Hai mối tình của Lí CHiêu Hoàng Lý Chiêu Hoàng, vị nữ hoàng duy nhất trong lịch sử Việt Nam, đã trải qua hai mối tình với những thăng trầm khác nhau. Khởi đầu từ toan tính chính trị, một đến từ sự an bài của số phận, đều để lại những dấu ấn đậm nét trong cuộc đời bà, cũng như trong lịch sử Việt Nam. Chiêu Thánh công chúa là con gái yêu của vua Lí Huệ Tông, vì vậy khi vua bị mắc bệnh điên, ông không thiết gì ngôi vua nữa, mới truyền ngôi cho con gái vào năm 1224 (hiệu là Lí Chiêu Hoàng) rồi bỏ đi tu. Tuy là nữ hoàng cai quản giang sơn Đại Việt, song Lí Chiêu Hoàng mới lên 8 nên vẫn chỉ là một cô bé ngây thơ. Mọi việc triều chính lúc ấy thực tế đều nằm dưới sự điều hành của điện tiền chỉ huy sứ Trần Thủ Độ. Hàng ngày cô bé ở trong cung vẫn nô đùa cùng các bạn nhỏ là con cháu các vị quan họ Lí và họ Trần. Chiêu Hoàng mến nhất là người bạn trai Trần Cảnh, cháu Trần Thủ Độ, cũng lên 8, được ban chức Chính thủ (chực hầu bên ngoài). Thường những lúc chơi đêm, Chiêu Hoàng cho gọi Trần Cảnh vào cung để cùng chơi. Cô bé hay trêu chọc Cảnh, nắm tóc hoặc.. giẫm lên bụng Cảnh! Có lúc cô còn té nước lên mặt Cảnh hoặc ném đồ vật vào người Cảnh. Cảnh biết mình chơi đùa với vua như vậy là có lỗi, bèn lễ phép lạy Chiêu Hoàng mà nói: - Bệ hạ có tha tội cho thần không? Thân xin vâng mệnh! Chiêu Hoàng cười đáp: - Ừ, tha tội cho ngươi! Nay ngươi đã biết nói khôn đó! Trần Thủ Độ chớp thời cơ đó, xe duyên luôn cho đôi trẻ và đạo diễn cảnh Lí Chiêu Hoàng xuống chiếu cho thiên hạ nhường ngôi cho chồng. Từ đó Chiêu Thánh trở thành hoàng hậu, cùng Trần Thái Tông trị vì thiên hạ. Càng lớn lên, Chiêu Thánh càng thiết tha yêu chồng. Trần Thái Tông là một con người có đủ cả trí, đức, tài, giữ ngôi vua không có điều gì khiếm khuyết. Điều nàng lo âu nhất là: Không hiểu vì sao, hai vợ chồng đã sống với nhau mười năm mà vẫn chưa có con. Điều đó đã khiến thái sư Trần Thủ Độ băn khoăn. Là người lúc nào cũng lo lắng đến tiền đồ của nhà Trần, vị thái sư tính tình gang thép sau khi bàn với vợ là công chúa Thiên Cực (nguyên là vợ vua Lí Huệ Tông) quyết định thay vợ mới cho Thái Tông bằng cách đem vợ Trần Liễu (anh ruột vua) là Thuận Thiên (chị ruột Chiêu Thánh) lúc ấy đã có mang ba tháng, gả cho Thái Tông để bảo đảm có người nối dõi! Biết được tin đó, Thái Tông rất đỗi buồn phiền, bỏ cả triều đình, đang đêm trốn lên núi Yên Tử nương nhờ quốc sư Phù Vân. Phải ruồng bỏ người vợ yêu dấu, ngài coi là điều thất đức và nhục nhã, không xứng đáng với một ông vua. Song Trần Thủ Độ đã kéo cả bách quan lên tận Yên Tử ép buộc nhà vua trở lại triều đình. Sau đó, Thủ Độ kiên quyết thực hiện bằng được cuộc "đối vợ" cho Thái Tông như đã dự định. Sau cuộc chia uyên rẽ thúỷ đó, Chiêu Thánh hoàng hậu bị giáng xuống làm công chúa, sống âm thẩm trong bóng tối của cuộc đời (trong thâm cung và trong chùa) suốt 20 năm ròng. Còn Trần Thái Tông thì bận rộn việc quốc gia, lãnh đạo quân dân nhà Trấn chống giặc Mông - Nguyên, cũng không còn giờ phút nào đoái trông đến, người vợ cũ. Thế nhưng, người đàn ông nhân đức ấy vẫn không quên kẻ đã gắn bó với mình, đã hi sinh tất cả cho mình. Đúng như người ta nói "Trai thương vợ cũ, gái sầu chồng xưa", sau 20 năm, bỗng một hôm vua Trần tìm gặp lại Chiêu Thánh, tạ lỗi đã ruồng bỏ nàng và nêu ra một giải pháp táo bạo: Tái giá cho nàng! Chiêu Thánh sững sờ trước một kiến giải đối với nàng xiết bao lạ lẫm! Song, đây là cao kiến của một bậc quân vương đã quá ư am hiểu việc đời, nàng không thể không lắng nghe. Người chồng mà vua định chọn cho Chiêu Thánh là Lê Tần, con trai của Thượng thư Lê Khâm, dòng dõi Lê Đại Hành. Đó là một võ tướng tài ba và là một trang phong lưu mã thượng, đã từng cứu nhà vua thoát chết trong một trận giao chiến với quân Nguyên và vì vậy được ban tên Lê Phụ Trần nghĩa là "người họ Lê có công phụng sự họ Trần", và được phong chức Ngự sử đại phu. Nghe nhà vua phân tích thấu tình đạt lí, Chiêu Thánh rốt cuộc đã bằng lòng ưng thuận. Ở tuổi 40 nhưng còn xuân sắc, Chiêu Thánh đã sống với người chồng mới những ngày hạnh phúc nhất của cuộc đời mình. Và thật là kì diệu, nếu trước kia nàng đã không có con với vua Thái Tông thì nay, trong một mối tình thỏa nguyện, nàng lần lượt sinh hạ được một người con trai là Lê Tông và một người con gái là Ngọc Khuê. Đó là những người em ruột cùng cha khác mẹ với Bảo Nghĩa vương Trần Bình Trọng, một trang anh kiệt của triều đại Đông A mà sau này tên tuổi sẽ được ghi vào sử sách. Chuyện một công chúa trở thành hoàng hậu rồi rơi vào nghịch cảnh thất sủng, với hai mối tình mang số phận kì lạ, và cuộc đời làm vợ, làm mẹ của Chiêu Thánh, quả có thể là đề tài của một thiên tiểu thuyết lịch sử làm rung động lòng người.
