Phân tích vẻ đẹp chân dung của hai chị em Thúy Kiều trong đoạn trích chị em Thúy Kiều

Phân tích vẻ đẹp chân dung của hai chị em Thúy Kiều trong đoạn trích chị em Thúy Kiều (Truyện Kiều- Nguyễn Du)

Nguyễn Du là đại thi hào dân tộc. Truyện Kiều là một kiệt tác của ông. Câu chuyện viết về cuộc đời đau khổ bất hạnh của Thúy Kiều, người con gái tài sắc vẹn toàn để từ đó đặt ra những vấn đề xã hội sâu sắc. Tác phẩm thành công trên nhiều phương tiện nghệ thuật như: Khắc họa nội tâm nhân vật, tả cảnh ngụ tình, kể chuyện và dẫn chuyện. Trong đó, nối bật là nghệ thuật khắc họa chân dung nhân vật bằng bút pháp ước lệ. Đoạn trích "Chị em Thúy Kiều" nằm ở phần đầu "gặp gỡ và đính ước" đã tập trung làm rõ vẻ đẹp nhan sắc, tài năng và đức hạnh của Thúy Kiều và Thúy Vân. Từ đó, dự báo tương lai, số phận cuộc đời nhân vật.

Chân dung hai cô gái đầu gia đình họ Vương được khắc họa qua nghệ thuật ước lệ, bằng những hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp. Bốn câu đầu của đoạn thơ nêu lên những ấn tượng khái quát nhất về nhan sắc và thứ bậc của hai chị em:

"Đầu lòng hai ả tố nga

Thúy Kiều là chị em là Thúy Vân

Mai cốt cách tuyết tinh thần

Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười"

"Tố nga" là ước lệ nghệ thuật, người ta cũng thường dùng từ này chỉ tiên nữ Hằng Nga, đẹp nhất cõi trời. Thúy Kiều và Thúy Vân là những trang quốc sắc thiên hương, nhan sắc tuyệt trần. Thúy Kiều là chị, em gái là Thúy Vân. Hia câu tiếp sau khái quát vẻ đẹp hình thức và tâm hồn của hai chị em với nghệ thuật ẩn dụ quen thuộc.

"Mai cốt cách tuyết tinh thần

Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười"

"Mai cốt cách" là dáng vẻ thanh tao, mảnh dẻ như mai. "Tuyết tinh thần" là tâm hồn, phẩm giá, đức hạnh trong sáng như tuyết trắng. Mỗi người một vẻ đẹp riêng. Thúy Kiều mặn mà, rực rỡ như cúc mùa thu. Thúy Vân xinh tươi như lan mùa xuân. Nghệ thuật tiểu đối đã nhấn mạnh vẻ đẹp hai bức chân dung. Cả hai đều đẹp, vẻ đẹp nào cũng đạt đến trình độ hoàn mĩ.

Bốn câu thơ tiếp sau, nhà thơ đã khắc họa chân dung của Thúy Vân bằng những hình ảnh thiên nhiên "mây, hoa, trăng, tuyết"

"Vân xem trang trộng khắc vời,

Khuông trăng đầy đặn nét ngài nở nang.

Hoa cười ngọc thốt đoan trang,

Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da."

Vẻ đẹp của Thúy Vân trước hết tỏa ra từ một phong thái, cốt cách sang trọng. Các tính từ: "trang trọng, đầy đặn, nở nang, đoan trang" đã gợi ra vẻ đẹp của một cô gái đôn hậu, đức hạnh, nề nếp mà sang trọng, đài các. Gương mặt nàng tròn đầy, sáng tươi, rạng rỡ như trăng đêm rằm. Nét mày dài, cong, mềm như mày ngài. Nụ cười tươi tắn, rạng rỡ như hoa mới nở, lời nói trong trẻo, duyên dáng tựa lời ngọc. Tóc nàng mềm mượt hơn mây nước. Làn da trắng hơn cả tuyết. Vẻ đẹp của Thúy Vân còn hơn cả thiên nhiên tạo hóa. Thiên nhiên nhận ra mình thua kếm nên nhường cho nàng phần hơn. Hai tính từ "thua, nhường" đã dự báo trước cuộc đời của người con gái ấy sẽ êm đềm, bình yên, không sóng gió trắc trở như chị gái là Thúy Kiều.

Mười hai câu tiếp là chân dung của Thúy Kiều. Tả vẻ đẹp của Thúy Vân trước, Thúy Kiều sau để khẳng định sự hơn hẳn, vượt trồi của Kiều về nhan sắc, tài năng, sự thông minh hơn người.

"Kiều càng sắc sảo mặn mà

So bề tài sắc lại là phần hơn

Làn thu thủy nét xuân sơn

Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh"

Thúy Vân mang vẻ đôn hậu, đức hạnh thì Kiều đẹp "sắc sảo mặn mà". Một vẻ đẹp của chiều sau trí tuệ và tâm hồn. Tả nhan sắc của Thúy Kiều, tác giả dùng nghệ thuật điểm nhãn, tập trung miêu tả vẻ đẹp của đôi mắt:

"Làn thu thủy nét xuân sơn

Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh"

Đôi mắt là cửa sổ tâm hồn. Đôi mắt của Kiều phản chiếu vẻ đẹp của sự thông tuệ và tâm hồn đa sầu đa cảm của nàng. Đôi mắt trong veo, sâu thẳm như nước mùa thu. Nét mày đậm đà, sắc sảo như dáng núi mùa xuân. Vẻ rực rỡ của nàng hơn cả hoa, nét trẻ trung mềm mại duyên dáng vượt xa cả liễu khiến thiên nhiên sinh lòng hờn ghen đố kỵ. Hai tình từ "thua, hờn" đã dự báo trước cuộc đời đầy sóng gió, bất hạnh khổ đau vì là nạn nhân của số phận, tạo hóa ganh ghét.

Những câu sau thể hiện thái đọ ca ngợi, trân trọng của nhà thơ về nhan sắc và tài năng tuyệt mỹ của nàng Kiều:

"Một hai nghiêng nước nghiên thành

Sắc đành đòi một tài đành họa hai"

"Nghiêng nước nghiêng thành" là thành ngữ chỉ sắc đẹp của Thúy kiều phải đánh đổi bằng cả sơn hà xã tắc để có được. Người đẹp như nàng trên đời chỉ có một, tài năng họa đến có hai người. Nàng còn được trời ban cho sự thông minh và rất nhiều tài năng nghệ thuật:

"Thông minh vốn sẵn tính trời,

Pha nghề thi họa, đủ mùi ca ngâm..

Cung thương lầu bậc ngũ âm,

Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.

Khúc nhà tay lựa nên chương

Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân"

Thúy Kiều có tài làm thơ, vẽ tranh, hát xướng, tinh thông âm l uật. "Hồ cầm" (tài đàn) là nghề riêng "ăn đứt" thiên hạ, không ai sánh bằng. Ngà còn khả năng soạn một bản nhạc mang tên "Bạc mệnh" với những gia điệu sầu não, bi thương làm xúc động lòng người nghe. Nhan sắc tuyệt mỹ, tài năng vượt trọi hẳn thiên hạ sẽ là những nguyên nhân khiến cho cuộc đời người con gái ấy bất hạnh, khổ đâu bởi "chữ tài đi với chữ tai một vần"

Bốn câu thơ cuối của đoạn thơ khắc họa cuộc sống êm đềm, nề nếp của hai chị em:

"Phong lưu rất mực hồng quần

Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê

Êm đềm trướng rủ màn che,

Tường đông ong bướm đi về mặc ai"

Gia đình Kiều thuộc bậc trung lưu bơi vậy hai cô gái được sống một cuộc sống sung yucs, thanh nhàn, phong lưu. "Hồng quần" là hoán dụ gợi vẻ đẹp trẻ trung, xinh tươi của hai chị em. Họ đã ở tuổi "cập kê" kén chồng nhưng vẫn sống trong nề nếp gia đình. Nơi "tường đông" trai gái hẹn hò họ vẫn chưa biết đến. Bốn câu thơ cũng gợi ra đức hạnh trong sạch của chị em Thúy Kiều.

Đây là đoạn trích thể hiện sự thành công của Nguyễn Du trong khắc họa chân dung nhân vật bằng bút pháp ước lệ. Nhà thơ đã sử dụng thành công các biện pháp nghệ thuật ẩn dụ, hoán dụ, tiểu đối, so sánh để gợi ra vẻ đẹp của hai chị em Kiều với mỗi người một vẻ đẹp riêng, không trùng lặp. Từ đó, dự báo tương lai số phận hai cô gái tài sắc hơn người. Đoạn thơ cũng cho thấy thái độ ca ngợi trân trọng của nhà thơ với cái đẹp và tài năng.