Đọc hiểu: Nghệ thuật truyền thống của người Việt - Nguyễn Văn Hiên

Đọc đoạn trích sau:

Nghệ thuật truyền thống của người Việt có nhiều nét đặc sắc, phản ánh tinh thần, tư duy và cảm xúc của dân tộc. Nghệ thuật truyền thống không chỉ là sản phẩm của sự sáng tạo cá nhân, mà còn là kết quả của sự giao lưu, hòa nhập và phát triển liên tục qua nhiều thời kỳ lịch sử. Nghệ thuật truyền thống có thể chia làm hai loại chính: Nghệ thuật dân gian và nghệ thuật học thức.

Nghệ thuật dân gian là nghệ thuật của quần chúng, được truyền miệng và thực hành bởi nhiều thế hệ, có tính đồng đều và ổn định. Nghệ thuật dân gian bao gồm các loại hình như ca dao, tục ngữ, truyện cười, truyện cổ tích, truyện dân gian, truyện kiều, truyện ngụ ngôn, truyện thần thoại.. ; các loại hình nghệ thuật biểu diễn như múa rối nước, múa lân, múa sạp, múa bài bông, múa rối tre.. ; các loại hình nghệ thuật âm nhạc như đờn ca tài tử, ca trù, quan họ, chèo, xẩm.. ; các loại hình nghệ thuật mỹ thuật như tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống, tranh dân gian Bắc Ninh.. ; các loại hình nghệ thuật thủ công nghiệp như chạm khắc gỗ, đúc đồng, thêu ren.. Nghệ thuật dân gian phản ánh cuộc sống sinh hoạt, lao động, tình cảm, niềm vui nỗi buồn của người dân. Nghệ thuật dân gian có giá trị văn hóa lớn, là nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm văn học và nghệ thuật hiện đại .

Nghệ thuật học thức là nghệ thuật của giới trí thức, được ghi chép và lưu trữ bởi các cá nhân, có tính đa dạng và biến đổi. Nghệ thuật học thức bao gồm các loại hình như văn học chữ Hán, văn học chữ Nôm, văn học quốc âm.. ; các loại hình nghệ thuật biểu diễn như tuồng cổ, tuồng mới, kịch nói.. ; các loại hình nghệ thuật âm nhạc như nhạc cổ điển phương Tây, nhạc cổ điển Việt Nam.. ; các loại hình nghệ thuật mỹ thuật như kiến trúc cổ điển, kiến trúc hiện đại.. ; các loại hình nghệ thuật điện ảnh như phim tài liệu, phim hoạt hình.. Nghệ thuật học thức phản ánh ý niệm triết lý, tư tưởng chính trị, quan điểm xã hội của giới trí thức. Nghệ thuật học thức có giá trị nghệ thuật cao, là biểu hiện của sự tiến bộ, đổi mới và hội nhập của nền văn hóa Việt Nam.

(Nghệ thuật truyền thống của người Việt, trích Văn minh Việt nam, Nguyễn Văn Hiên)​

​

Câu hỏi từ đoạn trích:

Câu 1: Theo bạn, nét đặc sắc nào của nghệ thuật truyền thống của người Việt phản ánh rõ nhất tinh thần, tư duy và cảm xúc của dân tộc? Hãy cho ví dụ cụ thể.

Câu 2: Theo bạn, những yếu tố nào đã ảnh hưởng đến sự sáng tạo cá nhân của các nghệ sĩ truyền thống? Hãy cho ví dụ cụ thể.

Câu 3: Theo bạn, những yếu tố nào đã ảnh hưởng đến sự giao lưu, hòa nhập và phát triển liên tục của nghệ thuật truyền thống qua nhiều thời kỳ lịch sử? Hãy cho ví dụ cụ thể.

Câu 4: Theo bạn, sự khác biệt giữa nghệ thuật dân gian và nghệ thuật học thức là gì? Hãy cho ví dụ cụ thể.

Câu 5: Theo bạn, vai trò và ý nghĩa của nghệ thuật truyền thống trong đời sống văn hóa và xã hội của người Việt là gì? Hãy cho ví dụ cụ thể.

Câu 6: Theo bạn, những thách thức và cơ hội nào đang đối diện với nghệ thuật truyền thống trong bối cảnh toàn cầu hóa và hiện đại hóa? Hãy cho ví dụ cụ thể.

Câu 7: Theo bạn, những giải pháp nào có thể giúp bảo tồn, phát huy và phổ biến nghệ thuật truyền thống cho các thế hệ sau? Hãy cho ví dụ cụ thể.

Gợi ý trả lời:

Câu 1: Theo tôi, nét đặc sắc nào của nghệ thuật truyền thống của người Việt phản ánh rõ nhất tinh thần, tư duy và cảm xúc của dân tộc là sự hài hòa giữa cái đẹp và cái ích, giữa cái riêng và cái chung, giữa cái cổ và cái mới. Ví dụ cụ thể là tranh Đông Hồ, một loại hình nghệ thuật dân gian có nguồn gốc từ thế kỷ XVII, được in bằng màu nước tự nhiên trên giấy dó. Tranh Đông Hồ thể hiện sự đơn giản, gần gũi, hóm hỉnh và giàu ý nghĩa nhân văn. Tranh Đông Hồ không chỉ làm đẹp cho không gian sống của người dân, mà còn phản ánh những giá trị văn hóa, đạo đức, tôn giáo và lịch sử của dân tộc Việt Na m.

Câu 2: Theo tôi, những yếu tố ảnh hưởng đến sự sáng tạo cá nhân của các nghệ sĩ truyền thống là sự kế thừa và tiếp nối các bậc tiền nhân, sự quan sát và trải nghiệm cuộc sống xung quanh, sự đam mê và yêu thích nghệ thuật, sự tự do và linh hoạt trong biểu đạt. Ví dụ cụ thể là Hàn Mặc Tử, một nhà thơ lớn của thời kỳ Phong trào Thơ mới ở Việt Nam. Hàn Mặc Tử đã kế thừa và phát triển các phong cách thơ cổ điển như lục bát, song thất lục bát, ngũ ngôn tứ tuyệt.. ; đã quan sát và trải nghiệm cuộc sống xã hội, thiên nhiên và tình yêu; đã đam mê và yêu thích nghệ thuật thơ ca; đã tự do và linh hoạt trong việc sử dụng ngôn ngữ, ẩn dụ, biểu tượng để tạo ra những bài thơ đậm chất cá nhân và sâu sắc.

Câu 3: Theo tôi, những yếu tố ảnh hưởng đến sự giao lưu, hòa nhập và phát triển liên tục của nghệ thuật truyền thống qua nhiều thời kỳ lịch sử là sự tiếp xúc và giao thoa với các nền văn hóa khác, sự biến đổi và đổi mới của xã hội, sự phản ánh và phê phán của nghệ thuật. Ví dụ cụ thể là múa rối nước, một loại hình nghệ thuật sân khấu dân gian có lịch sử hàng trăm năm ở Việt Nam. Múa rối nước đã tiếp xúc và giao thoa với các nền văn hóa khác như Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan.. ; đã biến đổi và đổi mới theo sự phát triển của xã hội, từ nông thôn đến thành thị, từ truyền thống đến hiện đại; đã phản ánh và phê phán những vấn đề xã hội, chính trị, văn hóa, tâm lý của người dân.

Câu 4: Theo tôi, sự khác biệt giữa nghệ thuật dân gian và nghệ thuật học thức là nghệ thuật dân gian là nghệ thuật của quần chúng, được truyền miệng và thực hành bởi nhiều thế hệ, có tính đồng đều và ổn định; nghệ thuật học thức là nghệ thuật của giới trí thức, được ghi chép và lưu trữ bởi các cá nhân, có tính đa dạng và biến đổi. Ví dụ cụ thể là ca dao và thơ văn. Ca dao là một loại hình nghệ thuật dân gian, được hát bởi người dân trong các hoạt động sinh hoạt, lao động, tình cảm.. ; được truyền miệng từ bà con đến cháu chắt, có những quy luật về âm điệu, cấu trúc, ngôn ngữ khá ổn định. Thơ văn là một loại hình nghệ thuật học thức, được viết bởi các nhà văn, nhà thơ có trình độ học vấn cao; được ghi chép và lưu trữ trong các tác phẩm văn học, có những phong cách và biểu hiện rất đa dạng và biến đổi theo thời gian.

Câu 5: Theo tôi, vai trò và ý nghĩa của nghệ thuật truyền thống trong đời sống văn hóa và xã hội của người Việt là làm giàu cho tinh thần và tâm hồn của con người, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, tạo ra những giá trị văn hóa cho nhân loại. Ví dụ cụ thể là lễ hội Đền Hùng, một loại hình nghệ thuật sân khấu dân gian được tổ chức hàng năm vào ngày 10/3 âm lịch để tưởng nhớ các vua Hùng - tổ tiên của dân tộc Việt Nam. Lễ hội Đền Hùng không chỉ làm cho con người cảm nhận được sự gắn kết, yêu quý và tự hào về dòng máu Lạc Hồng, mà còn là cơ hội để bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống như âm nhạc, múa rối, võ thuật.. ; tạo ra những giá trị văn hóa cho nhân loại bằng việc được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Câu 6: Theo tôi, những thách thức và cơ hội đang đối diện với nghệ thuật truyền thống trong bối cảnh toàn cầu hóa và hiện đại hóa là sự mất dần sự quan tâm và ủng hộ của công chúng, sự sao chép và biến tướng của các yếu tố văn hóa khác, sự thiếu nguồn lực và chính sách để bảo tồn và phát triển; cũng như sự mở rộng thị trường và khán giả, sự kết hợp và đổi mới với các nghệ thuật hiện đại, sự góp phần vào sự đa dạng và phong phú của văn hóa thế giới. Ví dụ cụ thể là nghệ thuật chạm khắc gỗ, một loại hình nghệ thuật mỹ thuật truyền thống có từ thời Hùng Vương đến nay. Nghệ thuật chạm khắc gỗ đang gặp nhiều khó khăn trong việc thu hút khách hàng, bị sao chép và làm giả bởi các sản phẩm công nghiệp, thiếu người thừa kế và bảo tồn; nhưng cũng có nhiều cơ hội để phát triển khi được xuất khẩu sang nhiều nước, được kết hợp với các nghệ thuật hiện đại như tranh, ảnh, video, được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Câu 7: Theo tôi, những giải pháp có thể giúp bảo tồn, phát huy và phổ biến nghệ thuật truyền thống cho các thế hệ sau là tăng cường công tác tuyên truyền và giáo dục về giá trị văn hóa của nghệ thuật truyền thống, đặc biệt là cho giới trẻ; đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực cho nghề thêu, đảm bảo sự kế thừa và phát triển của các kỹ năng, kinh nghiệm và tâm huyết; khuyến khích và hỗ trợ các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật truyền thống, tạo ra những sản phẩm có chất lượng cao và phù hợp với nhu cầu của thị trường; xây dựng và thực hiện các chính sách, quy định để bảo vệ quyền lợi của các nghệ sĩ truyền thống, ngăn chặn hiện tượng sao chép, làm giả, biến tướng; hợp tác và giao lưu với các nước trong khu vực và trên thế giới để quảng bá nghệ thuật truyền thống Việt Nam ra bên ngoài. Ví dụ cụ thể là nghệ thuật chèo, một loại hình nghệ thuật sân khấu dân gian có nguồn gốc từ Bắc Bộ. Nghệ thuật chèo đã được tuyên truyền và giáo dục cho các em học sinh thông qua các hoạt động ngoại khóa, các cuộc thi, các chương trình biểu diễn; đã được đào tạo và bồi dưỡng cho các nghệ sĩ chèo thông qua các trường nghệ thuật, các đội chèo chuyên nghiệp và bán chuyên; đã được khuyến khích và hỗ trợ để sản xuất các vở chèo mới có chất lượng cao và phù hợp với xu hướng hiện đại; đã được bảo vệ quyền lợi thông qua việc xây dựng cơ sở dữ liệu, bản quyền, nhãn hiệu; đã được hợp tác và giao lưu với các nước trong khu vực và trên thế giới để quảng bá nghệ thuật chèo ra bên ngoài.