Phân tích, đánh giá đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ Lời ru của mẹ - Xuân Quỳnh

Phân tích, đánh giá đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ "Lời ru của mẹ" - Xuân Quỳnh

Lời ru ẩn nơi nào
Giữa mênh mang trời đất
Khi con vừa ra đời
Lời ru về mẹ hát

Lúc con nằm ấm áp
Lời ru là tấm chăn
Trong giấc ngủ êm đềm
Lời ru thành giấc mộng

Khi con vừa tỉnh giấc
Thì lời ru đi chơi
Lời ru xuống ruộng khoai
Ra bờ ao rau muống

Và khi con đến lớp
Lời ru ở cổng trường
Lời ru thành ngọn cỏ
Đón bước bàn chân con

Mai rồi con lớn khôn
Trên đường xa nắng gắt
Lời ru là bóng mát
Lúc con lên núi thẳm

Lời ru cũng gập ghềnh
Khi con ra biển rộng
Lời ru thành mênh mông.


(Lời ru của mẹ - Thơ Xuân Quỳnh, NXB Đồng Nai)

Dàn ý:

I. Mở bài

Giới thiệu về tác giả và tác phẩm:

Xuân Quỳnh là một nhà thơ nổi tiếng với những bài thơ về tình cảm gia đình, quê hương và thiên nhiên. Bài thơ Lời ru của mẹ là một tác phẩm thể hiện tình yêu thương vô bờ bến của người mẹ dành cho con, thông qua hình ảnh lời ru -> Khái quát nội dung chính của bài thơ: Tác phẩm nói về lời ru của mẹ, luôn hiện diện và che chở cho con trên mọi chặng đường đời.

II. Thân bài

Phân tích nội dung:

Qua lời ru của mẹ, nhà thơ đã khắc họa chân thực và xúc động vẻ đẹp của tình mẫu tử: Yêu thương vô bờ bến, hi sinh tất cả vì con, mong mỏi con bình yên, hạnh phúc và thành công

- Đoạn 1: Lời ru khi con còn nhỏ: Lời ru xuất hiện từ lúc con vừa chào đời, qua giọng hát của mẹ (câu "Khi con vừa ra đời, lời ru về mẹ hát").

Lời ru trở thành tấm chăn ấm áp, giúp con ngủ ngon, đem đến giấc mộng đẹp.

- Đoạn 2: Lời ru khi con lớn lên: Lời ru không còn hiện diện trực tiếp khi con tỉnh giấc mà "đi chơi" - có mặt trong cuộc sống lao động và học tập hàng ngày.

Lời ru theo con đến lớp, thành ngọn cỏ đón bước chân con, thể hiện tình yêu và sự động viên của mẹ trong học tập.

- Đoạn 3: Lời ru khi con trưởng thành: Khi con ra đời đối mặt với khó khăn, lời ru lại thành bóng mát trên những con đường xa nắng gắt, thành niềm an ủi khi con đi lên núi cao, biển rộng.

Lời ru mang ý nghĩa bền bỉ và sự gắn bó không ngừng nghỉ, giống như tình yêu thương vĩnh cửu của mẹ.

Phân tích nghệ thuật:

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh:

- Xuân Quỳnh sử dụng những hình ảnh gần gũi, mộc mạc như "tấm chăn," "ngọn cỏ," "bóng mát," và "mênh mông," thể hiện tính chất bao dung và rộng lớn của tình mẹ.

- Sử dụng biện pháp ẩn dụ và nhân hóa:

- Lời ru được nhân hóa, "đi chơi", "ở cổng trường," "lên núi thẳm," làm lời ru sống động và gắn bó mật thiết với hành trình đời con.

- Giọng điệu dịu dàng, thiết tha:

- Giọng điệu của bài thơ nhẹ nhàng, thân thuộc, như một lời ru êm đềm giúp người đọc cảm nhận rõ ràng tình cảm sâu sắc của mẹ dành cho con.

III. Kết bài

- Khẳng định giá trị của bài thơ: Lời ru của mẹ là một bài thơ xúc động, tôn vinh tình mẫu tử và tình yêu thương vô bờ bến của mẹ dành cho con.

- Ý nghĩa của bài thơ đối với người đọc: Tác phẩm nhắc nhở về công lao sinh thành, dưỡng dục của mẹ và khẳng định rằng tình mẹ là nguồn động lực lớn lao giúp con vượt qua mọi thử thách trong cuộc đời.

​

Bài viết tham khảo:

Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền văn học Việt Nam hiện đại. Bà được yêu mến bởi những vần thơ nhẹ nhàng, tinh tế và đầy tình cảm, đặc biệt là về tình yêu thương trong gia đình và quê hương. Lời ru của mẹ là một trong những bài thơ nổi tiếng của Xuân Quỳnh, thể hiện tình yêu thương bao la và sự chở che của người mẹ dành cho con thông qua hình ảnh lời ru.

Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh lời ru xuất hiện từ khi con vừa chào đời. "Khi con vừa ra đời, lời ru về mẹ hát" - từ khoảnh khắc thiêng liêng ấy, mẹ đã dành trọn tình yêu thương của mình cho con qua những lời ru êm ái. Lời ru xuất phát từ trái tim của người mẹ, là bản tình ca đầu tiên con được nghe trong cuộc đời. Khi con nằm ngủ, lời ru trở thành "tấm chăn" ấm áp, bảo vệ và nâng niu giấc ngủ của con. Những câu thơ của Xuân Quỳnh đưa người đọc trở về ký ức tuổi thơ, khi những lời ru của mẹ luôn là những thanh âm dịu dàng, như tấm chăn yêu thương che chở cho con. Qua đó, tác giả khéo léo thể hiện tình yêu vô điều kiện của mẹ, sự quan tâm tỉ mỉ đến từng giấc ngủ, từng giấc mơ của con.

Khi con lớn hơn, lời ru không còn chỉ là âm thanh bên cạnh nữa mà "đi chơi", hòa mình vào cuộc sống thường nhật. Hình ảnh lời ru "xuống ruộng khoai, ra bờ ao rau muống" không chỉ là sự ẩn dụ cho những công việc thường ngày của người mẹ mà còn cho thấy sự hiện diện âm thầm nhưng bền bỉ của tình thương trong mỗi khoảnh khắc đời sống. Rồi khi con đến lớp, lời ru "ở cổng trường," "thành ngọn cỏ đón bước bàn chân con" - mỗi bước chân của con đều có tình yêu của mẹ đồng hành. Lời ru không chỉ là lời ca dỗ dành giấc ngủ mà đã trở thành niềm động viên, khích lệ con trong học tập. Qua những hình ảnh gần gũi, thân quen, Xuân Quỳnh đã khắc họa tình yêu của mẹ với con không chỉ ở nhà, mà còn theo con đến mọi nẻo đường, từng bước đi.

Trong hành trình trưởng thành của con, lời ru vẫn mãi là nguồn sức mạnh vô hình che chở. Khi con đã lớn khôn, đối mặt với những thử thách, lời ru lại xuất hiện như "bóng mát" trên "đường xa nắng gắt," là sự động viên khi con gặp những khó khăn, khắc nghiệt của cuộc sống. Khi con leo lên núi cao, vượt qua biển rộng, lời ru trở thành "gập ghềnh", "mênh mông" - dẫu đường đời của con có khó khăn, mẹ vẫn ở đó, chia sẻ và đồng hành. Những hình ảnh ấy không chỉ là ẩn dụ cho khó khăn mà con phải đối mặt mà còn thể hiện sự bền bỉ, kiên cường của tình mẹ. Lời ru không còn là lời ca mà đã trở thành sức mạnh tinh thần, động lực to lớn để con vững bước trên đường đời. Tình mẹ qua hình ảnh lời ru vì vậy đã trở thành một hành trình không ngừng nghỉ, luôn hiện diện và che chở, nâng đỡ cho con.

Về phương diện nghệ thuật, bài thơ sử dụng những hình ảnh quen thuộc, bình dị trong cuộc sống hàng ngày để thể hiện tình mẫu tử sâu sắc. Qua những câu thơ mộc mạc, tác giả đã tạo nên một thế giới hình ảnh giàu cảm xúc và gần gũi, với những hình ảnh như "tấm chăn," "ngọn cỏ," "bóng mát" hay "mênh mông". Mỗi hình ảnh đều là sự ẩn dụ tinh tế, khiến cho lời ru trở nên sống động, gần gũi và như một phần thiết yếu của đời sống. Xuân Quỳnh cũng sử dụng biện pháp nhân hóa lời ru, biến nó thành một nhân vật thực thụ, "đi chơi," "ở cổng trường," "lên núi thẳm," gợi cảm giác rằng lời ru luôn có mặt, luôn âm thầm bên cạnh để bảo vệ và che chở. Giọng điệu của bài thơ cũng vô cùng dịu dàng, thiết tha, như lời mẹ tâm sự với con, khiến người đọc cảm nhận rõ nét tình cảm sâu đậm, vô điều kiện của mẹ.

Lời ru của mẹ của Xuân Quỳnh là một tác phẩm chứa đựng thông điệp sâu sắc về tình mẫu tử. Bài thơ là một bức tranh thơ sống động về tình yêu của mẹ, nhắc nhở chúng ta về công lao sinh thành và dưỡng dục của mẹ. Tình mẹ không chỉ là những lời dỗ dành ngọt ngào mà còn là động lực để con mạnh mẽ vượt qua thử thách trong cuộc đời. Bài thơ còn khẳng định rằng tình mẫu tử là nguồn động lực mạnh mẽ, là bến bờ bình yên và là ngọn gió nâng bước con người đi đến những chân trời mới. Xuân Quỳnh đã thành công trong việc tôn vinh tình mẹ, khiến người đọc thêm trân trọng và biết ơn sự hy sinh thầm lặng nhưng vô giá của người mẹ trong cuộc đời mỗi con người.