Nhiệt miệng: Nguyên nhân và cách khắc phục Hình 1. Nhiệt miệng là gì? (Long Châu) Nhiệt miệng là tình trạng viêm loét nhỏ xuất hiện trong miệng, thường gặp ở lưỡi, lợi, môi hoặc má trong. Vết loét có thể gây đau rát, khó chịu khi ăn uống hoặc nói chuyện. Dù không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nhiệt miệng ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống hàng ngày, đặc biệt nếu tái phát nhiều lần. Tình trạng này thường có liên quan đến nhiều yếu tố. Nguyên nhân phổ biến bao gồm hệ miễn dịch suy yếu, căng thẳng kéo dài, thiếu hụt vitamin (đặc biệt là vitamin B12, sắt và axit folic), rối loạn nội tiết tố hoặc tổn thương nhẹ trong khoang miệng do đánh răng mạnh, dùng thức ăn quá nóng, cay, hoặc do vô tình cắn vào niêm mạc. Ngoài ra, yếu tố di truyền và thay đổi nội tiết tố trong chu kỳ kinh nguyệt cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ bị nhiệt miệng ở một số người. Việc điều trị nhiệt miệng thường không quá phức tạp. Đa phần các vết loét sẽ tự lành sau 7 đến 10 ngày mà không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, để giảm đau và thúc đẩy quá trình hồi phục, có thể áp dụng một số biện pháp như súc miệng bằng nước muối loãng, dùng gel bôi hoặc thuốc xịt kháng viêm không kê đơn. Người bị nhiệt miệng nên ưu tiên ăn thực phẩm mềm, nguội, tránh thức ăn cay nóng, cứng hoặc có tính axit cao như cam, chanh, thơm.. để không làm vết loét trầm trọng hơn. Uống đủ nước, nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng và bổ sung vitamin qua chế độ ăn uống cũng là những cách hữu hiệu giúp hạn chế tái phát. Trong trường hợp nhiệt miệng kéo dài hơn hai tuần, kèm theo các dấu hiệu bất thường như sốt, nổi hạch hoặc loét lan rộng, nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Một số bệnh lý như viêm loét miệng mãn tính, nhiễm virus herpes hoặc các vấn đề liên quan đến hệ miễn dịch có thể biểu hiện tương tự nhiệt miệng thông thường. Việc duy trì một lối sống lành mạnh, chế độ ăn cân đối, hạn chế căng thẳng và giữ gìn vệ sinh răng miệng chính là "chìa khóa" giúp phòng ngừa hiệu quả tình trạng nhiệt miệng. Nếu nhiệt miệng lâu ngày không khỏi Như mình nói ở đoạn trên thì thông thường, nhiệt miệng sẽ tự lành trong vòng 7 đến 10 ngày. Tuy nhiên, nếu vết loét kéo dài hơn hai tuần, tái đi tái lại thường xuyên hoặc có biểu hiện nghiêm trọng hơn, thì rất có thể đây không còn là tình trạng nhiệt miệng thông thường. Lúc này, người bệnh cần đặc biệt lưu ý vì có thể liên quan đến những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Hình 2. Hình ảnh nhiệt miệng. (Bệnh viện đa khoa quốc tế Bắc Hà) Trước hết, nhiệt miệng kéo dài có thể là dấu hiệu của việc thiếu hụt vitamin và khoáng chất nghiêm trọng, đặc biệt là vitamin B12, sắt hoặc axit folic. Cơ thể thiếu các vi chất này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức đề kháng và khả năng phục hồi của niêm mạc miệng. Bên cạnh đó, những người mắc các bệnh lý về tiêu hóa như viêm loét dạ dày, rối loạn hấp thu hoặc bệnh Celiac cũng dễ bị loét miệng kéo dài do hệ tiêu hóa không hoạt động hiệu quả trong việc hấp thụ dinh dưỡng. Ngoài ra, một số bệnh lý hệ miễn dịch như lupus ban đỏ, bệnh Behçet, hoặc bệnh Crohn cũng có thể biểu hiện qua loét miệng dai dẳng. Trường hợp khác ít gặp nhưng nghiêm trọng hơn là loét miệng do virus herpes simplex, nấm candida, hoặc thậm chí là dấu hiệu ban đầu của ung thư khoang miệng. Những vết loét trong các trường hợp này thường đau nhiều, lan rộng, có bề mặt gồ ghề hoặc chảy máu, kèm theo sốt, sưng hạch, hoặc mệt mỏi toàn thân. Nếu gặp tình trạng nhiệt miệng kéo dài không rõ nguyên nhân, tốt nhất bạn nên đi khám bác sĩ chuyên khoa răng hàm mặt hoặc tai mũi họng để được kiểm tra cụ thể. Trong một số trường hợp, cần xét nghiệm máu, sinh thiết hoặc nội soi để tìm ra nguyên nhân chính xác. Việc tự ý sử dụng thuốc trong thời gian dài mà không rõ nguyên nhân có thể khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn. Tóm lại, nhiệt miệng lâu ngày không khỏi không nên xem nhẹ. Đó có thể là tín hiệu từ cơ thể báo động những rối loạn bên trong. Việc thăm khám sớm và điều trị đúng hướng không chỉ giúp làm lành vết loét mà còn góp phần phát hiện và kiểm soát kịp thời các bệnh lý liên quan. Phòng ngừa nhiệt miệng Phòng bệnh còn hơn chữa bệnh, nên thực hiện các biện pháp phòng tránh trước khi mắc phải đúng không cả nhà. Dù nhiệt miệng không phải là bệnh lý nguy hiểm, nhưng cảm giác đau rát và khó chịu mà nó gây ra có thể ảnh hưởng đáng kể đến ăn uống và sinh hoạt hàng ngày. Vì vậy, việc phòng ngừa là vô cùng quan trọng, nhất là với những người thường xuyên bị tái phát. (1) Một trong những cách đơn giản nhất để phòng ngừa nhiệt miệng là duy trì chế độ ăn uống cân bằng. Cần bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin nhóm B (B1, B6, B12), vitamin C, sắt và axit folic thông qua thực phẩm như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá, thịt và trứng. Tránh ăn quá nhiều đồ cay nóng, chiên xào hoặc thực phẩm có tính axit cao như thơm, me, chanh.. vì những món này dễ gây kích ứng niêm mạc miệng. (2) Uống đủ nước mỗi ngày cũng là một yếu tố quan trọng, giúp niêm mạc miệng luôn ẩm và khỏe mạnh. Khi cơ thể thiếu nước, khoang miệng sẽ dễ bị khô, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và làm tăng nguy cơ viêm loét. (3) Giữ gìn vệ sinh răng miệng sạch sẽ là yếu tố không thể bỏ qua. Nên đánh răng nhẹ nhàng bằng bàn chải mềm, tránh gây tổn thương niêm mạc. Súc miệng bằng nước muối loãng hoặc các dung dịch sát khuẩn dịu nhẹ giúp hạn chế vi khuẩn tích tụ. Đồng thời, khám răng định kỳ để phát hiện và xử lý kịp thời các vấn đề như viêm lợi, sâu răng hay cao răng là những yếu tố gián tiếp dẫn đến nhiệt miệng. (4) Giảm căng thẳng và nghỉ ngơi hợp lý cũng góp phần không nhỏ trong việc phòng ngừa nhiệt miệng. Nhiều nghiên cứu cho thấy căng thẳng kéo dài có thể làm suy giảm hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi các yếu tố gây bệnh, trong đó có loét miệng. Vì vậy, hãy cố gắng cân bằng công việc và nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc và tìm cách thư giãn tinh thần như tập yoga, thiền, đi bộ hoặc làm điều mình yêu thích. (5) Ngoài ra, nếu đã từng bị nhiệt miệng do dị ứng với thực phẩm hoặc thành phần trong kem đánh răng, nên tránh tiếp xúc lại và chọn sản phẩm phù hợp, dịu nhẹ, không chứa chất gây kích ứng như sodium lauryl sulfate (SLS). Nhắc lại lần nữa nè, phòng bệnh luôn dễ hơn chữa bệnh. Với những thói quen sinh hoạt lành mạnh và một chút chú ý trong ăn uống, bạn hoàn toàn có thể hạn chế nguy cơ nhiệt miệng, giữ cho khoang miệng luôn khỏe mạnh và thoải mái trong sinh hoạt hàng ngày. Cảm ơn mấy bạn đã ghé nhó, chúc mọi người một ngày tốt lành.
