Người đi tìm hình của nước là một trong những bài thơ được đánh giá hay nhất, đặc sắc nhất của nhà thơ Chế Lan Viên. Bài thơ cũng nằm trong danh sách những tác phẩm viết về chủ tịch Hồ Chí Minh hay nhất. Nội dung bài thơ viết về hành trình ra đi tìm đường cứu nước của vị lãnh tụ tài hoa Hồ Chí Minh. Xuyên suốt bài thơ là hành trình từ lúc con tàu Latouche Tréville đưa người thanh niên yêu nước vượt chặng dài lênh đênh trên sóng bể; những năm tháng bôn ba. Hành trình tìm đường cứu nước với biết bao gian khổ, thử thách. Ba mươi năm bôn ba ở nước ngoài, với nhiều nghề khác nhau, nhiều tên khác nhau, Bác đã phải chịu rất nhiều cực khổ và gian lao. Với lời thơ da diết viết về tình yêu quê hương đất nước, tình yêu thương con người sâu nặng, của chàng trai trẻ Nguyễn Ái Quốc. Đây là một bài thơ vô cùng xúc động, khiến ai đọc cũng cảm thấy nghẹn ngào, thương nhớ Người. Toàn bộ bài thơ "Người đi tìm hình của nước" có hai mươi khổ thơ. Trong đó có mười bốn khổ thơ tóm tắt thực trạng đất nước trong đêm trường nô lệ vàhoàn cảnh, điều kiện gian nan của Bác Hồ trong hành trình dàikể từ khi Người rời bến Nhà Rồng ra đi tìmđường cứu nước. Ba khổ thơ giữa,tả lại tâm trạng xúc động, vui mừng, hạnh phúc khi Bác gặp bản luận cương của Lênin, những khổ thơ còn lại bổ trợ cho toàn bàiđể một lần nữa, làm rõ mệnh đề mà tác giả muốn biểu đạt,đó là niềm hạnh phúc lớn lao của Bác Hồ khi gặp được bản luận cương của Lênin. Bản luận cương mở ra cho dân tộc Việt Nam một con đường tranh đấu giành lại hòa bình và độc lập dân tộc. Mỗi lần chúng ta đọc bài thơ "Người đi tìm hình của nước" là mộttrạng thái tình cảm xúc động khác nhau về tình cảm, công lao trời biển của Bác đối với quê hương, đất nước. Nhà thơ đã nói giúp tiếng lòng kính yêu của nhân dân đối với Bác.Bởi vậy,bài thơ mãi đi cùng năm tháng. Người đi tìm hình của nước Đất nước đẹp vô cùng nhưng Bác phải ra đi Cho tôi làm sóng dưới con tàu đưa tiễn Bác Khi bờ bãi dần lui làng xóm khuất Bốn phía nhìn không một bóng hàng tre Đêm xa nước đầu tiên, ai nỡ ngủ Sóng vỗ dưới thân tàu đâu phải sóng quê hương Trời từ đây chẳng xanh màu xứ sở Xa nước rồi, càng hiểu nước đau thương Lũ chúng ta ngủ trong giường chiếu hẹp Giấc mơ con đè nát cuộc đời con Hạnh phúc đựng trong một tà áo đẹp Một mái nhà yên rủ bóng xuống tâm hồn Trăm cơn mơ không chống nổi một đêm dày Ta lại mặc cho mưa tuôn và gió thổi Lòng ta thành con rối Cho cuộc đời giật dây Quanh hồ Gươm không ai bàn chuyện vua Lê Lòng ta đã thành rêu phong chuyện cũ Hiểu sao hết những tấm lòng lãnh tụ Tìm đường đi cho dân tộc theo đi Hiểu sao hết "Người đi tìm hình của Nước" Không phải hình một bài thơ đá tạc nên người Một góc quê hương nửa đời quen thuộc Hay một đấng vô hình sương khói xa xôi Mà hình đất nước hoặc còn hoặc mất Sắc vàng nghìn xưa, sắc đỏ tương lai Thế đi đứng của toàn dân tộc Một cách vin hoa cho hai mươi lăm triệu con người Có nhớ chăng hỡi gió rét thành Ba Lê Một viên gạch hồng, Bác chống lại cả một mùa băng giá Và sương mù thành Luân Đôn, ngươi có nhớ Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya? Đời bồi tàu lênh đênh theo sóng bể Người đi hỏi khắp bóng cờ châu Mỹ, châu Phi Những đất tự do, những trời nô lệ Những con đường cách mạng đang tìm đi Đêm mơ nước, ngày thấy hình của nước Cây cỏ trong chiêm bao xanh sắc biếc quê nhà Ăn một miếng ngon cũng đắng lòng vì Tổ quốc Chẳng yên lòng khi ngắm một nhành hoa Ngày mai dân ta sẽ sống sao đây? Sông Hồng chảy về đâu? Và lịch sử? Bao giờ dải Trường Sơn bừng giấc ngủ Cánh tay thần Phù Đổng sẽ vươn mây? Rồi cờ sẽ ra sao? Tiếng hát sẽ ra sao? Nụ cười sẽ ra sao? Ơi, độc lập! Xanh biết mấy là trời xanh Tổ quốc Khi tự do về chói ở trên đầu Kìa mặt trời Nga bừng chói ở phương Đông Cây cay đắng đã ra mùa quả ngọt Người cay đắng đã chia phần hạnh phúc Sao vàng bay theo liềm búa công nông Luận cương đến Bác Hồ. Và Người đã khóc Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấp Tưởng bên ngoài, đất nước đợi mong tin Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc Cơm áo là đây! Hạnh phúc đây rồi! Hình của Đảng lồng trong hình của Nước Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười Bác thấy: Dân ta bưng bát cơm mồ hôi nước mắt Ruộng theo trâu về lại với người cày Mỏ thiếc, hầm than, rừng vàng, bể bạc Không còn người bỏ xác bên đường ray Giặc nước đuổi xong rồi. Trời xanh thành tiếng hát Điện theo trăng vào phòng ngủ công nhân Những kẻ quê mùa đã thành trí thức Tăm tối cần lao nay hóa những anh hùng Nước Việt Nam nghìn năm Đinh Lý Trần Lê Thành nước Việt nhân dân trong mát suối Mái rạ nghìn năm hồng thay sắc ngói Những đời thường cũng có bóng hoa che Ôi! Đường đến với Lênin là đường về Tổ quốc.. Tuyết Mat-xcơ-va sáng ấy lạnh trăm lần Trong tuyết trắng như đọng nhiều nước mắt Lênin mất rồi. Nhưng Bác chẳng dừng chân Luận cương của Lênin theo Người về quê Việt Biên giới còn xa. Nhưng Bác thấy đã đến rồi Kìa, bóng Bác đang hôn lên hòn đất Lắng nghe trong màu hồng, hình đất nước phôi thai. Chế Lan Viên Nguồn: 1. Ánh sáng và phù sa, NXB Văn học, 1960 2. Chế Lan Viên toàn tập, Vũ Thị Thường sưu tầm và biên soạn, NXB Văn học, 2002 Vào ngày 5/6/1911, Chủ tịch Hồ Chí Minh - lúc bấy giờ là chàng trai yêu nước tên Ba, 21 tuổi, đã quyết tâm ra đi tìm con đường cứu nước trên con tàu Đô đốc La-tu-sơ Tơ-rê-vin tại bến cảng Nhà Rồng. Tròn 30 năm bôn ba ở nước ngoài, làm đủ nghề để kiếm sống, trải qua muôn vàn gian khổ vẫn kiên định con đường cứu nước, Người đã tìm ra con đường đi cho dân tộc. Đúng 30 năm, từ chuyến rời xa Tổ quốc với quyết tâm cao cả đó, năm 1941, Người đã trở về lãnh đạo cách mạng Việt Nam đi đến thành công, đem lại độc lập, tự do cho dân tộc, đem lại quyền sống cho những người dân nô lệ. Người đã tìm được hình hài của một nước Việt Nam mới.
