Tác phẩm: Lá rách Tác giả: Mai Trang * * * "Bão giông đến và đi để lại cho những ta những mất mát, đau thương, hoang tàn, đổ nát. Nhưng giữa trong giông bão, người và người đã sưởi ấm nhau bằng trái tim biết đập và yêu thương" Nó gặp cụ đã hơn một lần. Cụ đã già. Da nhăn. Mắt nheo. Tay chân run lẩy bẩy. Nó gặp cụ đã hơn một lần nhưng lần gặp nào cũng chỉ có một hình ảnh duy nhất: Tay chống gậy, tay vác bao tời. Cụ đi lượm phế liệu. Nó đoán trong cái bao ấy sẽ là vỏ chai nhựa, lon nước, giấy.. tất cả những thứ người ta vứt đi, vứt bừa bãi ngoài đường. Nó thương cụ. Sự cảm thương dành cho một con người thiếu may mắn, ít ra là so với nó. Trưa nắng thiêu đốt, nó phóng xe mong về đến nhà. Gặp cụ. Ngồi giữa trời. Cụ vừa bày biện những thứ lượm được như thể đang kiểm tra xem hôm nay cụ đã thu được những gì, vừa lụm khụm ăn bánh mì. Nó muốn giúp cụ, nó muốn mua cho cụ chai nước. Nhưng xe nó chạy nhanh quá. Quá đà, thôi để lần sau. Cơ quan nó tổ chức văn nghệ từ thiện, quyên góp cho những người già yếu, neo đơn. Nó dẫn chương trình nên đến sớm hơn một chút. Mấy anh chị trong ban tổ chức và ban hậu cần chạy tới chạy lui hối hả. Một vài người mỉm cười chào nó: "Xinh nhỉ?". Nó cũng mỉm cười chào. Bất chợt nó nhìn thấy cụ. Vẫn bộ quần áo nhàu nhĩ như từng nếp nhăn trên mắt cụ. Vẫn cái bao tời cầm tay, cái bao tời trống rỗng. Chắc cụ đang chuẩn bị lượm những vỏ chai nhựa người ta bỏ đi sau đêm văn nghệ. Cụ kẹp cái bao tời trong nách, lom khom, lụm khụm, cụ tiến đến hàng ghế đầu và run run ngồi xuống. Nó chăm chú quan sát cụ như quan sát một người thân quen, nhưng nó chẳng có bất cứ hành động nào tỏ ra quen cụ. Nó có thể lại chào cụ và giải thích cho cụ biết đó là hàng ghế dành cho đại biểu. Nó không làm thế. Đã đến giờ khai mạc đêm văn nghệ. Nó tiến thẳng về phía sân khấu. "Thưa các bạn, dân tộc ta có truyền thống nhân ái, tương trợ, lá lành đùm lá rách..". Giọng nó thao thao nhưng mắt nó tìm kiếm cụ, không hiểu nó làm vậy để làm gì. Đêm văn nghệ kết thúc, mọi người ai cũng tranh thủ ra về. Nó nhìn thấy cụ ra đến cổng, líu quíu như để về kịp cùng mọi người, một tay kẹp quà vừa mới được nhận, một tay cố lôi kéo cái bao tời. Nhìn dáng cụ, hiện lên một cuộc đời đầy vất vả, nó dợm bước định sẽ chở cụ về một đoạn. Trời đã khuya, nó nghĩ vậy. Nhỏ bạn đồng nghiệp lắc đầu: "Thôi trời ạ, mi thương hại hả, thương đâu không thấy, không khéo lại hại cụ đấy. Cụ già vậy, mi chở ban đêm nguy hiểm lắm". Nó chột dạ. Nếu lỡ.. Thôi để lần sau. Bão số 11 ùa về vùng đất Quảng Nam. Hầu hết những ngôi nhà tạm bợ được lợp mái tôn đều bị tốc mái. Đoàn thanh niên của xã vận động nhau giúp đỡ sửa sang nhà cửa cho những gia đình thiệt hại sau bão, nhất là những gia đình neo đơn. Nó và mấy anh em trong xã đến nhà cụ vào một buổi chiều sau bão. Nhà cụ, bốn bức tường tạo nên một ô vuông nhỏ vừa đủ bao bọc chiếc giường tre, một góc để cái am kiềng ba chân và.. hết. Mái tôn trốc trơ trọi, ngước lên chỉ nhìn thấy những ngọn tre trần trụi đan cài với những cây đòn tay bằng tre cũ kỹ, mốc meo. Một căn nhà nhỏ bé chứa che một con người nhỏ bé. Lòng nó dâng lên sự cảm thương vô hạn. Nó giận mình sao quá vô tâm trước một cảnh ngộ như cụ. Vào nhà đã hơn 30 phút mà vẫn không thấy cụ về. Mọi người bàn tán xôn xao, người thì bảo đi nhà khác, hôm sau quay lại, người thì bảo cứ sữa nhà chứ cần gì đợi cụ. Đang phân vân chưa biết thế nào thì cụ về. Vẫn hình ảnh ấy, đập vào mắt nó, quen thuộc: Lưng còng, tay chân run lẩy bẩy, cái bao tời cũ mềm. Giữa khung cảnh xơ xác tiêu điều của một miền quê vừa bị bão lũ tàn phá, cụ hiện ra khúm núm, nhăn nheo. Bất kỳ ai nhìn thấy cũng xót xa. Mấy anh em í ới nhau sửa sang lại mái nhà. Duy chỉ có nó là im lặng. Lòng nó giờ đây khó diễn tả lắm. Nó nghĩ mông lung, đủ thứ hết. Man mác buồn, man mác nuối tiếc, man mác hối hận. Tất cả chỉ man mác, nhè nhẹ nhưng len lỏi vào tận kẽ hở sâu nhất của tâm hồn, để rồi tất cả bỗng dâng lên một quyết tâm mãnh liệt như thác lũ ùa về. Trái tim nó thôi thúc muốn hành động, muốn làm một cái gì đó cho cụ. Nó muốn giúp cụ. Chắc chắn nó sẽ làm một cái gì đó giúp cụ, vào một ngày nào đó. Ngày nào? Nó chưa biết. Thôi để sau. Lòng nó chợt chững lại, "thôi để sau" hình như nó đã từng nghĩ như vậy, hơn một lần như thế.. Mọi người sau khi sửa sang xong, líu ríu chào cụ ra về. Cụ còn líu ríu hơn, bàn tay run lẩy bẩy, gân guốc, nhăn nheo vạch áo lấy bịch ni lông lận trong lưng quần. Mở hết bịch ni lông này đến bịch ni lông khác, giống như người ta cất giấu một thứ gì quý giá bằng nhiều lớp vải vóc, cụ lôi ra một ít tiền được vo tròn, cột dây su cẩn thận. Mấy anh em đoàn viên nhìn nhau mỉm cười như hiểu ý nhau, nó mạnh dạn lên tiếng: - Thưa cụ, chúng cháu, những đoàn viên thanh niên của xã đến đây giúp cụ một cách tự nguyện, với tinh thần lá lành đùm lá rách, chúng cháu không lấy tiền đâu ạ. Cụ mỉm cười. Nó thề là lần đầu tiên nó nhìn thấy cụ cười. Nụ cười móm mém, hiền hậu, giản dị và đẹp. Nó đứng gần cụ và nhìn rất rõ nụ cười đó. Không hiểu sao trong khoảnh khắc ấy, những nếp nhăn nheo trên mặt cụ không còn vẻ khắc khổ nữa mà trở nên lung linh đẹp kỳ lạ. Cụ từ tốn: - Mấy anh chị hiểu sai ý già rôi. Già nghe loa phóng thanh kêu gọi ủng hộ lũ lụt, mà già mỏi gối, chưa đến cửa chính quyền được, giờ già quyên góp cho các anh chị cán bộ vậy. - Nhưng thưa cụ, hoàn cảnh của cụ đã như vây.. - Già giờ có dành dụm cũng đâu có để làm gì. Chắt mót gửi cho hàng xóm đủ số tiền để lo ma chay lỡ khi già nằm xuống chứ có còn con cháu nào đâu. Thôi thì sống lay lắt qua ngày vậy mà. Coi như là "lá rách ít đùm lá rách nhiều". Cụ lại cười. Móm mém. Nó ra về trong tay nắm mớ tiền lẻ của cụ, đầu cuối gằm. Nó thấy xấu hổ. Thì ra, lòng tốt và tình yêu thương giữa con người với con người trong cuộc sống này còn đong đầy lắm, đâu cần phải đợi chờ cơ hội hay đợi chờ hoàn cảnh, càng không cần những lời hứa suông. Ngoái nhìn lại, dáng cụ nhỏ bé lom khom giữa đống vỏ chai. Cụ chỉ có một mình. Giọt nước mắt lăn dài trên má nó.
