Lạnh ẩm hay lạnh khô khắc nghiệt hơn?

Lạnh ẩm hay lạnh khô khắc nghiệt hơn?​

​

Hình 1. Trời lạnh Hồ Gươm. (Vista. Gov.vn)​

Cảm giác lạnh không chỉ phụ thuộc vào nhiệt độ mà còn bị ảnh hưởng đáng kể bởi độ ẩm trong không khí. Hai kiểu thời tiết thường gây tranh cãi nhiều nhất là lạnh ẩm và lạnh khô. Mỗi kiểu đều có những đặc điểm riêng về sinh lý học, tác động đến cơ thể con người và môi trường sống. Tuy nhiên, nhiều người nhận thấy rằng lạnh ẩm thường khắc nghiệt hơn lạnh khô, đặc biệt là về cảm giác và sức khỏe.

Lạnh ẩm xảy ra khi nhiệt độ thấp đi kèm với độ ẩm cao. Trong điều kiện này, không khí chứa nhiều hơi nước khiến cho cơ thể khó thoát nhiệt hơn. Mồ hôi và hơi ẩm trên da không bay hơi nhanh, dẫn đến việc cơ thể bị mất nhiệt liên tục mà không có khả năng giữ ấm hiệu quả. Đây là lý do tại sao cùng một mức nhiệt độ, người ta lại cảm thấy lạnh hơn trong môi trường ẩm. Độ ẩm cao còn làm quần áo dễ thấm nước và lâu khô, khiến người mặc cảm thấy ướt át, lạnh buốt và dễ bị nhiễm lạnh. Thêm vào đó, môi trường lạnh ẩm thường gây ra tình trạng nấm mốc, ảnh hưởng đến hệ hô hấp và tăng nguy cơ mắc các bệnh đường hô hấp, đặc biệt là ở trẻ nhỏ và người cao tuổi.

Ngược lại, lạnh khô đặc trưng bởi nhiệt độ thấp nhưng độ ẩm không khí rất thấp. Trong môi trường này, mồ hôi bay hơi nhanh hơn, giúp cơ thể điều hòa nhiệt độ tốt hơn. Mặc dù da và niêm mạc dễ bị khô, nứt nẻ, song cảm giác lạnh thường "sạch sẽ" hơn và dễ chịu hơn so với lạnh ẩm. Người ta thường miêu tả lạnh khô là "lạnh mà không buốt", nhất là khi mặc đủ ấm. Tuy nhiên, lạnh khô kéo dài cũng có thể gây ảnh hưởng tiêu cực như mất nước, da khô, môi nứt và tăng nguy cơ viêm họng hoặc chảy máu cam.

Nhìn chung, mức độ khắc nghiệt của lạnh ẩm hay lạnh khô còn phụ thuộc vào từng cơ địa, điều kiện sinh sống và khả năng thích nghi của mỗi người. Tuy nhiên, xét về tổng thể, lạnh ẩm thường bị đánh giá là khắc nghiệt hơn vì tạo cảm giác lạnh buốt, khó chịu, dễ nhiễm lạnh và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe cũng như điều kiện sinh hoạt. Trong khi đó, lạnh khô dù có những phiền toái nhất định nhưng thường dễ kiểm soát hơn, nhất là khi có đủ thiết bị giữ ẩm và đồ bảo hộ phù hợp.

Vì sao người ở vùng nhiệt đới lại thấy lạnh ẩm khó chịu hơn?

Người sống ở vùng nhiệt đới như Việt Nam, Thái Lan hay Indonesia thường quen với khí hậu nóng ẩm quanh năm. Do đó, cơ thể họ đã thích nghi với điều kiện nhiệt độ cao, đổ mồ hôi nhiều và khả năng tỏa nhiệt nhanh. Khi tiếp xúc với thời tiết lạnh, đặc biệt là lạnh ẩm, tức là nhiệt độ xuống thấp kèm theo độ ẩm cao khiến cơ thể gặp nhiều khó khăn trong việc giữ ấm và điều chỉnh thân nhiệt.

Trong điều kiện lạnh ẩm, không khí chứa nhiều hơi nước làm cho mồ hôi và hơi ẩm trên da khó bay hơi. Việc này khiến cơ thể bị mất nhiệt nhanh hơn nhưng lại không thể tự sưởi ấm hiệu quả. Với người từ vùng nhiệt đới vốn có lớp mỡ dưới da mỏng hơn, khả năng sinh nhiệt kém hơn so với người sống ở xứ lạnh, họ dễ cảm thấy buốt lạnh, tê cóng và run rẩy, dù nhiệt độ không quá thấp. Lạnh ẩm còn làm quần áo dễ thấm nước, bết dính và lâu khô, khiến người mặc cảm thấy ẩm ướt, bức bối và mệt mỏi.

Ngoài ra, tâm lý cũng đóng vai trò quan trọng. Người vùng nhiệt đới thường không có sự chuẩn bị tốt về quần áo chống lạnh, không quen với việc sử dụng máy sưởi hay giữ ấm đúng cách. Môi trường sống của họ cũng không được thiết kế để chống lại cái lạnh như ở vùng ôn đới, khiến cảm giác khó chịu càng tăng lên. Vì vậy, cùng một mức nhiệt độ, người vùng nhiệt đới sẽ cảm thấy lạnh buốt và mệt mỏi hơn nhiều so với người bản địa vùng lạnh, đặc biệt là khi độ ẩm cao khiến không khí trở nên nặng nề và "thấm lạnh vào xương".

Nhưng thật ra không chỉ riêng người vùng nhiệt đới, mình có từng nghe vài bạn ở khu vực có mua đông khắc nghiệt sang Hà Nội vào đông thì họ lại ngạc nhiên tại sao nhiệt độ cao hơn chỗ họ sống nhưng họ lại cảm thấy lạnh khó chịu hơn.

Biện pháp thích nghi với lạnh ẩm

Trong môi trường lạnh ẩm, việc giữ ấm và giữ khô là ưu tiên hàng đầu. Quần áo cần được chọn lựa kỹ, ưu tiên chất liệu có khả năng chống thấm và giữ nhiệt tốt như áo khoác gió, áo lông vũ có lớp lót không thấm nước. Việc mặc nhiều lớp sẽ giúp giữ nhiệt tốt hơn và dễ dàng điều chỉnh tùy vào nhiệt độ môi trường. Ngoài ra, cần đặc biệt chú ý đến tay, chân và vùng cổ là những nơi dễ mất nhiệt.

​

Hình 2. Lạnh ẩm gây mưa phùn. (Báo người lao động)​

Không gian sống cũng nên được giữ khô ráo bằng cách sử dụng máy hút ẩm hoặc tăng cường thông gió. Vào mùa lạnh ẩm, việc phơi quần áo trong nhà không chỉ làm tăng độ ẩm mà còn khiến không khí dễ mốc, cần hạn chế tối đa. Dinh dưỡng đầy đủ, bổ sung vitamin C và vận động nhẹ nhàng mỗi ngày sẽ hỗ trợ tuần hoàn máu và tăng cường miễn dịch, giúp cơ thể chống chịu tốt hơn với cái lạnh buốt ẩm ướt.

Biện pháp thích nghi với lạnh khô

Trong thời tiết lạnh khô, vấn đề lớn nhất là mất nước và da khô nứt nẻ. Do đó, cần uống đủ nước dù không có cảm giác khát, đồng thời sử dụng kem dưỡng ẩm cho da, môi, và tay chân. Trong nhà, có thể đặt máy tạo độ ẩm để giữ không khí không quá khô, nhất là vào ban đêm khi ngủ.

​

Trang phục nên làm từ các chất liệu giữ nhiệt tốt như len, nỉ, bông ép. Không nhất thiết phải chống thấm nước như ở lạnh ẩm, nhưng vẫn nên đủ dày để ngăn gió lùa. Đặc biệt, vùng mũi và cổ họng dễ bị khô rát nên cần giữ ấm cổ và đeo khẩu trang khi ra ngoài. Hạn chế để da tiếp xúc trực tiếp với không khí lạnh trong thời gian dài, nhất là khi có gió mạnh.

Nên phải tùy theo là lạnh ẩm hay lạnh khô mà tìm biện pháp khắc phục phù hợp các bạn nhé. Cảm ơn các bạn đã ghé xem bài viết nhó. Hiện mình đang ở Ấn Độ. Về đêm, chỗ mình hạ nhiệt độ xuống tầm hai tám, hai bảy độ làm cảm giác nó lại quắn quéo, lại còn kèm theo mưa. Thôi, chúc mọi người một ngày tốt lành.