CÁNH CHIM KHÔNG MỎI Chiều nay gió lặng, nắng hanh Mây hồng trắng nõn, trời xanh, Bác về Sông Hồng nắng rực bờ đê Nắng thơm rơm mới, đồng quê gặt mùa. Bác đi, muôn dặm đường xa Hôm nay tuyết lạnh, nay vừa nắng lên Bác về, tóc có bạc thêm? Năm canh, bốn biển, có đêm nghĩ nhiều? Hỡi Người, tim những thương yêu Cánh chim không mỏi sơm chiều vẫn bay Chim kêu tung cánh chim bay Ba mươi sáu triệu chim bầy gọi nhau. Chim kêu ríu rít trên đầu Mùa cam đương ngọt địa cầu của ta Giá sương đương hẹn mùa hoa Nắng xuân từ Mạc-tư-khoa đã về. Sông Hồng nắng rực bờ đê Nắng thơm rơm mới, đồng quê gặt mùa Hoa ơi, con gái của cha Cha nâng con nhé, làm hoa mừng Người. Bác về, vui đó, con ơi! Bác hôn các cháu, bác cười với dân Ngày vui vui những hai lần: Bác về, mang cả mùa xuân lại nhà. Tố Hữu (12- 1960)
Bác ơi Tố Hữu 6-9-1969 Suốt mấy hôm rày đau tiễn đưa Đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa.. Chiều nay con chạy về thǎm Bác Ướt lạnh vườn cau, mấy gốc dừa! Con lại lần theo lối sỏi quen Đến bên thang gác, đứng nhìn lên Chuông ôi chuông nhỏ còn reo nữa? Phòng lặng, rèm buông, tắt ánh đèn! Bác đã đi rồi sao, Bác ơi! Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời Miền Nam đang thắng, mơ ngày hội Rước Bác vào thǎm, thấy Bác cười! Trái bưởi kia vàng ngọt với ai Thơm cho ai nữa, hỡi hoa nhài! Còn đâu bóng Bác đi hôm sớm Quanh mặt hồ in mây trắng bay.. Ôi, phải chi lòng được thảnh thơi Nǎm canh bớt nặng nỗi thương đời Bác ơi, tim Bác mênh mông thế Ôm cả non sông, mọi kiếp người. Bác chẳng buồn đâu, Bác chỉ đau Nỗi đau dân nước, nỗi nǎm châu Chỉ lo muôn mối như lòng mẹ Cho hôm nay và cho mai sau.. Bác sống như trời đất của ta Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa Tự do cho mỗi đời nô lệ Sữa để em thơ, lụa tặng già Bác nhớ miền Nam, nỗi nhớ nhà Miền Nam mong Bác, nỗi mong cha Bác nghe từng bước trên tiền tuyến Lắng mỗi tin mừng tiếng súng xa. Bác vui như ánh buổi bình minh Vui mỗi mầm non, trái chín cành Vui tiếng ca chung hòa bốn biển Nâng niu tất cả chỉ quên mình. Bác để tình thương cho chúng con Một đời thanh bạch, chẳng vàng son Mong manh áo vải hồn muôn trượng Hơn tượng đồng phơi những lối mòn. Ôi Bác Hồ ơi, những xế chiều Nghìn thu nhớ Bác biết bao nhiêu? Ra đi, Bác dặn: "Còn non nước.." Nghĩa nặng, lòng không dám khóc nhiều Bác đã lên đường theo tổ tiên Mác – Lênin, thế giới Người hiền A'nh hào quang đỏ thêm sông núi Dắt chúng con cùng nhau tiến lên! Nhớ đôi dép cũ nặng công ơn Yêu Bác, lòng ta trong sáng hơn Xin nguyện cùng Người vươn tới mãi Vững như muôn ngọn dải Trường Sơn. #Bác ơi, #_Tố_Hữu
Sáng tháng Nǎm Tố Hữu 5-1951 Vui sao một sáng tháng Nǎm Đường về Việt Bắc lên thǎm Bác Hồ Suối dài xanh mướt nương ngô Bốn phương lồng lộng thủ đô gió ngàn.. Bác kêu con đến bên bàn Bác ngồi Bác viết nhà sàn đơn sơ Con bồ câu trắng ngây thơ Nó đi tìm thóc quanh bồ công vǎn (1) Lát rồi, chim nhé, chim ǎn (1) Bác Hồ còn bận khách vǎn đến nhà (1) Bàn tay con nắm tay cha Bàn tay Bác ấm vào da vào lòng. Bác ngồi đó, lớn mênh mông Trời xanh biển rộng ruộng đồng nước non.. Bác Hồ, cha của chúng con Hồn của muôn hồn Cho con được ôm hôn má Bác Cho con hôn mái đầu tóc bạc Hôn chòm râu mát rượi hòa bình! Ôi cái tên kính yêu Hồ Chí Minh! Trong sáng lòng anh du kích Nửa đêm bôn tập diệt đồn Vững tay người chiến sĩ nông thôn Bắt sỏi đá phải thành sắn gạo Anh thợ, má anh vàng thuốc pháp Cánh tay anh dày sẹo lửa gang Ôi những em đốt đuốc đến trường làng Và các chị dân công mòn đêm vận tải! Các anh chị, các em ơi, có phải Mỗi khi lòng ta xao xuyến rung rinh Môi ta thầm kêu Bác: Hồ Chí Minh! Và mỗi trận, mỗi mùa vui thắng lợi Ta lớn cao lên, bay bổng diệu kỳ Trên đường dài, hai cánh đỡ ta đi.. Bác Hồ đó, là lòng ta yên tĩnh Ôi người cha đôi mắt mẹ hiền sao! Giọng của Người, không phải sấm trên cao Thấm từng tiếng, ấm vào lòng mong ước Con nghe Bác, tưởng nghe lời non nước Tiếng ngày xưa và cả tiếng mai sau.. Bác Hồ đó, chiếc áo nâu giản dị Màu quê hương bền bỉ đậm đà Ta bên Người, Người tỏa sáng trong ta Ta bỗng lớn ở bên Người một chút.. Bác Hồ đó, ung dung châm lửa hút Trán mênh mông, thanh thản một vùng trời. Không gì vui bằng mắt Bác Hồ cười Quên tuổi già, tươi mãi tuổi đôi mươi! Người rực rỡ một mặt trời cách mạng Mà đế quốc là loài dơi hốt hoảng Đêm tàn bay chập choạng dưới chân Người. Hồ Chí Minh Người ở khắp nơi nơi Hồn biển lớn đón muôn lời thủ thỉ Lắng từng câu, từng ý chưa thành Người là Cha, là Bác, là Anh Quả tim lớn lọc trǎm dòng máu nhỏ Người ngồi đó, với cây chì đỏ Vạch đường đi, từng bước, từng giờ.. Không gì vinh bằng chiến đấu dưới cờ Đảng chói lọi Hồ Chí Minh vĩ đại! Con nhớ hết mỗi lời Người dạy: Kháng chiến gian nan, kháng chiến trường kỳ Bác bảo đi, là đi Bác bảo thắng, là thắng Việt Nam có Bác Hồ Thế giới có Xta-lin Việt Nam phải tự do Thế giới phải hòa bình! Chúng con chiến đấu hy sinh Tấm lòng son sắt, đinh ninh lời thề. Bắt tay Bác tiễn ra về Nhớ hoài buổi sáng mùa hè chiến khu.. Lời bình: Bài thơ này được nhà thơ Tố Hữu viết tại Chiến khu Việt Bắc. Giữa khung cảnh bốn phương lồng lộng thủ đô gió ngàn, hình ảnh Bác hiện lên thật giản dị, cảm động. Bác là người nâng cánh cho ta, là nơi ta tìm về yên tĩnh. Là người cha, song Bác có đôi mắt mẹ hiền; giọng của Người thấm từng tiếng ấm vào lòng mong ước.. là lời non nước có tiếng ngày xưa, tiếng mai sau.. Hết lời ca ngợi Bác mà không sợ quá lời, bởi ở Bác hội tụ nhiều vẻ đẹp và sự cao thượng.
Đêm nay Bác không ngủ Minh Huệ Anh đội viên thức dậy Thấy trời khuya lắm rồi Mà sao Bác vẫn ngồi Đêm nay Bác không ngủ. Lặng yên như bếp lửa Vẻ mặt Bác trầm ngâm Ngoài trời mưa lâm thâm Mái lều tranh xơ xác. Anh đội viên nhìn Bác Càng nhìn lại càng thương Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm. Rồi bác đi dém chǎn Từng người từng người một Sợ cháu mình giật thột Bác nhón chân nhẹ nhàng. Anh đội viên mơ màng Như nằm trong giấc mộng Bóng Bác cao lồng lộng Â'm hơn ngọn lửa hồng. Thổn thức cả nổi lòng Thầm thì anh hỏi nhỏ: – Bác ơi! Bác chưa ngủ? – Bác có lạnh lắm không? – Chú cứ việc ngủ ngon Ngày mai đi đánh giặc! Vâng lời anh nhắm mắt Nhưng bụng vẫn bồn chồn. Không biết nói gì hơn Anh nằm lo Bác ốm Lòng anh cứ bề bộn Vì Bác vẫn thức hoài. Chiến dịch hãy còn dài Rừng lắm dốc lắm ụ Đêm nay Bác không ngủ Lấy sức đâu mà đi. – Lần thứ ba thức dậy Anh hốt hoảng giật mình Bác vẫn ngồi đinh ninh Chòm râu im phǎng phắc. Anh vội vàng nằng nặc: – Mời Bác ngủ Bác ơi! Trời sắp sáng mất rồi Bác ơi: Mời Bác ngủ – Chú cứ việc ngủ ngon Ngày mai đi đánh giặc Bác thức thì mặc Bác Bác ngủ không an lòng Bác thương đoàn dân công Đêm nay ngủ ngoài rừng Rải lá cây làm chiếu Manh áo phủ làm chǎn.. Trời thì mưa lâm thâm Làm sao cho khỏi ướt Càng thương càng nóng ruột Mong trời sáng mau mau. Anh đội viên nhìn Bác Bác nhìn ngọn lửa hồng Lòng vui sướng mênh mông Anh thức luôn cùng Bác. Đêm nay Bác ngồi đó Đêm nay Bác không ngủ Vì một lẽ thường tình Bác là Hồ Chí Minh. 1951 Nguồn: Thơ Việt Nam 1945-1975, NXB Tác phẩm mới, Hà Nội, 1976 Lời bình: Thông qua một đêm không ngủ của Bác, nhà thơ Minh Huệ đã xây dựng nên một hình tượng Hồ Chí Minh giữa đời thường vừa gần gũi, thân tình, vừa thiêng liêng. Giữa trời khuya, anh đội viên đã ngủ một giấc rồi mà Bác thì vẫn thức, trầm ngâm ngồi lặng yên bên bếp lửa. Thông qua tâm trạng của anh đội viên, người đọc thấy tình cảm của tác giả với Bác hết sức nồng nàn, tôn kính. Minh Huệ đã tìm ra cách thể hiện riêng của mình. Từng lời thoại trong bài thơ làm nổi bật tính cách của từng nhân vật, rất sinh động và truyền cảm. Bài thơ như một bức ký họa chân dung Hồ Chí Minh mà Minh Huệ là người duy nhất chớp được khoảnh khắc hiếm có đó.
Người đi tìm hình của nước Chế Lan Viên Đất nước đẹp vô cùng. Nhưng Bác phải ra đi Cho tôi làm sóng dưới con tàu đưa tiễn Bác! Khi bờ bãi dần lui, làng xóm khuất, Bốn phía nhìn không một bóng hàng tre. Đêm xa nước đầu tiên, ai nỡ ngủ? Sóng vỗ dưới thân tàu đâu phải sóng quê hương! Trời từ đây chẳng xanh màu xứ sở, Xa nước rồi, càng hiểu nước đau thương! Lũ chúng ta ngủ trong giường chiếu hẹp Giấc mơ con đè nát cuộc đời con! Hạnh phúc đựng trong một tà áo đẹp! Một mái nhà yêu rủ bóng xuống tâm hồn. Trǎm cơn mơ không chống nổi một đêm dày Ta lại mặc cho mưa tuôn và gió thổi Lòng ta thành con rối Cho cuộc đời giật dây! Quanh hồ Gươm không ai bàn chuyện vua Lê Lòng ta đã thành rêu phong chuyện cũ Hiểu sao hết những tấm lòng lãnh tụ Tìm đường đi cho dân tộc theo đi. Hiểu sao hết Người đi tìm hình của Nước Không phải hình một bài thơ đá tạc nên người Một góc quê hương, nửa đời quen thuộc, Hay một đấng vô hình sương khói xa xôi.. Mà hình đất nước hoặc còn hoặc mất Sắc vàng nghìn xưa, sắc đỏ tương lai Thế đi đứng của toàn dân tộc Một cách vinh hoa cho hai mươi lǎm triệu con người. Có nhớ chǎng, hỡi gió rét thành Ba Lê? Một viên gạch hồng, Bác chống lại cả một mùa bǎng giá Và sương mù thành Luân Đôn, ngươi có nhớ Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya? Đời bồi tàu lênh đênh theo sóng bể Người đi hỏi khắp bóng cờ châu Mỹ, châu Phi, Những đất tự do, những trời nô lệ, Những con đường cách mạng đang tìm đi. Đêm mơ nước, ngày thấy hình của nước Cây cỏ trong chiêm bao xanh sắc biếc quê nhà Ấn một miếng ngon cũng đắng lòng vì Tổ quốc Chẳng yên lòng khi ngắm một nhành hoa. Ngày mai dân ta sẽ sống sao đây? Sông Hồng chảy về đâu? Và lịch sử? Bao giờ dải Trường Sơn bừng tỉnh giấc ngủ Cánh tay thần Phù Đổng sẽ vươn mây? Rồi cờ sẽ ra sao? Tiếng hát sẽ ra sao? Nụ cười sẽ ra sao? Ơi, độc lập! Xanh biếc mấy là trời xanh Tổ quốc Khi tự do về chói ở trên đầu. Kìa mặt trời Nga bừng chói ở phương Đông Cây cay đắng đã ra mùa quả ngọt Người cay đắng đã chia phần hạnh phúc Sao vàng bay theo liềm búa công nông. Luận cương đến với Bác Hồ. Và Người đã khóc Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin. Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấp Tưởng bên ngoài, đất nước đợi mong tin. Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc: "Cơm áo là đây! Hạnh phúc đây rồi!" Hình của Đảng lồng trong hình của Nước. Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười, Bác thấy: Dân ta bưng bát cơm mồ hôi nước mắt Ruộng theo trâu về lại với người cày Mỏ thiếc, hầm than, rừng vàng, biển bạc.. Không còn người bỏ xác bên đường ray. Giặc đuổi xong rồi. Trời xanh thành tiếng hát Điện theo trǎng vào phòng ngủ công nhân Những kéo quê mùa đã thành trí thức Tǎm tối cần lao nay hóa những anh hùng. Nước Việt Nam nghìn nǎm Đinh, Lý, Trần, Lê Thành nước Việt nhân dân trong mát suối Mái rạ nghìn nǎm hồng thay sắc ngói Những đời thường cũng có bóng hoa che. Ôi! Đường đến với Lênin là đường về Tổ quốc Tuyết Matxcơva sáng ấy lạh trǎm lần Trong tuyết trắng như đọng nhiều nước mắt Lênin mất rồi! Nhưng Bác chẳng dừng chân. Luận cương của Lênin theo Người về quê Việt Biên giới còn xa. Nhưng Bác thấy đã đến rồi Kìa! Bóng Bác đang hôn lên hòn đất Lắng nghe trong màu hồng, hình đất nước phôi thai.
Viếng lǎng Bác Viễn Phương 4-19764-1976 Con ở miền Nam ra thǎm lǎng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lǎng Thấy một mặt trời trong lǎng đất đỏ Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân.. Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trǎng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim! Mai về miền Nam, thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lǎng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây Muốn là cây tre trung hiếu chốn này.
LÝ DO CẢ BA CHỊ EM NHÀ BÁC KHÔNG AI LẬP GIA ĐÌNH * * * O ơi! Có điều này cháu xin được hỏi Mong O hiểu và nói rõ ngọn nguồn Tại sao ba chị em O không xây dựng gia đình? Có phải chăng có điều chi ẩn khuất Bà Thanh lặng nhìn ra khu vườn xanh ngắt Ngọn gió chiều lay tàu lá lao xao Rặng tre vút cao nghe thổn thức rì rào Đôi mắt bà trở nên buồn hoang vắng Từ thẳm sâu biết bao điều trĩu nặng Cứ rung lên mãnh liệt tái tê lòng Nhà O nghèo cuộc sống khó long đong Nói ra cháu không thể hình dung hết Cậu Thành xuất dương tìm đường cứu nước O và cậu Khiêm địch bắt tù đày Cậu Khiêm bị tra tấn đến quắt quay Rất dã man hòng triệt tiêu nòi giống Hơn ác thú chúng tiêm toàn thuốc độc Khi ra tù thì tuổi cũng đã cao Có những ưu tư, u uẩn nghẹn ngào Trong tâm tưởng cậu, nói sao cho hết Bà Thanh nghẹn lòng dâng trào nước mắt O già rồi không dễ gì nói chuyện ngày xưa Cũng như cậu Khiêm O thiếu chết sống thừa Rất kinh khủng bởi những đòn tra tấn Gây cho O nỗi đớn đau cùng tận Một chiếc mâm đồng chúng nung đỏ rực lên Chúng bắt O ngồi nhưng không một tiếng rên Nỗi đớn đau thấm xuyên vào xương thịt Xé nát tâm can O vẫn tròn khí tiết Quyết không khai ra tổ chức của mình Thề một lòng một dạ trung trinh Những ngày sau O thân hình tàn tạ Vết bỏng phá ra đỏ lòm tất cả Biến dạng toàn thân xoắn vắt chặt tâm hồn Vậy làm sao O xây dựng gia đình Quá khứ hiện về khiến lòng bà đau buốt Như vừa trải qua giấc mơ khủng khiếp Giọng bà lại trầm trầm từng chữ từng câu Bao năm trời gia đình chẳng gặp nhau Trong thời gian O và cậu Khiêm vẫn còn quản thúc Như sét đánh ngang tai nghẹn ngào thúc giục Cha O qua đời tỉnh Sa Đéc Miền Nam Vượt bao khó khăn gian khổ ngập tràn Vào trong ấy thọ tang cha lòng đau đớn Gặp Lê Thị Huệ là học trò cụ Sắc Cũng để tang và thương khóc cha O Nhiều người quen và chủ yếu học trò Lo cho cha những giờ phút cuối O tạ ơn lòng buồn đau vời vợi Khi thân tình Huệ kể chuyện em Thành Lúc ở Huế hai người đã kết thân Chung cảnh ngộ cả hai cùng mất mẹ O thương Huệ ngỏ lời khuyên cặn kẽ Thành ra đi biền biệt khắp trời Tây Huệ càng thương nỗi nhớ chất đong đày Nghe O nói Huệ nghẹn ngào xúc động Tình cảm chân thành Huệ không nao núng Em quyết tâm nguyện chín đợi mười chờ Nếu sau này chẳng trọn vẹn ước mơ Đợi không được em vào chùa lễ Phật Và điều đó đã trở thành sự thật Bà vào chùa khép lại cả tuổi xuân Bác kính yêu không xây dựng gia đình Gác lại tình riêng trọn đời lo Tổ Quốc * * * Thơ: Nguyễn Thị Tính Đây là câu chuyện kể xúc động cuộc gặp gỡ của nhà văn Sơn Tùng với chị gái Bác là bà Nguyễn Thị Thanh. Tính cảm tác nên bài thơ này. Vì hôm nay nhớ đến Bác thấy bài thơ ý nghĩa nên muốn đăng cho các bác đọc, cảm ơn tác giả bài viết.
