Đề thi tốt nghiệp THPT môn ngữ văn năm 2021, có đáp án và hướng dẫn giải

Đề thi tốt nghiệp THPT môn ngữ văn năm 2021

Thời gian làm bài: 120 phút

​

I. ĐỌC HIỂU (3, 0 điểm)

Đọc đoạn trích:

Từ những kẽ hở trên mặt đất, nước trào lên, mát lạnh và trong lành. Từ một dòng nước nhỏ, nước hòa vào với nước tươi mát rơi từ trên trời và nước thấm vào đất để tạo nên một dòng suối nhỏ cứ chảy mãi xuống cho tới khi, một dòng sông ra đời.

Sông hình thành lực đẩy và cuốn trôi dần các lớp đất và nền khi dòng chảy từ từ mở rộng và sâu thêm, giống như một đứa trẻ với đôi mắt sáng ngời vươn mình lớn dậy. Dòng sông trở nên đủ mạnh mẽ để xuyên qua núi hay thậm chí tạo thành một hẻm núi.

Khi nước gặp con người, nó còn được chứng kiến nhiều chuyện nhiều hơn. Một ông lão băng qua cây cầu, một cô gái trẻ trên chiếc xe đạp, một đôi tình nhân ngồi ngắm sông trôi. Cứ mãi chầm chậm và cứ mãi xanh, dòng sông chứng kiến lũ trẻ chơi đùa trong công viên hai bên bờ và người cha cùng cậu con nhỏ đang chơi bắt bóng.

Dòng sông, giờ đã ở tuổi xế chiều, lại càng trở nên dịu dàng khi nó tiến dần ra phía biển. Rồi cũng đến lúc nó ra tới biển và dòng chảy của nước cuối cùng cũng đi tới hồi kết.

Tất cả những trầm tích được nước mang theo lúc đó lắng lại ở cửa sông. Kết quả là một vùng châu thổ được hình thành. Sông Hằng, sông Mississippi và sông Amazon đều đã hình thành những châu thổ tựa như hình chiếc lược tại nơi chúng gặp gỡ biển cả. Đều có khởi nguồn như một bờ cát nhỏ cuối cùng đã phát triển thành một vùng đất rộng lớn, tạo nên một đường bờ biển mới và rộng rãi. Những vùng châu thổ màu mỡ này hình thành nên những vùng nông nghiệp vĩ đại trên thế giới - món quà cuối cùng mà nước dành tặng cho loài người, trước khi nó hiến mình cho đại dương vào lúc cuối đời.

(Trích bí mật của nước, Masaru Emoto, NXB Lao động, 2019, tr. 90-93)

Thực hiện các yêu cầu sau:

Câu 1. Theo đoạn trích, sự ra đời của một dòng sông diễn ra như thế nào?

Câu 2. Trong đoạn trích, món quà cuối cùng nước dành tặng cho loài người trước khi hòa vào biển cả là gì?

Câu 3. Những câu văn sau giúp anh/chị hiểu gì về dòng chảy của nước và cuộc sống của con người?

Một ông lão băng qua cây cầu, một cô gái trẻ trên chiếc xe đạp, một đôi tình nhân ngồi ngắm sông trôi. Cứ mãi chầm chậm và cứ mãi xanh, dòng sông chứng kiến lũ trẻ chơi đùa trong công viên hai bên bờ và người cha cùng cậu con nhỏ đang chơi bắt bóng.

Câu 4. Qua hành trình từ sông ra biển của nước trong đoạn trích, anh/chị rút ra những bài học gì về lẽ sống?

II. LÀM VĂN (7, 0 điểm)

Câu 1 (2, 0 điểm)

Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về sự cần thiết phải biết sống cống hiến.

Câu 2 (5, 0 điểm)

Trong bài thơ Sóng, nhà thơ Xuân Quỳnh viết:​

Trước muôn trùng sóng bể

Em nghĩ về anh, em

Em nghĩ về biển lớn

Từ nơi nào sóng lên?

Sóng bắt đầu từ gió

Gió bắt đầu từ đâu?

Em cũng không biết nữa

Khi nào ta yêu nhau

Con sóng dưới lòng sâu

Con sóng trên mặt nước

Ôi con sóng nhớ bờ

Ngày đêm không ngủ được

Lòng em nhớ đến anh

Cả trong mơ còn thức

(Ngữ văn 12 , Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2020, tr. 155)​

Cảm nhận của anh/chị về đoạn thơ trên. Từ đó, nhận xét vẻ đẹp nữ tính trong thơ Xuân Quỳnh.

HẾT​

ĐÁP ÁN VÀ HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI (kham khảo) :

I. Đọc hiểu:

Câu 1: Theo đoạn trích sự ra đời của dòng sông: "Từ những kẽ hở trên mặt đất, nước trào lên mát lạnh và trong lành. Từ một dòng nước nhỏ, nước hòa vào với nước tươi mát rơi từ trên trời và thấm vào đất, để tạo một dòng suối nhỏ, cứ chảy mãi xuống cho tới khi một dòng sông ra đời"

Câu 2: món quà cuối cùng nước dành tặng cho loài người trước khi hòa vào biển là: "Những vùng châu thổ màu mỡ hình thành nên những vùng nông nghiệp vĩ đại nhất trên thế giới"

Câu 3: Dòng chảy của nước sẽ giống như sự phát triển của con người: Từ một dòng nước nhỏ - suối nhỏ - một dòng sông - dòng sông đủ mạnh mẽ để xuyên qua núi - dòng sông đã ở tuổi xế chiều trở nên dịu dàng và tiến dần ra biển.

Sự phát triển của con người cũng bắt đầu từ giai đoạn là một lũ trẻ vui đùa, cô gái trẻ, một đôi tình nhân và một ông lão. Phát triển, lớn lên theo dòng thời gian.

Câu 4: Bài học rút ra, học sinh có thể tự lấy thông điệp (Có thể làm sống là biết cống hiến, thời gian sẽ không chờ đợi ai và hãy biết tận dụng thời gian để làm hết những điều có ích)

II. Làm văn:

1. Hướng dẫn làm nghị luận xã hội:

-Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn

- Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

- Giải thích vấn đề: Cống hiến là gì? Là việc đem khả năng, sức lực của mình để xây dựng và đóng góp khiến cuộc đời này trở nên tốt đẹp hơn.

- Bàn Luận: Cống hiến là một lối sống tích cực mà ai cũng cần rèn luyện tu dưỡng và trau dồi.

Lối sống cống hiến thể hiện ở việc sẵn sàng đem hết trí tuệ, tài năng của bản thân để phục vụ lợi ích chung vì sự phát triển chung, giúp khẳng định giá trị của bản thân phát huy hết vai trò của cá nhân với cộng đồng.

Sự cần thiết của việc cống hiến là gì? Nếu như mọi quốc gia, từng cá nhân chỉ sống vì lợi ích bản thân, không biết nghĩ đến lợi ích của tập thể thì đó là một đất nước thiếu lòng nhân ái, thiếu tinh thần đoàn kết. Sự cống hiến sẽ làm cho cuộc sống của mỗi người trở nên có ý nghĩa hơn, tạo động lực cho từng con người phát huy hết năng lực của mình. Đưa ra dẫn chứng cụ thể.

- Liên hệ bản thân.

2. Hướng dẫn làm nghị luận văn học:

-Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận: Mở bài, thân bài, kết bài.

- Xác định đúng vấn đề cần nghị luận.

- Nếu khái quát về tác giả, tác phẩm.

- Đề bài này các bạn học sinh cần phân tích và đan xen những cảm nhận của mình về bài Sóng để chứng minh được các điểm trên.