Hoạt chất trừ sâu thế hệ mới Imidacloprid Hình 1. Hoạt chất Imidacloprid trong quản lý côn trùng chích hút và sâu hại. (S. U. D) Imidacloprid là một hoạt chất trừ sâu thuộc nhóm neonicotinoid, được phát triển và sử dụng rộng rãi trong nông nghiệp hiện đại nhờ hiệu quả cao và phổ tác dụng rộng. Với cơ chế tác động đặc biệt lên hệ thần kinh côn trùng, imidacloprid đã trở thành một lựa chọn phổ biến để kiểm soát nhiều loài sâu hại quan trọng trên cây trồng. Hoạt chất này hoạt động bằng cách liên kết với thụ thể nicotinic acetylcholine trong hệ thần kinh trung ương của côn trùng, làm gián đoạn dẫn truyền thần kinh, gây tê liệt và cuối cùng dẫn đến cái chết. Đặc điểm nổi bật của imidacloprid là tác động chọn lọc: Rất hiệu quả đối với côn trùng nhưng ít độc đối với người, động vật máu nóng và các loài sinh vật có ích nếu được sử dụng đúng cách. Imidacloprid có thể sử dụng dưới nhiều dạng khác nhau như thuốc phun, thuốc hạt, xử lý đất hoặc tẩm lên hạt giống. Nhờ tính lưu dẫn cao, thuốc có thể di chuyển trong mô cây, bảo vệ cả phần lá và rễ khỏi sự tấn công của sâu hại, đặc biệt là các loài chích hút như rệp, bọ trĩ, rầy nâu, bọ phấn trắng. Ngoài ra, thuốc còn có khả năng tồn lưu lâu, giúp kéo dài thời gian bảo vệ cây trồng. Tuy nhiên, việc sử dụng imidacloprid cũng cần được kiểm soát chặt chẽ. Các nghiên cứu trong những năm gần đây đã chỉ ra rằng hoạt chất này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quần thể ong mật. Đây là loài thụ phấn quan trọng trong hệ sinh thái và nông nghiệp. Một số quốc gia đã hạn chế hoặc cấm sử dụng imidacloprid ngoài đồng ruộng nhằm bảo vệ đa dạng sinh học và môi trường. Để sử dụng imidacloprid hiệu quả và an toàn, người dùng cần tuân thủ đúng liều lượng khuyến cáo, tránh lạm dụng, luân phiên với các hoạt chất khác để giảm nguy cơ kháng thuốc. Đồng thời, nên tránh phun thuốc vào thời điểm cây đang ra hoa để hạn chế ảnh hưởng đến ong và côn trùng có ích. Với những ưu điểm nổi bật về hiệu quả và phổ tác dụng, imidacloprid vẫn là một công cụ hữu ích trong bảo vệ thực vật nếu được quản lý và sử dụng một cách hợp lý, có trách nhiệm với môi trường. Nhóm sâu bệnh chính Khi sử dụng imidacloprid, hoạt chất này đặc biệt hiệu quả đối với nhóm côn trùng chích hút, vốn gây hại nghiêm trọng trên nhiều loại cây trồng. Những loại côn trùng được nhắm đến nhiều nhất bao gồm: (1) Rầy nâu (Nilaparvata lugens ) : Gây hại chủ yếu trên lúa, làm giảm năng suất nghiêm trọng và là đối tượng chính được nhắm tới trong các chương trình phòng trừ bằng imidacloprid. (2) Rệp (Aphid spp. ) : Xuất hiện phổ biến trên rau màu, cây ăn trái, lúa và hoa kiểng; gây hại bằng cách hút nhựa cây và truyền bệnh virus. (3) Bọ trĩ (Thrips spp. ) : Gây hại trên bông, hành, ớt, dưa, hoa.. làm cho lá biến dạng, hoa và quả không phát triển bình thường. (4) Bọ phấn trắng (Bemisia tabaci ) : Làm suy yếu cây trồng do hút nhựa và truyền virus, đặc biệt trên cây cà chua, dưa leo và nhiều loại cây họ bầu bí. (5) Rầy mềm, rầy xanh, rầy lưng trắng: Gây hại trên chè, đậu tương, cây có múi và nhiều loại cây công nghiệp khác. Ngoài các loài kể trên, imidacloprid còn có tác dụng nhất định đối với bọ nhảy, bọ xít, sâu non cánh cứng, nhưng tác dụng chủ yếu và nổi bật vẫn là với các loài côn trùng miệng chích hút nhờ đặc tính lưu dẫn trong cây và khả năng phân bố đều đến các phần non. Chỗ mà các loài này thường tập trung gây hại. Quy tắc sử dụng imidacloprid hiệu quả và an toàn Việc sử dụng imidacloprid cần tuân thủ đúng quy tắc để đạt hiệu quả phòng trừ sâu hại cao nhất đồng thời giảm thiểu rủi ro cho môi trường, sinh vật có ích và con người. Hình 2. Thuốc trừ sâu hiệu con xà tinh là một trong những sản phẩm từ hoạt chất imidacloprid. (Vithaco Ha Noi) Chỉ sử dụng imidacloprid khi phát hiện ngưỡng sâu hại đạt mức gây hại kinh tế, không lạm dụng thuốc để tránh kháng thuốc và tồn dư trên nông sản. Cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trên nhãn sản phẩm, đặc biệt là về liều lượng, thời điểm phun và cách pha trộn. Liều lượng phải đúng với từng loại cây trồng và loại côn trùng mục tiêu. Tuyệt đối không pha đậm đặc hơn khuyến cáo với mong muốn diệt sâu nhanh, vì điều này dễ làm cây bị cháy lá, tồn dư thuốc cao và ảnh hưởng đến hệ sinh thái. Thời điểm phun thuốc nên vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh khi trời nắng gắt hoặc sắp mưa. Khi phun cần đảm bảo ướt đều tán lá, đặc biệt là mặt dưới nơi sâu thường ẩn náu. Đối với thuốc dạng xử lý hạt hoặc tưới gốc, cần đảm bảo đất đủ ẩm để hoạt chất phát huy hiệu quả lưu dẫn. Luân phiên hoạt chất là điều cần thiết. Không nên sử dụng imidacloprid liên tục nhiều lần trong một vụ để tránh hiện tượng kháng thuốc. Nên kết hợp hoặc luân phiên với các nhóm thuốc khác như pyrethroid, spinosyn hoặc nhóm sinh học. Không phun thuốc khi cây đang ra hoa rộ để hạn chế tác động đến ong và côn trùng thụ phấn. Tránh để thuốc chảy xuống ao hồ, kênh mương nhằm bảo vệ nguồn nước và sinh vật thủy sinh. Sau khi phun thuốc, cần tuân thủ thời gian cách ly trước khi thu hoạch, thường từ 7–14 ngày tùy loại cây. Khi sử dụng, cần mang đầy đủ đồ bảo hộ lao động: Khẩu trang, găng tay, kính bảo hộ và không ăn uống, hút thuốc trong khi pha, phun thuốc. Sau khi sử dụng, phải rửa tay sạch sẽ, giặt sạch quần áo và xử lý bao bì thuốc đúng quy định, không vứt bừa bãi ngoài đồng ruộng. Việc sử dụng đúng cách không chỉ giúp imidacloprid phát huy tối đa hiệu quả mà còn góp phần phát triển nền nông nghiệp bền vững, an toàn cho con người và môi trường. Lưu ý về hoạt chất imidacloprid và quần thể ong thụ phấn Như mình có nhắc ở phần đầu, Imidacloprid là một trong những hoạt chất trừ sâu có hiệu lực mạnh đối với côn trùng chích hút, tuy nhiên cũng là một trong những tác nhân được cảnh báo có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến ong. Đây là một loài thụ phấn quan trọng trong nông nghiệp và hệ sinh thái tự nhiên. Dù không có độc tính tức thời quá cao đối với ong mật như các loại thuốc trừ sâu cổ điển, nhưng imidacloprid có khả năng tác động lâu dài và âm thầm. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng ngay cả liều lượng rất thấp của imidacloprid trong phấn hoa, mật hoa hoặc nước cây cũng có thể ảnh hưởng đến hành vi tìm đường, khả năng định hướng, trí nhớ và sự phát triển của tổ ong. Ong có thể bị mất khả năng quay về tổ, giảm tần suất thu phấn, giảm sản lượng mật và gây suy yếu toàn bộ đàn ong về lâu dài. Đây là lý do vì sao hoạt chất này đã bị hạn chế sử dụng ngoài trời ở một số quốc gia như Pháp, Đức và Canada. Để giảm thiểu tác động xấu đến quần thể ong, cần tuyệt đối không phun imidacloprid trong giai đoạn cây đang ra hoa hoặc khi ong đang hoạt động mạnh trong vườn. Nếu bắt buộc phải sử dụng, nên phun vào lúc chiều mát, khi ong đã quay về tổ và ngừng hoạt động. Ngoài ra, nên ưu tiên các phương pháp xử lý khác như tưới gốc hoặc xử lý hạt giống. Nói chung là những cách ít ảnh hưởng đến ong hơn so với phun trực tiếp lên tán lá và hoa. Việc bảo vệ ong thụ phấn không chỉ là yêu cầu về mặt sinh thái, mà còn có giá trị kinh tế rõ rệt đối với nông dân, đặc biệt là những người trồng cây ăn trái, rau quả, cà phê và các loại cây phụ thuộc nhiều vào quá trình thụ phấn tự nhiên. Sự sụt giảm số lượng ong có thể dẫn đến năng suất thấp, trái nhỏ, không đồng đều và làm giảm giá trị nông sản. Do đó, người sử dụng imidacloprid cần nhận thức rõ về rủi ro này và tuân thủ đầy đủ các khuyến cáo về thời điểm, phương pháp sử dụng, cũng như cân nhắc kỹ lưỡng trước khi sử dụng hoạt chất này trên những cây trồng có hoa thu hút ong. Đây là một phần quan trọng trong chiến lược canh tác nông nghiệp bền vững và bảo vệ đa dạng sinh học. Cảm ơn các bạn đã ghé qua, chúc các bạn một buổi tối tốt lành.
