Đọc hiểu: Ngó Mĩ, dòm Nhật, sùng bái Do Thái - Đặng Hoàng Giang

Đọc văn bản:

Sùng bái Mỹ, Nhật và Do Thái trước hết hàm ý ngầm một thái độ phân biệt chủng tộc và kỳ thị. "Anh từ châu Phi tới ư," chúng ta thầm nói với bản thân khi đứng trước một người da màu, "nước các anh cũng nghèo, các anh cũng vứt rác ra đường và bấm còi inh ỏi? Vậy các anh không có gì để chúng tôi học cả." Thái độ này khiến chúng ta bỏ qua những kho báu của nhân loại. Thật tiếc cho những ai vì nhìn thấy 500 triệu người Ấn Độ hiện vẫn thích ra ngoài đồng hơn là ngồi trong toa lét, mà cho rằng nền văn hóa Ấn Độ không có gì để dạy họ. Bao nhiêu người trong chúng ta biết rằng Lebanon, một đất nước mà ta không biết gì về nó, đã đóng góp cho thế giới nhà thơ thiên tài Khalil Gibran, tác giả được đọc nhiều nhất trên thế giới chỉ sau Shakespeare, và tác phẩm Nhà tiên tri của ông cho chúng ta những suy ngẫm tuyệt vời về tình yêu, hôn nhân, niềm vui và nỗi buồn, học và dạy học, tình bạn, khoái cảm, đau đớn, cái đẹp, tôn giáo và cái chết?

Tôi cho rằng chúng ta bị hút hồn bởi Mỹ, Nhật và Do Thái vì thực chất chúng ta chỉ quan tâm làm thế nào để trở nên giàu có, mặc dù chúng ta tự nhủ là muốn học để trở thành văn minh. Bởi nếu muốn học để biết phải sống như thế nào, chúng ta có thể học được nhiều lắm, từ bất cứ quốc gia hay dân tộc nào. Chúng ta có thể học từ lòng dũng cảm của những người Mẹ trên quảng trường de Mayo, Argentina, những người trong thập kỷ 70 đã thách thức chính quyền quân đội độc tài phải giải thích về sự biến mất của hàng ngàn con trai họ. Chúng ta có thể học từ những sinh viên Myanmar năm 1988, khi họ đứng lên phản đối chế độ quân chủ. Chỉ cần giảm một nửa số lượng bài báo ca ngợi cái sạch sẽ của người Nhật, cái lịch sự của người Mỹ, thay vào đó là những ví dụ trên, thì thế giới của chúng ta đã phong phú và giàu có lên biết bao nhiêu. [..]

Mỗi đất nước, dân tộc, văn hóa, thậm chí mỗi cá nhân là một vũ trụ phức tạp, chứ không phải những nhân vật của một vở kịch tuyên truyền thô thiển: Người này giỏi, người kia kém, trắng đen rõ ràng và bất biến. Thách thức trong quá trình học hỏi là nhận biết được sự phức tạp, những xung đột, những chấn thương, những năng lượng, những bế tắc của một quốc gia, của một nền văn hóa, dù nó là Pháp hay Campuchia. Ngược lại, càng mù quáng, tôn sùng vô điều kiện một ai đó, một cái gì đó, thì lại càng dễ thất bại. Và khi vỡ mộng, người ta lại càng vội vã tuyên bố phải "thoát" nó ngay lập tức, để chạy tới tôn thờ một cái mới. Tâm thế đó là tâm thế của những kẻ mất tự do.

(Trích Ngó Mĩ, dòm Nhật, sùng bái Do Thái, Bức xúc không làm ta vô can,

Đặng Hoàng Giang, NXB Hội Nhà văn, 2015, tr. 162-165)​

Câu 1: Xác định vấn đề nghị luận trong văn bản.

Câu 2: Chỉ ra một dẫn chứng được sử dụng để làm sáng tỏ quan điểm của tác giả.

Câu 3: Phân tích vai trò của một yếu tố thuyết minh được sử dụng trong văn bản.

Câu 4: Nêu hiệu quả của việc sử dụng ngôn ngữ nói ( "Anh từ châu Phi tới ư", "nước các anh cũng nghèo, các anh cũng vứt rác ra đường và bấm còi inh ỏi? Vậy các anh không có gì để chúng tôi học cả") trong văn bản.

Câu 5: Nhận xét thái độ, tình cảm của tác giả đối với đất nước qua văn bản trên.

Câu 6: Tác giả cho rằng, mù quáng tôn sùng vô điều kiện một ai đó, một cái gì đó là "tâm thế của những kẻ mất tự do". Trình bày ngắn gọn quan điểm của anh/chị về vấn đề này (khoảng 4-5 dòng).

Gợi ý

Câu 1: Vấn đề nghị luận: Tâm lý sùng bái, tôn thờ nước Mỹ, Nhật, Do Thái một cách vô lý của một bộ phận người Việt.

Câu 2: Một số dẫn chứng được sử dụng trong bài để làm sáng tỏ luận điểm:

- 500 triệu người Ấn Độ hiện vẫn thích ra ngoài đồng hơn là ngồi trong toa lét.

- Nhà thơ thiên tài Khalil Gibrantác giả được đọc nhiều nhất trên thế giới chỉ sau Shakespeare, và tác phẩm Nhà tiên tri của ông cho chúng ta những suy nghĩ tuyệt vời về tình yêu, hôn nhân, niềm vui và nỗi buồn, học và dạy học, tình bạn, khoái cảm, đau đớn, cái đẹp, tôn giáo và cái chết.

- Những người Mẹ trên quảng trường de Mayo, Argentina, những người trong thập kỷ 70 đã thách thức chính quyền quân đội độc tài phải giải thích về sự biến mất của hàng ngàn con trai họ.

- Những sinh viên Myanmar năm 1988, khi họ đứng lên phản đối chế độ quân chủ.

Câu 3:

- Yếu tố thuyết minh: Nhà thơ thiên tài Khalil Gibran, tác giả được đọc nhiều nhất trên thế giới chỉ sau Shakespeare, và tác phẩm Nhà tiên tri của ông cho chúng ta những suy nghĩ tuyệt vời về tình yêu, hôn nhân, niềm vui và nỗi buồn, học và dạy học, tình bạn, khoái cảm, đau đớn, cái đẹp, tôn giáo và cái chết?

- Vai trò:

+ Cung cấp thông tin để làm rõ cho quan điểm: Sự phân biệt và kì thị khiến chúng ta đánh mất những tri thức quý báu.

+ Làm cho việc luận bàn trở nên xác thực.

Câu 4: Hiệu quả của việc sử dụng ngôn ngữ nói:

- Tạo sự sinh động cho văn bản, làm sáng tỏ luận điểm Sùng bái Mỹ, Nhật và Do Thái trước hết hàm ý ngầm một thái độ phân biệt chủng tộc và kỳ thị.

- Thể hiện thái độ mỉa mai của tác giả đối với hiện tượng sùng bái những cường quốc và kì thị những quốc gia kém phát triển.

Câu 5: Nhận xét thái độ, tình cảm của tác giả đối với đất nước qua văn bản trên.

- Thái độ thẳng thắn phê phán tâm lí tôn sùng các cường quốc và thái độ tự ti dân tộc của người Việt.

- Sự quan tâm và lo lắng về ý thức tự tôn dân tộc của một bộ phận người Việt, niềm trăn trở về cách khẳng định bản lĩnh dân tộc qua việc chắt lọc và học hỏi tinh hoa của các dân tộc khác.

- Đó là tình cảm yêu nước của một người nhìn ra những hạn chế của dân tộc để tìm cách khắc phục.

Câu 6:

- Nêu quan điểm: Đồng tình/không đồng tình/..

- Giải thích ngắn gọn lí do lựa chọn, đảm bảo tư duy tích cực, tiến bộ.

Ví dụ: Em hoàn toàn đồng tình với ý kiến trên của tác giả. Bởi vì, khi chúng ta mù quáng tôn sùng một cái gì đó hay một ai đó, vô hình trung chúng ta sẽ coi điều đó như một bản lề, một quy chuẩn để áp dụng cho bất kì thứ gì. Từ suy nghĩ, hành động hay thậm chí là cách cư xử giữa người với người. Từ đó chúng ta sẽ dần dần đánh mất đi chính kiến, suy nghĩ và cách tư duy riêng của chúng ta. Và như vậy có khác gì chúng ta đang bị giam cầm trong chính sự sùng bái một cách mù quáng đó, có khác gì sống trong "tâm thế của những kẻ mất tự do" đâu.