Tản Văn Rượu Cần Đầu Xuân Ở Sơn La - Lê Gia Hoài

Rượu Cần Đầu Xuân Ở Sơn La

Tác Giả: Lê Gia Hoài​

Khi xuân sang, lúc đàn chim Khuông Đỏ (Cách gọi khác về loài chim Thiên Đường của người Thái xứ Tây Bắc) xuất hiện trên các thảo nguyên bao la miền Tây Bắc đầy nắng và gió, cũng là lúc bà con thôn bản của dân tộc Thái lại quây quần tổ chức lễ cầu may, lễ cầu xuân, lễ xuống đồng.. và trong các buổi lễ ấy không thể thiếu rượu cần. Uống rượu cần là quy định rất đỗi tự nhiên và không thể thiếu trong các buổi tiệc của người Thái Sơn La.

Thú vui ẩm thực vừa dân dã lại vừa tao nhã này được hòa quyện trong hai người, người được mời uống và người đi mời. Theo đúng tục lệ của người Thái, nếu là cỗ của bản tổ chức thì người rót là một chức quan gọi là Cóng – người duy nhất có quyền nếm rượu trước khi tất cả cùng thưởng thức! Nước lã đựng trong chậu để đổ vào hũ rượu được đong vào sừng trâu và xa xưa nữa là sừng bò tót, có dùi lỗ phía đầu, chỗ tay cầm để nước chảy thành tia. Cóng có quyền và có nghĩa vụ uống cạn từng sừng rượu. Trước khi bỏ ngón tay bịt trên sừng trâu để nước phun tia vào chum rượu, Cóng sướng to các câu hát vần vè để mời mọi người uống hết sừng rượu của mình.

Tùy số lượng cần cắm sẵn trên miệng chum rượu, chủ nhà mời lần lượt từng tốp thay nhau vào uống. Thường những vị cao tuổi, có vị trí quan trọng trong gia đình, dòng họ và xã hội nói chung được mời uống trước, sau đó đến những người có những vị trí thấp hơn vào uống! Cứ thế kéo dài cho đến khi rượu nhạt mới ngừng. Bên cạnh chum rượu lớn (lảu luông) còn có những chum rượu nhỏ (lảu nọi) cho thanh niên uống vui với nhau.

Say rượu cần không giống như say rượu thường. Rượu cần cho ta cảm giác say lâng lâng nhẹ nhàng, êm ái và rất đỗi nồng nàn. Khi say ta thấy được vị ngọt ngào, lắng đọng của hương vị núi rừng Tây Bắc, Vị duyên dáng uyển chuyển và rất đỗi tình tứ của các nàng thiếu nữ Thái và vị thâm nghiêm cổ kính hơi hoang dã, hơi thần bí của xứ sở biên cương.. Thật thú vị, thật đáng để nhơ mãi trong đời.

Rượu cần là một trong những nét văn hóa đặc sắc của Sơn La mà ít nơi có được! Tôi mong sao sẽ có ngày được say men rượu cần từ chính tay người em gái nơi này rót mời!

Rượu cần em rót đi đâu

Để anh say mãi một câu ước thề

Mai này rời chốn sơn khê

Nhớ em quên hết đường về.. mất thôi.

01/01/2017

Lê Gia Hoài.

​