Phân tích những nét độc đáo trong nội dung và nghệ thuật của bài thơ Chia - Nguyễn Trọng Tạo

Phân tích, đánh giá đặc sắc về nội dung và nghệ thuật bài thơ "Chia" - Nguyễn Trọng Tạo​

CHIA

Nguyễn Trọng Tạo [1]

Chia cho em một đời tôi

Một cay đắng

Một niềm vui

Một buồn

Tôi còn cái xác không hồn

Cái chai không rượu tôi còn vỏ chai.

* * *

Chia cho em một đời say

Một cây si

với

Một cây bồ đề

Tôi còn đâu nữa đam mê

Trời chang chang nắng tôi về héo khô.

***

Chia cho em một đời Thơ

Một lênh đênh

Một dại khờ

Một tôi

Chỉ còn cỏ mọc bên trời

Một bông hoa nhỏ lặng rơi mưa dầm..

(In trong tập thơ Đồng dao cho người lớn, NXB Văn học, Hà Nội, 1999, trang 78)

- Nguyễn Trọng Tạo (25/8/1947 – 7/1/2019) là nhà thơ, nhạc sĩ, nhà báo, họa sĩ vẽ bìa sách Việt Nam. Ông sáng tác bài thơ đầu tiên năm 14 tuổi, sáng tác bài hát đầu tiên năm 20 tuổi, đến năm 2008 ông đã xuất bản gần 20 đầu sách gồm thơ, văn, nhạc, phê bình tiểu luận và đoạt nhiều giải thưởng văn học nghệ thuật. Phong cách viết gần gũi mà giàu tính triết lí.

- Bài thơ "Chia" bộc lộ một quan niệm mang tầm triết lý: Sống tận hiến, sống hết mình, vắt kiệt mình cho đời và cho thơ, thể hiện bằng một cấu trúc ngôn từ riêng biệt, độc đáo, thể hiện phong cách tài hoa nghệ sĩ và lối tư duy đặc biệt. Bài thơ giàu sức gợi như một người con gái đẹp, ở góc nhìn nào, người đọc cũng có thể phát hiện ra những nét đẹp riêng.

Dàn ý:

Mở bài:

Giới thiệu về tác giả Nguyễn Trọng Tạo: Nguyễn Trọng Tạo là nhà thơ, nhạc sĩ và nhà báo Việt Nam với phong cách nghệ thuật đa dạng, giàu tính triết lý. Ông thường thể hiện trong tác phẩm sự sống hết mình, tận hiến cho đời, cho thơ, và tạo nên những triết lý sâu sắc.

Giới thiệu bài thơ Chia và chủ đề chính: Bài thơ thể hiện triết lý về sự chia sẻ, tận hiến và sự hy sinh của tác giả cho cuộc đời và nghệ thuật. Tác phẩm mang tính chất triết lý, với cấu trúc và ngôn từ độc đáo, gợi nhiều suy nghĩ.

Thân bài:

1. Phân tích nội dung:

- Khổ 1: Chia "một đời tôi" cho em:

"Một cay đắng, một niềm vui, một buồn" – tác giả chia cho người mình yêu những cảm xúc, thăng trầm mà cuộc đời đã để lại.

Hình ảnh "cái xác không hồn, cái chai không rượu" thể hiện sự trống trải, dường như ông đã dốc cạn tất cả niềm vui, nỗi buồn và bản thân chỉ còn lại xác thân, trơ trọi.

- Khổ 2: Chia "một đời say" cho em:

"Một cây si với một cây bồ đề" – thể hiện lòng đam mê, sự yêu thương dành cho cuộc sống và cho người mình yêu.

Ông cảm thấy mình đã tận hiến cả đam mê và sức lực đến mức cạn kiệt, chỉ còn lại "trời chang chang nắng tôi về héo khô" - một hình ảnh diễn tả sự hao mòn.

- Khổ 3: Chia "một đời thơ" cho em:

"Một lênh đênh, một dại khờ, một tôi" – thể hiện sự say mê, dâng hiến bản thân cho thi ca, nghệ thuật.

Kết thúc là hình ảnh "chỉ còn cỏ mọc bên trời, một bông hoa nhỏ lặng rơi mưa dầm", gợi tả một sự im lặng, chấp nhận ra đi sau khi đã cho đi tất cả những gì có thể

2. Đánh giá nghệ thuật:

- Ngôn từ đơn giản nhưng giàu sức gợi: Những từ ngữ như "cay đắng," "niềm vui," "đời say" mang đến hình ảnh gần gũi, thân thuộc nhưng đầy cảm xúc.

Tác giả không sử dụng nhiều từ hoa mỹ, mà chọn từ giản dị, súc tích, làm tăng sức gợi và chạm đến cảm xúc người đọc.

- Cấu trúc lặp đi lặp lại nhưng không nhàm chán: Cấu trúc mỗi khổ thơ giống nhau với cách nhấn mạnh từ "chia" và "một" khiến bài thơ trở nên nhịp nhàng, tạo cảm giác như nhịp sống đang vơi đi.

Điệp khúc "chia cho em" nhấn mạnh sự tận hiến và hi sinh, đồng thời tạo sự liên kết chặt chẽ cho toàn bài.

- Biện pháp ẩn dụ và biểu tượng giàu ý nghĩa: Hình ảnh "cái xác không hồn," "cây si," "cây bồ đề" là những ẩn dụ cho niềm đam mê và sự tận hiến của tác giả cho tình yêu và nghệ thuật.

Các hình ảnh thiên nhiên, như "cỏ mọc bên trời" và "bông hoa nhỏ lặng rơi," biểu tượng cho sự bình lặng và nhỏ bé của cuộc đời sau những cống hiến.

- Ý nghĩa triết lý của bài thơ:

+ Chia thể hiện quan niệm sống hết mình, dốc hết tâm hồn và sức lực cho cuộc đời, cho người thân yêu và cho nghệ thuật.

+ Tác giả đã trải qua những thăng trầm, và mỗi phần của đời mình đều trở thành món quà chia sẻ, từ đó hình thành triết lý sống đẹp, dũng cảm chấp nhận sự héo khô sau tận hiến.

Kết bài:

Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ: Chia là một bài thơ độc đáo, lột tả chân thực triết lý sống của tác giả, mang đến cho người đọc suy nghĩ sâu sắc về sự sống và tận hiến.

Đánh giá tổng quan: Nguyễn Trọng Tạo với bài thơ này đã để lại một dấu ấn đặc sắc, tôn vinh một lối sống mãnh liệt, đầy ý nghĩa mà vẫn sâu sắc, lặng lẽ.

​

Bài viết tham khảo:

Nguyễn Trọng Tạo, nhà thơ, nhạc sĩ và nhà báo tài hoa của nền văn học Việt Nam, là một trong những gương mặt nghệ sĩ đặc biệt của thế kỷ XX. Ông không chỉ sáng tác thơ mà còn cống hiến qua những bản nhạc và tác phẩm nghệ thuật đầy chất thơ, chất triết lý. Trong các tác phẩm của ông, bài thơ Chia nổi bật như một tuyên ngôn triết lý sâu sắc về sự tận hiến và sẻ chia của tác giả đối với cuộc sống và nghệ thuật. Với cấu trúc độc đáo và ngôn từ gợi mở, bài thơ này mang đến cho người đọc những suy ngẫm sâu sắc về tình yêu, niềm đam mê, và những giá trị nhân sinh.

Ngay từ khổ thơ đầu tiên, tác giả thể hiện khát vọng được chia sẻ cả một cuộc đời, tất cả cảm xúc buồn vui cho người mình yêu thương.

"Chia cho em một đời tôi,

Một cay đắng,

Một niềm vui,

Một buồn"

Những dòng thơ thể hiện hình ảnh của một người đã sống hết mình và muốn trao hết cho người còn lại. Tác giả dường như muốn hiến dâng tất cả những đắng cay, vui buồn của mình để người kia thấu hiểu và cảm nhận. Nhưng sau tất cả, ông tự nhận mình "cái xác không hồn, cái chai không rượu," chỉ còn lại vỏ chai trống rỗng, trơ trọi, mất đi sự sống bên trong. Qua đó, Nguyễn Trọng Tạo đã truyền tải thành công tâm tư của một người đã sống, yêu, và dốc cạn tất cả đến mức chỉ còn lại cái xác, như một biểu tượng cho sự tận hiến của ông đối với tình yêu.

Sang đến khổ thơ thứ hai, tác giả tiếp tục "chia" thêm "một đời say" cho người mình yêu. Từ "say" ở đây không đơn thuần là say rượu, mà là sự say mê, đam mê nhiệt huyết của một người nghệ sĩ. Câu thơ "một cây si với một cây bồ đề" vừa là hình ảnh ẩn dụ vừa gợi lên sự dốc hết lòng. "Cây si" biểu tượng cho sự chung thủy, say đắm, còn "cây bồ đề" tượng trưng cho sự tỉnh thức và giác ngộ. Cả hai hình ảnh này như kết hợp để nói lên rằng ông đã dành hết mọi say mê cho cuộc sống, cho tình yêu và người mình yêu. Tuy nhiên, khi đã trao hết đi những đam mê, Nguyễn Trọng Tạo cảm thấy mình "về héo khô" giữa "trời chang chang nắng" – một hình ảnh đầy tính hiện thực về sự cạn kiệt sức sống sau khi tận hiến.

Khổ thơ cuối cùng là một sự tận hiến cho nghệ thuật, cho thơ ca – một phần không thể thiếu trong cuộc đời Nguyễn Trọng Tạo:

"Chia cho em một đời Thơ,

Một lênh đênh,

Một dại khờ,

Một tôi,"

Ông như muốn dành tặng người một phần của cuộc sống phiêu du, mộng mơ và cả những ngây ngô của thi sĩ. Tác giả như muốn trao hết phần thi sĩ trong mình, để rồi cuối cùng chỉ còn lại "cỏ mọc bên trời, một bông hoa nhỏ lặng rơi mưa dầm." Hình ảnh này gợi tả sự bình lặng, đơn sơ nhưng không kém phần xúc động, mang theo thông điệp về sự lặng lẽ chấp nhận ra đi sau khi đã tận hiến tất cả cho đời, cho người. Đây không chỉ là sự bình lặng mà còn là sự an nhiên, chấp nhận, và vẻ đẹp lặng thầm của một bông hoa nhỏ giữa trời đất mênh mông.

Bài thơ không chỉ thành công về mặt nội dung mà còn đặc sắc ở khía cạnh nghệ thuật. Nguyễn Trọng Tạo sử dụng ngôn từ giản dị, súc tích nhưng đầy sức gợi cảm, từ "cay đắng," "niềm vui," "đời say" đến "cỏ mọc," "bông hoa nhỏ" đều là những hình ảnh bình dị nhưng chứa đựng ý nghĩa lớn lao về sự tận hiến và chia sẻ. Cấu trúc mỗi khổ thơ lặp lại cụm từ "chia cho em" tạo ra một nhịp điệu đều đặn, thể hiện như một lời thì thầm, như nhịp sống trôi đi, dần dần vơi cạn. Qua sự lặp lại này, tác giả như đang khẳng định thêm sự tận hiến bền bỉ và sự cống hiến không ngừng nghỉ cho những điều mà mình yêu quý. Ngoài ra, các hình ảnh ẩn dụ như "cái xác không hồn," "cái chai không rượu," hay "cỏ mọc bên trời" đều góp phần tạo nên một biểu tượng cho sự dốc cạn tất cả, sự hi sinh lặng lẽ mà mãnh liệt của tác giả.

Bài thơ Chia của Nguyễn Trọng Tạo không chỉ đơn giản là những vần thơ về sự cho đi, mà còn là một triết lý sống đầy giá trị. Bài thơ không chỉ nói lên sự cho đi của tác giả mà còn gửi gắm thông điệp về lẽ sống cao đẹp: Sống hết mình, tận hiến hết mình cho tình yêu, cuộc đời và nghệ thuật. Nguyễn Trọng Tạo đã thành công trong việc khắc họa hình ảnh một con người giàu cảm xúc, cống hiến hết mình và chấp nhận lặng lẽ ra đi sau khi đã dâng trọn vẹn đời mình. Đây là một bài thơ đặc biệt, vừa gợi cảm vừa sâu sắc, khiến người đọc phải ngẫm nghĩ và trân trọng hơn những giá trị của sự tận hiến trong cuộc đời.

"Từ bao giờ đến bây giờ, từ Homero đến Kinh thi đến ca dao Việt Nam, thơ vẫn là một sức đồng cảm vô cùng mãnh liệt và quảng đại. Nó đã ra đời giữa những vui buồn của loài người và nó sẽ kết bạn với loài người cho đến ngày tận thế". Với những đặc sắc nổi bật về nội dung và nghệ thuật, bài thơ giúp người đọc thấy rõ tâm hồn tận hiến của Nguyễn Trọng Tạo và sức gợi sâu sắc từ tác phẩm này.