1, Nhân vật Truyện có các nhân vật: Ngô Tử Văn, Thổ công, hồn ma của viên Bách hộ họ Thôi, Diêm vương; nhân vật chính Ngô Tử Văn 2, Các sự kiện xảy ra đối với Ngô Tử Văn - Ngô Tử Văn đốt đền - Hồn ma Bách hộ họ Thôi giả làm cư sĩ đến đòi Tử VĂn dựng trả ngôi đền và dọa sẽ kiện với Diêm vương - Tử Văn đấu tranh giành sự công bằng - Tử Văn làm phán sự đền Tản Viên Những sự việc trên đều thể hiện sự đối lập giữa 2 nhân vật Ngô Tử Văn và hồn ma Bách hộ họ Thôi. 3, Yếu tố kì ảo và nội dung hiện thực - Truyện có nhiều yếu tố kì ảo: Thần linh (Thổ công, Diêm vương, đức thánh Tản Viên) ;chuyện ma quỷ, Tử Văn phát bệnh, Tử Văn chết đi sống lại, Tử Văn trở thành phán sự đền Tản Viên, Tử Văn cưỡi gió biến mất.. - Nội dung hiện thực: + Lai lịch nhân vật: Tử Văn (tên Soạn, người làng huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang), viên Bách hộ họ Thôi (bộ tướng Mộc Thạch) + Xảy ra trong không gian, thời gian cụ thể: Cuối đời nhà Hồ, quân Ngô sang chiếm, vùng đất Yên Dũng, Lạc Giang trở thành chiến trường +Ngô Tử Văn đi nhận chức phán sự đền Tản Viên vào một buổi sang năm Giáp Ngọ (1414) - -> Tác giải đã xây dựng một cốt truyện với những xung đột giàu kịch tính, tính cách nhân vật được khắc họa nhờ nghệ thuật tương phản, yếu tố kì ảo kết hợp với diễn biến linh hoạt của câu chuyện. Từ đó tạo sức hấp dẫn cho câu chuyện. 4, Tính cách nhân vật Tử Văn Tử Văn là một cương trực, mạnh mẽ, không khoan nhượng với kẻ gian tà. Trước hết tính cách ấy được thể hiện qua hành động đốt đền. Tuy nhiên ở hành đọng này, cần thấy Tử Văn là kẻ sĩ chắc chắn không thể không biết đốt đền là mạo phạm đến thánh thần. Tử Văn bất bình trước việc đền thờ có tiếng là thiêng mà không giúp dân diệt được gian tà. Người xưa chỉ thờ những người có công với đất nước. Hơn nữa trước khi đốt đền Tử Văn đã tẩy rửa sạch sẽ và khấn trời, cho thấy Tử Văn rất ý thức về hành động của mình. Tính cách của Tử Văn càng thể hiện rõ ở những việc với Bách hộ họ Thôi, Diêm vương.. Trước một người khôi ngô, cao lớn, đầu đội mũ trụ.. tự xưng là cư sĩ đến đòi dựng trả ngôi đền, Tử Văn vẫn ngồi ngất ngưởng. Cho đến khi gặp Diêm vương Tử Văn vẫn muốn chứng tỏ sự thật, đồi lại công bằng. Cho dù sau này làm Phán sự đền Tản Viên, gặp người quen, Tử Văn vẫn "Chắp tay thi lễ" 5, Tính cách nhân vật Bách hộ họ Thôi Tính cách xảo trá, gian ác của nhân vật này thể hiện ở những diễn biên tâm lí và hành động. Đầu tiên, hắn dùng nguyên lí của Nho đạo để buộc tội Tử Văn, lấy oai linh cảu quỷ thần hăm dọa. Hắn lừa gạt cả Diêm vương ngoan cố vu tội cho Tử VAn; khi tình thế bất lợi hắn mập mờ cho qua.. Từ đó cho thấy nhân vật này: Khi sống là kẻ đi cướp nước, khi chết là kẻ đi cướp đên. 6, ý nghĩa giáo dục của truyện Nói lên lời răn dạy con người không nên uốn mình, phải sống cương trực, ngay thẳng, Phải có lòng can đảm, cứng cỏi trước cái xấu. Ca ngợi tôn vinh người cương trực, quyết đoán và những người tốt, can đảm, dám đối đầu với cái ác sẽ được tốt đẹp. 7, Chủ đề Làm nổi bật người cương trực, can đảm, mạnh mẽ đấu tranh chống lại gian tà loại trừ cái ác, bất công đòi lại công lí.
