Phân tích ý nghĩa của biện pháp bảo vệ và khám nghiệm hiện trường

1. Ý nghĩa của biện pháp bảo vệ hiện trường.

Bảo vệ hiện trường là việc sử dụng các lực lượng, biện pháp và các phương tiện phù hợp nhằm giữ nguyên trạng hiện trường nói chung, dấu vết, vật chứng có ở hiện trường nói riêng cũng như phát hiện, ghi nhận những thông tin, thay đổi ở hiện trường có liên quan đến vụ việc đã xảy ra.

Thứ nhất, đối với công tác khám nghiệm hiện trường.

Nhiệm vụ xác định phạm vi hiện trường cần bảo vệ giới hạn khoảng không gian cần thiết – nơi diễn ra vụ phạm tội hoặc vụ việc có tính hình sự, có ý nghĩa cho cơ quan điều tra khám nghiệm hiện trường có tập trung, trọng tâm, trọng điểm. Bên cạnh đó, cơ quan điều tra căn cứ vào phạm vi hiện trường, đánh giá sơ bộ về dấu vết, vật chứng để có thể đưa ra phương pháp khám nghiệm hiện trường phù hợp, đáp ứng yêu cầu điều tra một cách nhanh chóng.

Nhiệm vụ báo cáo với lực lượng khám nghiệm khi họ đến khám nghiệm hiện trường thể hiện sự hợp tác giữa các cơ quan có thẩm quyền, bước đầu nhằm thúc đẩy nhanh chóng hoạt động điều tra, sớm giải quyết vụ án. Không chỉ vậy, việc nắm bắt, trao đổi thông tin giữa hai lực lượng còn là cơ sở để không để bất cứ người lạ mặt nào có thể tiếp cận khu vực hiện trường hay xung quanh hiện trường làm thay đổi cơ bản hiện trường. Bảo vệ hiện trường có ý nghĩa quan trọng trong việc thu thập chứng cứ khi khám nghiệm hiện trường.

Thứ hai, đối với hoạt động điều tra hình sự nói chung

Thông qua việc phát hiện người bị nạn ở hiện trường, lực lượng bảo vệ hiện trường có những biện pháp cứu chữa kịp thời, từ đó tạo cơ hội để lấy lời khai của nạn nhân về hành vi phạm tội đã xảy ra. Căn cứ vào đó, cơ quan điều tra có thể có những đánh giá cần thiết về vụ việc. Ví dụ vụ tai nạn giao thông trên quốc lộ 1A ngày 16/3 đã khiến nhiều người bị thương, lực lượng công an, cảnh sát đã tiến hành bảo vệ hiện trường đưa các bệnh nhân đi cứu chữa kịp thời, đảm bảo tính mạng.

Bên cạnh đó, các hoạt động bảo vệ tài sản ở hiện trường khi không thể xem xét, đánh giá ngay được, cần được bảo quản, giữ nguyên trạng, niêm phong đưa về nơi tiến hành điều tra; điều này còn có ý nghĩa trong việc tịch thu tài sản hay phát mại tài sản sau này.

2. Ý nghĩa của khám nghiệm hiện trường.

Thứ nhất, công tác khám nghiệm hiện trường giúp thu thập và củng cố chứng cứ ban đầu của vụ án hình sự. Một vụ án hình sự xảy ra, khi tin báo tố giác tội phạm chuyển đến cơ quan Điều tra hình sự thường rất ít các tài liệu chứng cứ, đặc biệt các nguồn tài liệu chứng cứ vật chất. Do đó, công tác khám nghiệm hiện trường đối với vụ án là rất quan trọng, mỗi vụ án xảy ra đều phản ánh hiện trường vụ án khác nhau. Cụ thể, trong các vụ án giết người hiện trường thường để lại những dấu vết vật lộn, công cụ phương tiện gây án hoặc hiện trường có tử thi.. Vì thế, khi khám nghiệm hiện trường có tử thi thì công tác khám nghiệm tử thi có ý nghĩa rất lớn trong việc thu thập, củng cố chứng cứ ban đầu như có vụ án giết người hay không? Ai là nạn nhân? Thời gian, địa điểm gây án? Đó có phải là hiện trường chính của vụ án không? Thời gian nạn nhân bị giết? Các dấu vết, vật chứng do thủ phạm để lại? Đường đến, đường rút của đối tượng? Công cụ, phương tiện thủ phạm dùng để sát hại nạn nhân..

Thứ hai, kết quả khám nghiệm hiện trường là căn cứ để Cơ quan Điều tra hình sự đưa ra nhận định, đánh giá tính chất vụ việc, đánh giá phương thức thủ đoạn gây án, công cụ phương tiện gây án, Thông qua kết quả khám nghiệm hiện trường, Cơ quan điều tra thu được các thông tin quan trọng về dấu vết, vật chứng để lại hiện trường, từ đó giúp Cơ quan điều tra đưa ra những nhận định ban đầu về tính chất vụ án, động cơ, mục đích gây án, đặc biệt là đối với các vụ án như Cố ý gây thương tích; Giết người.. đồng thời cũng giúp Cơ quan điều tra đánh giá phương thức thủ đoạn gây án, xác định công cụ, phương tiện gây án.. Vi dụ như vụ cháy làm chết 1 người xảy ra lúc 2 giờ 30 phút ngày 25/1/2015 tại khu phố 2, phường 3, Thị xã Gò Công. Sau khi khám nghiệm hiện trường và căn cứ vào các dấu vết đặc trưng cháy đã xác định đúng điểm phát cháy đầu tiên, mà nguyên nhân cháy là do sự cố trong hệ thống điện của máy điều hòa nhiệt độ nên dẫn đến cháy.

Ba là: Công tác khám nghiệm hiện trường giúp Cơ quan điều tra thu thập các dấu vết, vật chứng, mẫu vật. Những địa điểm này tồn tại rất nhiều dấu vết, vật chứng.. liên quan đến hành vi phạm tội như quá trình tác động của đối tượng lên nạn nhân tại hiện trường, sự chống đỡ của nạn nhân, những công cụ phương tiện đối tượng dùng để gây án, những đồ vật tài sản của nạn nhân bị chiếm đoạt hoặc đồ vật của đối tượng gây án để lại hiện trường, các dấu vết sinh vật của nạn nhân hoặc của đối tượng để lại hiện trường..

3. Mối quan hệ ý nghĩa bảo vệ và khám nghiệm hiện trường.

Bảo vệ hiện trường và khám nghiệm hiện trường là một trong những biện pháp quan trọng mang tính cấp bách, nhằm ngăn ngừa những tác động làm thay đổi tình trạng hiện trường nói chung và dấu vết vật chứng nói riêng cũng như việc ghi nhận những thông tin hoặc những thay đổi ở hiện trường có liên quan đến vụ việc xảy ra. Về nguyên tắc bất cứ hiện trường nào cũng phải được bảo vệ để đảm bảo điều kiện cần thiết cho công tác khám nghiệm hiện trường đạt kết quả.

Bảo vệ hiện trường và khám nghiệm hiện trường không những là phát hiện thu lượm, bảo quản dấu vết vật chứng làm chứng cứ pháp lý mà còn thể hiện kịp thời rút ra nhưng thông tin cần thiết từ những phản ánh tại hiện trường vạch ra hướng cho công tác điều tra đạt hiệu quả.

Bảo vệ hiện trường và khám nghiệm hiện trường còn có giá trị phân tích, tổng hợp và sắp xếp những dấu vết, vật chứng thu được, phản ánh quá trình gây án, tạo cơ sở định hướng cho việc đấu tranh điều tra truy xét như tìm, lấy lời khai nhân chứng, phát hiện mâu thuẩn trong lời khai.. Trong thực tế, nếu làm tốt công tác bảo vệ hiện trường và khám nghiệm hiện trường sẽ góp phần quan trọng vào việc nâng cao tỉ lệ khám phá án, nhất là vụ án chưa rõ thủ phạm, giúp cho cơ quan điều tra xác định có tội phạm hay không có tội phạm xảy ra, truy bắt nóng tội phạm.

Điển hình như vụ giết người, cướp tài sản xảy ra ngày 21/4/2017 tại Thị xã Gò Công, nạn nhân bị giết hại là ông Nguyễn Văn Thanh, ngụ xã Phước Trung, huyện Gò Công Đông.

Nhờ công tác bảo vệ hiện trường và khám nghiệm hiện trường, cán bộ kỹ thuật hình sự đã thu được dấu vết, vật chứng quan trọng phục vụ công tác giám định và đã kết luận nạn nhân chết do bị đầu độc. Từ đó đã cung cấp thông tin kịp thời cho Cơ quan cảnh sát điều tra về thủ đoạn thực hiện hành vi phạm tội của đối tượng. Chỉ trong thời gian ngắn Cơ quan cảnh sát điều tra bắt được đối tượng gây án là Nguyễn Thị Thanh Thúy, hành nghề bán vé số dạo, ngụ ấp Vạn Thành, xã Bình Nghị, huyện Gò Công Đông. Đấu tranh đối tượng Thúy khai nhận đã thực hiện 2 vụ giết người cướp tài sản với cùng 1 thủ đoạn.

Do đó, nếu hiện trường được bảo vệ tốt sẽ giúp cho quá trình khám nghiệm được nhanh chóng, nghiên cứu dấu vết được thuận lợi và kết luận đúng bản chất sự việc. Trong thời gian tới, để cho công tác khám nghiệm thuận lợi, nhanh chóng kết luận bản chất vụ việc, phục vụ có hiệu quả cho công tác điều tra thì Công an cơ sở, các đơn vị có liên quan ở địa phương và người phát hiện vụ việc xảy ra cần làm tốt công tác bảo vệ hiện trường phục vụ có hiệu quả trong công tác đấu tranh, xử lý tội phạm góp phần đảm bảo an ninh trật tự.