Điểm Nemo là gì? Hình 1. Điểm Nemo. (Báo lao động) Điểm Nemo là một vị trí đặc biệt trên Trái Đất, được xem là nơi "cô lập" nhất trên đại dương. Tên gọi "Nemo" được đặt theo thuyền trưởng Nemo, nhân vật hư cấu trong tiểu thuyết "Hai vạn dặm dưới đáy biển" của Jules Verne. Trong tiếng Latinh, "Nemo" còn có nghĩa là "không có ai", một cái tên phù hợp với sự vắng vẻ tuyệt đối của khu vực này. Về mặt địa lý, điểm Nemo nằm ở Nam Thái Bình Dương, cách đất liền gần nhất hơn 2.600 km. Cụ thể, ba điểm gần nhất của lục địa xung quanh nó là đảo Ducie (thuộc quần đảo Pitcairn), đảo Motu Nui (thuộc quần đảo Phục Sinh), và đảo Maher gần Nam Cực. Tuy nhiên, tất cả những nơi này đều rất ít người sinh sống, hoặc hoàn toàn không có dân cư. Do nằm xa mọi lục địa, điểm Nemo là nơi được gọi là cực không thể tiếp cận của đại dương. Điều này có nghĩa là đây là điểm nằm xa đất liền nhất trên các đại dương toàn cầu. Trên thực tế, trong nhiều thời điểm, những "người" gần nhất với điểm Nemo không phải là con người trên mặt đất, mà là các phi hành gia trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), bay cách Trái Đất khoảng 400 km, thường gần hơn nhiều so với bất kỳ người nào đang sống trên mặt đất quanh điểm Nemo. Điểm Nemo cũng nổi tiếng là nơi các quốc gia đưa các vệ tinh đã ngừng hoạt động hoặc rác vũ trụ trở lại Trái Đất do khu vực này xa xôi, không có dân cư, giúp hạn chế nguy cơ gây hại. Khu vực này vì thế còn được gọi là "nghĩa địa tàu vũ trụ". Mặc dù cô lập và ít có sự sống, điểm Nemo vẫn mang một ý nghĩa đặc biệt trong khoa học và khám phá đại dương. Nơi đây tượng trưng cho sự bao la và hoang sơ của biển cả, đồng thời là minh chứng cho khả năng xác định chính xác vị trí địa lý của con người hiện đại. Tại sao người ta lại chọn điểm Nemo làm "nghĩa địa tàu vũ trụ"? Hình 2. Nghĩa địa tàu vũ trụ. (Nhã Nam) Điểm Nemo được chọn làm "nghĩa địa tàu vũ trụ" vì nó là nơi an toàn và hẻo lánh nhất trên Trái Đất để đưa các vệ tinh, tàu vũ trụ hết hạn quay trở về khí quyển và rơi xuống đại dương mà không gây nguy hiểm cho con người hay môi trường sống trên đất liền. Với khoảng cách hơn 2.600 km từ điểm Nemo đến bất kỳ mảnh đất có người sinh sống nào, khả năng một mảnh vỡ rơi trúng khu dân cư là gần như bằng không. Khi các vệ tinh hoặc trạm vũ trụ lớn như Mir (Nga) hoặc một phần của Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) hết vòng đời sử dụng, các cơ quan vũ trụ sẽ tính toán đường bay và điều khiển chúng rơi xuống đúng khu vực điểm Nemo, nơi có diện tích biển rộng và gần như không có tàu bè qua lại. Đây là một biện pháp kiểm soát nhằm tránh các mảnh vỡ rơi ngẫu nhiên xuống những nơi nguy hiểm. Ngoài ra, khu vực quanh điểm Nemo nằm trong vùng biển quốc tế, không thuộc chủ quyền của bất kỳ quốc gia nào, nên không gây ra tranh chấp lãnh thổ hay chính trị khi các vật thể không gian rơi xuống đó. Vì lý do đó, tính đến nay, đã có hơn 260 tàu vũ trụ và vệ tinh cũ được "chôn cất" tại điểm Nemo, biến nơi đây thành "nghĩa địa vũ trụ" lớn nhất hành tinh, nơi nghỉ cuối cùng của công nghệ ngoài không gian. Có ai từng đến điểm Nemo chưa? Cho đến nay, không có ai từng đặt chân đến đúng điểm Nemo một cách chính thức. Lý do là vì khu vực này nằm quá xa đất liền, không có đảo gần, không có tuyến hàng hải phổ biến, và không có gì đặc biệt để thu hút thám hiểm hay khai thác ngoài ý nghĩa địa lý của nó. Việc đến được điểm Nemo đòi hỏi một chuyến hành trình phức tạp và tốn kém, thường phải có tàu chuyên dụng, lượng nhiên liệu lớn, và điều kiện thời tiết thuận lợi. Vì thế, ngay cả các nhà khoa học cũng chưa có nhu cầu cấp thiết để đến đúng tọa độ đó. Phần lớn các nghiên cứu biển sâu ở khu vực này được thực hiện thông qua thiết bị tự động hoặc vệ tinh quan sát từ xa. Ngoài ra, điểm Nemo nằm ở vùng Nam Thái Bình Dương, một nơi gió mạnh, sóng lớn, thời tiết khắc nghiệt, nên các tàu du lịch hoặc khảo sát thông thường không dễ tiếp cận. Chính điều này càng làm tăng tính "bí ẩn" và "cô độc" của nơi được mệnh danh là điểm xa loài người nhất trên hành tinh. Tóm lại, điểm Nemo là một trong những nơi ít được con người ghé thăm nhất trên Trái Đất, và cho đến nay, vẫn chưa có chuyến thám hiểm chính thức công bố nào từng chạm đến điểm này. Làm thế nào con người xác định được vị trí chính xác của điểm Nemo? Con người xác định được vị trí của điểm Nemo nhờ vào tính toán địa lý bằng máy tính, dựa trên hệ tọa độ và khoảng cách trên bề mặt Trái Đất. Người đầu tiên xác định tọa độ này là Hrvoje Lukatela, một kỹ sư khảo sát người Canada gốc Croatia, vào năm 1992. Ông đã sử dụng một chương trình máy tính để tìm điểm trên đại dương nằm xa đất liền nhất, bằng cách áp dụng các phương pháp tối ưu hóa khoảng cách trên một mô hình hình cầu của Trái Đất. Mục tiêu là tìm vị trí mà khoảng cách đến ba điểm đất liền gần nhất là lớn nhất có thể. Kết quả tính toán cho thấy điểm đó nằm ở tọa độ: 48°52.6′ Nam, 123°23.6′ Tây, thuộc vùng Nam Thái Bình Dương, và được đặt tên là Điểm Nemo. Phương pháp xác định này không cần phải thực hiện đo đạc thực địa mà hoàn toàn dựa vào các dữ liệu bản đồ số, hệ thống thông tin địa lý (GIS) và các thuật toán tính khoảng cách lớn nhất đến đất liền. Đây là một ví dụ điển hình cho việc ứng dụng khoa học máy tính và địa lý trong việc khám phá các điểm cực kỳ khó tiếp cận trên Trái Đất. Cảm ơn mọi người đã ghé xem bài viết. Chúc các bạn một ngày làm việc đầy năng lượng và gặp được nhiều may mắn nhé.
