Trong vòm lá mới chồi non Chùm cam bà giữ vẫn còn đung đưa Quả ngon dành tận cuối mùa Chờ con, phần cháu bà chưa trảy vào Giêng, hai rét cứa như dao Nghe tiếng chào mào chống gậy ra trông Nom đoài rồi lại ngắm đông Bề lo sương táp, bề phòng chim ăn Quả vàng nằm giữa cành xuân Mải mê góp mật, chuyên cần toả hương Bà ơi! Thương mấy là thương Vắng con, xa cháu tóc sương da mồi Bà như quả ngọt chín rồi Càng thêm tuổi tác, càng tươi lòng vàng Võ Thanh An Nguồn: Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 3, tập 1, NXB Giáo dục, 1997 Cảm nhận: Quả ngọt cuối mùa là một bài thơ đặc sắc. Giọng thơ ngọt ngào, điệu thơ tâm tình, hình tượng thơ mang màu sắc dân ca, ca dao. Đặc sắc nhất là cái tình đằm thắm và thiết tha, bao la và mênh mông của người bà đối với con cháu, và của con cháu đối với bà kính yêu. Bài thơ của Võ Thanh An là một bức tranh giản dị nhưng đầy cảm xúc, khắc họa hình ảnh người bà tần tảo, hi sinh và giàu lòng yêu thương. Hình ảnh "chùm cam bà giữ" không chỉ tượng trưng cho món quà giản dị bà dành cho con cháu, mà còn là biểu tượng cho tấm lòng bao dung, hết mực vun vén vì gia đình. Những câu thơ như "Giêng, hai rét cứa như dao" và "chống gậy ra trông" gợi lên hình ảnh người bà già nua, dãi dầu sương gió, lo lắng cho cây cam từng chút một. Tình yêu thương của bà được thể hiện qua sự tận tụy, kiên nhẫn bảo vệ quả ngọt cuối mùa, chờ đợi những đứa con, đứa cháu từ xa trở về. Câu kết "Bà như quả ngọt chín rồi, càng thêm tuổi tác, càng tươi lòng vàng" là lời ngợi ca sự bền bỉ, dịu dàng của bà. Dù năm tháng qua đi, tình yêu thương và sự hi sinh của bà vẫn tràn đầy, như ánh vàng của quả cam chín, càng thêm quý giá theo thời gian. Bài thơ không chỉ tôn vinh tình cảm gia đình mà còn nhắc nhở mỗi người về giá trị của sự gắn bó, biết trân trọng những điều giản dị mà sâu sắc trong cuộc sống. Xin mượn đoạn thơ sau đây, trích trong bài "Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa" của Nguyễn Duy để nói lên cảm nghĩ khi đọc bài thơ "Quả ngọt cuối mùa" của Võ Thanh An: Mẹ ru cái lẽ ở đời Sữa nuôi phần xác, hát nuôi phần hồn Bà ru mẹ, mẹ ru con Liệu mai sau các con còn nhớ chăng..
