Đọc hiểu đoạn trích: Còn xa lắm mới đến cái thác dưới - Người lái đò sông Đà, Nguyễn Tuân

Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

"Còn xa lắm mới đến cái thác dưới. Nhưng đã thấy tiếng nước réo gần mãi lại, réo to mãi lên. Tiếng thác nghe như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo. Thế rồi nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng. Tới cái thác rồi. Ngoặt khúc sông lượn, thấy sóng bọt đã trắng xóa cả một chân giời đá. Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông, hình như mỗi lần có chiếc thuyền nào xuất hiện ở quãng ầm ầm mà quạnh hiu này, mỗi lần có chiếc nào nhô vào đường ngoặt sông là một số hòn bèn nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền. Mặt hòn đá nào trông cũng ngỗ ngược, hòn nào cũng nhăn nhúm méo mó hơn cả cái mặt nước chỗ này."

(Trích: Người lái đò sông Đà - Nguyễn Tuân)​

Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt của đoạn trích.

Câu 2: Nêu đặc trưng của thể tuỳ bút thể hiện qua đoạn trích trên.

Câu 3: Tình cảm, thái độ của tác giả đối với sông Đà trong đoạn trích là gì?

Câu 4: Nhận xét về vẻ đẹp của ngôn từ Nguyễn Tuân trong đoạn trích.

Gợi ý:

Câu 1: Phương thức biểu đạt chính: Miêu tả

Câu 2: Đặc trưng của thể tuỳ bút qua đoạn trích trên:

- Cảm xúc và cảm nhận cá nhân sâu sắc: Tuỳ bút là thể loại văn chương mà tác giả bộc lộ cảm xúc và cảm nhận cá nhân trước cảnh vật hoặc sự việc. Đoạn văn trên thể hiện rõ cảm nhận của tác giả về sông Đà qua các chi tiết miêu tả sinh động về âm thanh và hình ảnh của thác nước. Tác giả không chỉ quan sát mà còn cảm nhận, lắng nghe tiếng "nước réo", "tiếng thác như oán trách, van xin, khiêu khích".

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, nghệ thuật: Tuỳ bút thường sử dụng ngôn ngữ linh hoạt, giàu hình ảnh và so sánh độc đáo. Tác giả sử dụng hình ảnh "ngàn con trâu mộng lồng lộn giữa rừng tre nứa nổ lửa" và phép nhân hóa "đá nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền" tạo nên một cảm giác sống động, gợi lên vẻ dữ dội của dòng sông.

Tự do sáng tạo và tưởng tượng phong phú: Tuỳ bút cho phép tác giả tự do sáng tạo và tưởng tượng, không bị bó buộc bởi cấu trúc cốt truyện. Tác giả Nguyễn Tuân không chỉ miêu tả thác sông Đà một cách trực quan mà còn tưởng tượng, so sánh với những âm thanh và hình ảnh mạnh mẽ khác, như cảnh trâu mộng lao vào rừng tre lửa. Điều này giúp độc giả cảm nhận rõ rệt sự dữ dội, hùng vĩ của thiên nhiên.

=> Đoạn trích có sự kết hợp giữa chất trữ tình và chất tự sự, ngôn ngữ trau chuốt, hoa mĩ, cầu kì.

Câu 3: Tình cảm, thái độ của tác giả đối với sông Đà qua đoạn trích:

- Kính sợ và ngưỡng mộ: Tác giả tỏ ra kính sợ trước sự dữ dội và sức mạnh ghê gớm của thác sông Đà, nhưng đồng thời cũng ngưỡng mộ vẻ đẹp hoang sơ và đầy sức sống của nó. Qua cách miêu tả tiếng thác như "rống lên", "gầm thét" và hình ảnh đá như mai phục, ta thấy tác giả cảm nhận sông Đà như một thực thể sống có sức mạnh khó kiểm soát, cần được tôn trọng.

- Thán phục vẻ đẹp hùng vĩ và hoang dại: Nguyễn Tuân đã miêu tả sông Đà với những nét đẹp dữ dội, khác biệt, tạo nên một phong cách miêu tả đầy bản sắc. Điều này cho thấy tình yêu thiên nhiên và sự đam mê khám phá vẻ đẹp của đất nước của tác giả.

Câu 4: Vẻ đẹp của ngôn từ Nguyễn Tuân:

- Sử dụng biện pháp so sánh, nhân hóa: Tác giả so sánh tiếng thác "như tiếng một ngàn con trâu mộng" hay đá "nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền" tạo nên sự sống động, gần gũi, khiến cảnh vật trở nên có hồn. Những phép nhân hóa và so sánh này giúp độc giả hình dung rõ rệt vẻ đẹp dữ dội, oai hùng của sông Đà.

- Âm thanh và nhịp điệu của từ ngữ: Tác giả sử dụng những từ ngữ có âm hưởng mạnh mẽ, nhịp điệu dồn dập như "réo gần mãi lại", "rống lên", "gầm thét", "bùng bùng" tạo nên một cảm giác mạnh mẽ, thúc giục. Nhịp điệu của đoạn văn giúp tái hiện lại sự dữ dội của dòng thác, truyền tải cảm giác hồi hộp, căng thẳng.

- Ngôn ngữ giàu chất thơ và phong cách trau chuốt: Nguyễn Tuân sử dụng ngôn ngữ đầy chất thơ, giàu hình tượng và cảm xúc, tạo nên sự hấp dẫn và ấn tượng cho đoạn văn. Ngôn ngữ trong đoạn văn mang phong cách của người nghệ sĩ say mê cảnh đẹp thiên nhiên, giúp khắc họa vẻ đẹp kỳ vĩ của sông Đà.

​