi giỏi (phần 2)

- Thoát nạn rồi mà còn ân hận quá, ân hận mãi. (phần 3)

- Ngẫn ra thì tôi chỉ nói lấy sướng miệng thôi (phần 4 trang 85)

- Tôi đứng lặng giờ lâu (đoạn cuối).

=> Nhận xét tính cách của Dế Mèn: Dế mèn là thanh niên trẻ trung, cường tráng, oai vệ tự tin, tự ý thức được vẻ đẹp bề ngoài và sức mạnh của mình nên kiêu căng, tự phụ, hung hăng, hống hách, cậy sức bắt nạt kẻ yếu; nhưng đã biết rút ra bài học từ sau sai lầm lớn khi bước ra đường đời.

Câu 4. Trang 89 Bài học đường đời đầu tiên mà Dế Mèn rút ra sau sự việc xảy ra với Dế Choắt là gì? Theo em, việc tác giả để cho Dế Mèn tự kể lại câu chuyện của mình bằng ngôi thứ nhất có tác dụng thế nào trong việc thể hiện bài học ấy?

Trả lời:

- Bài học mà Dế Mèn đã rút ra:

+ Thể hiện qua câu văn: Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có đầu óc mà không biết nghĩa sớm muộn rồi cũng mang vạ vào thân mình.

- > Đó là bài học về thói ngông cuồng của mình, trêu đùa, khinh thường người khác, thỏa mãn niềm vui cho mình đã gây ra hậu quả khôn lường, phải ân hận suốt đời.

- Việc tác giả để cho Dế Mèn tự kể lại câu chuyện của mình bằng ngôi thứ nhất có tác dụng: giúp cho câu chuyện trở nên chân thực hơn, nhân vật có thể tự bộc lộ rõ tâm trạng, cảm xúc của mình.

Câu 5. Trang 90 Có thể xem cái chết của Dế Choắt là một bước ngoặt khiến Dế Mèn thay đổi cách nhìn về bản thân và về người khác không? Vì sao?

Trả lời:

Cái chết của Dế Choắt có thể coi là một bước ngoặt quan trọng với Dế Mèn khiến Dế Mèn thay đổi cách nhìn về bản thân và về người khác.

Bởi vì qua đó Dế Mèn đã nhận thức được những sai lầm của bản thân đó là tính kiêu căng, tự phụ, ích kỉ, coi thường người khác. Từ đó Dế Mèn đã ân hận, và sửa đổi tính cách.

Câu 6. Trang 90 Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết Bài học đường đời đầu tiên là truyện đồng thoại?

Trả lời:

Những dấu hiệu giúp em nhận biết Bài học đường đời đầu tiên là truyện đồng thoại là:

- Các nhân vật là các loài vật đã được nhân hóa:

Trong văn bản Bài học đường đời đầu tiên có các nhân vật là Dế Mèn, Dế Choắt, Chị Cốc, chị Cào Cào được xây dựng có nhân cách rõ rệt, khác biệt nhau hoàn toàn.

- Mang những đặc điểm vốn có ở loài vật kể, tả như đặc điểm của con người:

+ Những đặc điểm vốn có ở loài vật: Ngoại hình đặc trưng cho loài dế (râu, đôi càng, đôi cánh, đầu, cái răng đen), hành động của Dế Mèn như đạp phanh phách lên ngọn cỏ, đào hang..

+ Kể, tả như đặc điểm của con người:

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

Câu 7. Trang 90 Từ trải nghiệm và bài học của Dế Mèn, em hiểu thêm điều gì về lỗi lầm của những người ở tuổi mới lớn và về thái độ cần có trước những lỗi lầm có thể mắc phải trong cuộc sống?

Trả lời:

- Từ trải nghiệm và bài học của Dế Mèn, em hiểu ra lỗi lầm dễ mắc phải của tuổi mới lớn là: Khi sống trong một thế giới nhỏ bé (chủ yếu chỉ quanh quẩn trong nhà, ít đi xa, đi nhiều, biết rộng), xung quanh toàn những người hiền lành (gia đình, người thân) nên dễ trở nên kiêu căng, xốc nổi; lầm tưởng sự

Nội dung HOT bị ẩn:

Bạn cần đăng nhập & nhấn Thích để xem

* * *Bài tiếp: Viết Đoạn Văn Nêu Lên Bài Học Rút Ra Từ Văn Bản Bài Học Đường Đời Đầu Tiên

* * * bài tiếp: Hãy Đóng Vai Dế Mèn Và Viết Về Bài Học Của Mèn Bằng Một Đoạn Văn, Có Câu Mở Rộng Thành Phần Chính