Bia là một trong những thức uống phổ biến nhất thế giới. Ngày nay, bia xuất hiện trên các bàn tiệc, người ta uống bia để giải trí, giao lưu. Tuy nhiên thời điểm ban đầu, bia thường xuất hiện trong tu viện, ủ bia là một hoạt động tôn giáo và bản thân nó được xem là thức uống của các vị thần. Rõ ràng bia có một lịch sử thú vị hơn chúng ta nghĩ. 1. Bia Có Từ Bao Giờ? Giống như nhiều loại đồ uống lên men khác, bia đã được phát minh một cách độc lập giữa các nền văn minh trên toàn thế giới. Ở mỗi quốc gia, mỗi khu vực đều có những câu chuyện thần thoại lý giải nguồn gốc của bia. Nguồn gốc bia được cho là gắn liền với Châu Phi cổ đại, Ai Cập cổ đại và Mesopotamia- vùng đất thuộc hệ thống sông Tigris-Euphrates ở Tây Á. Theo Bách khoa toàn thư Lịch sử cổ đại, từ những năm 3500-3100 TCN, con người tin rằng bia là loại đồ uống sạch, tinh khiết hơn cả nước khoáng. Bởi vì các vi khuẩn gây hại đã chết trong quá trình lên men và bia có chứa nhiều chất dinh dưỡng đặc biệt mà các loại đồ uống khác không có. Sau này, nhờ việc kiểm định hóa học các bình gốm cổ cho thấy: Bia tương tự như rượu vang, có thể đã được sản xuất từ khoảng 7000 năm TCN ở vùng Lưỡng Hà (khu vực Iran hiện nay) bằng cách lên men tự nhiên. Chứng cứ lâu đời nhất về bia chính là bức vẽ 6000 năm tuổi của người Sumer- sinh sống ở phía Nam Mesopotamia (nay thuộc Iraq) - tả cảnh mọi người đang dùng cần hút bằng sậy để uống một thứ đồ uống trong thùng công cộng. Người Sumer xem việc ủ bia là một hoạt động tôn giáo, còn tôn thờ nữ thần bia, có bản thánh ca dùng để ca ngợi nữ thần này. Nó còn chứa đựng công thức làm bia cổ nhất, sản xuất bia từ lúa mạch thông qua bánh mì. Dần dần bia trở thành thứ nước uống quen thuộc đối với tất cả các nền văn minh trồng ngũ cốc ở thế giới Phương Tây cổ xưa, đặc biệt là ở Ai Cập và Lưỡng Hà. Người Thracia, một nhóm các bộ lạc Ấn Âu từng sinh sống ở một vùng rộng lớn ở Trung và Đông Nam Âu đã biết sản xuất bia từ lúa mạch đen, có thể là từ thế kỉ X TCN. Họ gọi bia là Brutos hay Brytos. 2. Bia Thời Trung Cổ Được Sản Xuất Như Thế Nào? Chính người Sumer đã mở đầu thời đại của bia với khoảng 20 loại: 8 loại dùng loại lúa mì cứng, 8 loại dùng đại mạch, 4 loai khác dùng ngũ cốc. Lúc này bia được ủ theo phương pháp lên men tự nhiên, có màu đục, không được lọc cặn, người uống thường dùng ống hút. Loại bia đục này được xuất cảng xa hơn 1000km đến tận Ai Cập. Thời gian sau đó, công thức ủ bia được truyền sang các nước lân cận trong vùng Lưỡng Hà. Người ta dùng các loại lúa mạch, lúa mì, lúa mè đen, bắp, hạt kê để ủ. Hammurabi- vị vua thứ sáu của Babylon còn ra đạo luật sản xuất bia và phân phối cho mọi người như một phần ăn trong ngày. Theo đó, mọi người nhận bia tùy vào giai cấp: Công nhân 2l, công chức 3l, những người lãnh đạo tôn giáo 5l. Bia không bán nhưng người dân có thể trao đổi bằng lúa mạch. Cho đến khoảng thế kỉ thứ IX, hoa bia bắt đầu được trồng tại Pháp, nó là một loại cây leo thân thảo, có thể khai thác đến 30 năm. Nó vừa tạo được độ đắng cần thiết, vừa giúp bia có hương vị ngọt ngào, đồng thời hỗ trợ tốt cho quá trình lên men. Theo ghi chép của văn bản cổ nhất còn sót lại, việc sử dụng hoa bia để ủ bia bắt đầu từ năm 1067 bởi nữ tu viện trưởng Hildegard. Ban đầu bia chủ yếu được sản xuất trong gia đình. Vào thế kỉ XIV và XV, việc sản xuất bia dần dần được chuyển từ hoạt động gia đình sang hoạt động thủ công. Lúc này tu viện được xem là nơi sản xuất bia hàng đầu, các tu sĩ đã ghi lại nhiều kĩ thuật pha chế và bổ sung các bước. Để cái thiện hương vị bia, giúp bảo quản nó lâu hơn họ thường cho thêm nhiều hỗn hợp khác, chủ yếu là các loại thảo mộc vào bia. Đến những năm đầu thế kỉ XVI, William IV- công tước xứ Bavaria- đã thông qua Reinheitsgebot (Luật tinh khiết), có lẽ đây là văn bản về thực phẩm cổ xưa nhất. Luật tinh khiết quy định rằng thành phần của bia chỉ bao gồm nước, lúa mạch, hoa bia. Mãi đến sau này, men bia mới được bổ sung theo phát kiến của Louis Pasteur vào năm 1857. Luật làm bia của người Bavaria sau đó được áp dụng trong cả nước Đức 3. Những Bước Đột Phá Trong Sản Xuất Bia Trước đó lúa mạch chủ yếu được làm khô bằng lửa thông qua đốt gỗ, than củi, chấu, than cốc. Đó là lí do khiến bia ủ ra thường có mùi khói. Với sự ra đời của lò nướng hình trống năm 1817, lúa mạch đã được nướng kĩ hơn và ít bị ám khói hơn. Với sự ra đời của động cơ hơi nước năm 1765, việc sản xuất bia đã được công nghiệp hóa, động cơ hơi nước cũng chính là tiền đề để sản xuất các loại bia đen như là Poder và Stout. Những mẻ bia Stout đầu tiên được sản xuất vào cuối thế kỉ XVII, được xem là một trong những sự kiện quan trọng nhất của ngành bia thủ công. Còn Poder phát triển mạnh mẽ trong thế kỉ XVIII nhờ vào cuộc cách mạng công nghiệp ở nước Anh. Động cơ chạy bằng hơi nước cung cấp năng lượng và làm mát hệ thống, cho phép sản xuất và lưu trữ bia quanh năm. Cuối năm 1759, Arthur Guinness- người sáng lập hãng bia Guinness nổi tiếng thế giới- đã kí hợp đồng thuê một khu đất ở Ireland với thời hạn 9000 năm. Theo lời người dân địa phương, ông Guinness rất tự tin vào loại bia của mình. Vị trí nhà máy này nằm gần trung tâm thủ đô Dublin (Ireland), nhà máy bia Guinness trở thành một trong những điểm đến du lịch nổi tiếng nhất và là một niềm tự hào của Ireland. Thời điểm năm 1857, nhà bác học Louis Pasteur đã thành công trong việc chứng minh sự lên men bia không phải chỉ là phản ứng hóa học mà còn có sự tham gia của các vi sinh vật kỵ khí, đó chính là men bia. Men bia có tên khoa học là Saccharomyces cerevisia- là loại nấm đơn bào đa công dụng được dùng trong sản xuất bia, rượu, rượu vang, bánh mì. Sau khám phá này các nhà sản xuất đã tìm được phương pháp ngăn chặn vị chua không mong muốn của bia. Ngày 4/10/1842, Josef Groll- một nhà sản xuất bia ở Bavaria- đã cho ra mắt một loại bia làm thay đổi cách nhìn của cả thế giới. Nó là bia Pilsner có màu vàng óng sóng sánh, hương thơm đặc trưng và có độ trong đến mức xuyên thấu. Tin tức về loại bia đặc biệt ở Pilsen nhanh chóng lan đi khắp vùng Bohemia. Pilsner nhanh chóng được khách du lịch Đức và Pháp ưa chuộng. Nhưng thành công bao giờ cũng tạo nên sự cạnh tranh, loại bia nguyên gốc màu vàng óng của Josef Groll nhanh chóng bị làm nhái. Thực tế ngày nay Pilsner đã trở thành tên chung cho bất cứ loại bia nào có màu vàng và được lên men từ đáy thùng. Năm 1953, Morton W. Coutts- một nhà phát minh người New Zealand- đã phát triển kỹ thuật lên men liên tục, được cấp bằng sáng chế công nghệ. Đây thực sự là một cuộc cách mạng trong công nghiệp bia vì nó đã làm giảm thời gian ủ và sản xuất bia từ 4 tháng xuống còn chưa đầy 24 giờ. Công nghệ của Coutts vẫn được nhiều nhà sản xuất bia lớn nhất thế giới ngày nay sử dụng. 4. Bia Trong Thời Hiện Đại Ở Anh thế kỉ XV, loại bia không chứa hoa bia thường được gọi là "ale", còn loại bia có chứa hoa bia thường được gọi là "beer" cũng chính là từ mà chúng ta đang sử dụng ngày nay. Đến thế kỉ XVI, từ "ale" được dùng để chỉ chung các loại bia có nồng độ cao và sử dụng hoa bia. Ngày nay có hai loại hoa bia trên thế giới là Ale và Lager. Bia Ale được sản xuất theo phương pháp lên men nổi, nhiệt độ cao, có hương vị hoa quả. Còn bia Lager thìlàm theo phương pháp lên men chìm, nhiệt độ thấp, phổ biến ở Châu Âu, loại bia này không khiến người uống nhức đầu hoặc say như bia Ale, Lager trong tiếng Đức có nghĩa là cất giữ. Trải qua hàng ngàn năm phát triển, bia đã được các quốc gia Châu Âu vô cùng ưa chuộng. Nó là một thức uống đặc biệt quan trọng ở các nước như là: Bỉ, Đức, Áo, Iceland, Anh, Pháp và các nước Bắc Âu. Không giống như nhiều nơi trên thế giới, người Châu Âu mà nhất là Vương Quốc Anh đặc biệt yêu thích bia chứa men sống (tức là bia tươi). Loại bia này chưa được lọc, chưa được diệt khuẩn nhưng có hương vị thơm ngon vô cùng đặc biệt. Sau này, với sự phát triển của khoa học kĩ thuật, sản xuất bia đã trở thành một ngành công nghiệp toàn cầu, các công ty đa quốc gia xuất hiện. Những tiến bộ trong việc làm lạnh, vận chuyển và tiếp thị đã giúp cho người tiêu dùng có nhiều sự lựa chọn hơn. Ngoài công dụng là loại thức uống dùng để giải khát và giải trí, bia còn có nhiều tác dụng khác nếu bạn sử dụng nó một cách hợp lý và điều độ. Một tiến sĩ y học người Canada cho biết một ngày uống một cốc bia rất tốt cho sức khỏe của bạn, nó tốt cho tóc, da, tim, não bộ. Bia cũng có thể dùng làm gia vị nấu ăn, kết hợp với các nguyên liệu khác để pha chế cocktail. Tất nhiên điều quan trọng là chúng t không được lạm dụng nó.
