DẠNG BÀI TẬP XÁC ĐỊNH KIỂU GEN VÀ TÍNH XÁC SUẤT TRONG DI TRUYỀN PHẢ HỆ 1. Xác định kiểu gen + Nếu bố mẹ bình thường, sinh con bệnh → bệnh do gen lặn gây ra. + Nếu bố mẹ bệnh, sinh con bình thường → bệnh do gen trội gây ra. - Cách nhận diện gen nằm trên NST thường → trong phả hệ sẽ có một trong hai biểu hiện sau: Bố có kiểu hình trội sinh con gái có kiểu hình lặn hoặc mẹ có kiểu hình lặn sinh con trai mang kiểu hình trội. - Đối với các bệnh thông thường như mù màu, máu khó đông.. → gen nằm trên vùng không tương đồng của NST X. 2. Tính xác suất sinh con có kiểu hình cho trước: - Bước 1: Ta phải xác định kiểu gen của bố mẹ: - Bước 2: Tính tỉ lệ loại giao tử lặn ở bố mẹ: Cách tính như tính tần số alen trong di truyền quần thể. - Bước 3: Tính xác suất đời con * CÔNG THỨC TÍNH XÁC SUẤT SINH NHIỀU ĐỨA CON CÓ KIỂU HÌNH GIỐNG NHAU Giả sử bệnh do gen lặm a nằm trên NST thường quy định, A: Bình thường. Bố có tỉ lệ KG: XAA: YAa; Mẹ có tỉ lệ KG: X'AA: Y'Aa. Xác suất sinh n đứa con đều bệnh = y. Y'. (1/4) ^n Xác suất sinh n đứa con đều không bệnh = (1-y. Y') + y. Y'. (3/4) ^n Còn trường hợp sinh nhiều đứa con có kiểu hình khác nhau ta phải chia nhỏ trường hợp giống như trên. VÍ DỤ Sơ đồ phả hệ dưới đây mô tả sự di truyền hai bệnh ở người là bệnh P và bệnh M. Alen A quy định không bị bệnh P trội hoàn toàn so với alen a quy định bệnh P; alen B quy định không bị bệnh M trội hoàn toàn so với alen b quy định bệnh M. Các gen này nằm ở vùng không tương đồng của nhiễm sắc thể giới tính X. Cho rằng không xảy ra đột biến và không có hoán vị gen. Theo lí thuyết, có bao nhiêu phát biểu sau đây đúng? I. Người số 1 có kiểu gen dị hợp về ít nhất một bệnh. II. Người số 5 có kiểu gen dị hợp về cả hai cặp gen. III. Có thể biết được kiểu gen của 6 người trong số 8 người nói trên. IV. Xác suất sinh con thứ 2 là con trai bị bệnh của cặp vợ 5-6 là 50%. A. 1. B. 3. C. 2. D. 4. GIẢI Có 3 phát biểu đúng, đó là I, II và IV. -> Đáp án B. (I) đúng. Vì người số 1 truyền gen bệnh P cho người số 5; Người số 5 truyền gen bệnh P cho người số 8. (II) đúng. Vì người số 5 nhận giao tử từ người số 2. Người số 8 bị bệnh P nên có kiểu gen (vì vậy đã nhận giao tử từ người số 5). -> Kiểu gen của người số 5 là (III) sai. Vì chỉ có thể biết được kiểu gen của 5 người (số 2, 4, 5, 6, 8). (IV) đúng. Vì người số 5 có kiểu gen . Sơ đồ lai: × - > Sinh con trai bị bệnh với xác suất 50%.
