5 cuộc khởi nghĩa nông dân gián tiếp làm sụp đổ các triều đại Trung Hoa

5 cuộc khởi nghĩa nông dân gián tiếp làm sụp đổ các triều đại Trung Hoa



Từ xa xưa, khởi nghĩa nông dân được xếp vào một trong 4 nguyên nhân lớn làm sụp đổ nền móng thống trị của các triều đại. Điểm chung của các cuộc khởi nghĩa này là tuy chúng không trực tiếp gây ra sự sụp đổ cho triều đại đường thời, nhưng các triều đại này trở nên suy yếu thảm hại và chỉ thoi thóp thêm một thời gian sau đó:

1. Loạn Khăn Vàng

Phong trào khởi nghĩa Hoàng Cân do anh em Trương Giác lãnh đạo.. Những ai đã đọc Tam Quốc thì không lạ về diễn biến của phong trào này. Loạn Khăn Vàng tuy bị các tập đoán quản phiệt diệt gọn, nhưng sau đó chính quyền nhà Đông Hán cũng suy yếu tận gốc, quyền lực rơi vào tay các tập đoán quản phiệt đánh giết lẫn nhau vì mâu thuẫn quyền lợi.

2. Loạn Hoàng Sào

Về cơ bản, loạn Hoàng Sào gần như đã chấm dứt vận mệnh nhà Đường, kéo dài 10 năm cho đến khi Hoàng Sào bị viên tướng dưới quyền là Chu Toàn Trung phản bội, đem quản đánh dẹp. Chu Toàn Trung trở thành quyền thần hiếp chế nhà Đường, rồi phế nhà Đường, lập ra nhà Hậu Lương, mở ra thời kỳ Ngũ Đại Thập Quốc.

3. Loạn Phương Lạp

Khởi nghĩa Phương Lạp được đề cập trong Thủy Hử, trở thành phong trào khởi nghĩa gây thiệt hại nặng nề nhất cho các anh hùng Lương Sơn Bạc. Gian thần Chu Miễn sai quân về các vùng Giang Nam ép dân tìm vận tải đá hoa cương. Phương Lạp vốn là một điền chủ, có chút của cải đã huy động một lượng lớn nông dân tham gia. Cuộc khởi nghĩa chỉ kéo dài 2 năm thì bị nhà Bắc Tống sai Đồng Quán đàn áp, Phương Lạp bị giết nhưng nghĩa quân vẫn tiếp tục chiến đấu đến năm 1122. Nhà Bắc Tống suy yếu không còn khả năng chiến đấu với nhà Kim của người Nữ Chân, chỉ 5 năm sau thì diệt vong.

4. Khởi nghĩa Lý Tự Thành

Cuộc khởi nghĩa nông dân của Lý Tự Thành đánh vào Bắc Kinh bức vua Sùng Trinh chạy lên núi treo cổ tự tử, thành lập vương triều Đại Thuận trong vọng 43 ngày ngắn ngủi. Lý Tự Thành trở nên đa nghi, đưa ra các quyết định sai lầm khiến Ngô Tam Quế mở cửa Sơn Hải Quan cho quân Thanh tràn vào tiêu diệt toàn bộ lực lượng Sấm quân. Trên danh nghĩa, nhà Minh còn tồn tại thêm một thời gian thoi thóp ở phương Nam cho đến khi vua Chu Do Lang bị Ngô Tam Quế sang tận Miến Điện bắt về treo cổ chết.

5. Thái Bình Thiên Quốc

Phong trào khởi nghĩa nông dân do Hồng Tú Toàn lãnh đạo, đã chiếm được một khu vực lớn ở Giang Nam và chiếm được thủ phủ Nam Kinh. Phong Trào này kéo dài gần 15 năm, có thể coi là cuộc khởi nghĩa nông dân lớn nhất trong lịch sử. Tuy cuối cùng, phong trào này bị dập tắt bởi các lực lượng địa phương của Tăng Quốc Phiên, Lý Hồng Chương và Tả Tông Đường, nhưng đã làm suy yếu cơ bản triều đình Mãn Thanh khiến họ khó lòng chống đỡ trước sức ép của các cường quốc phương Tây, buộc phải cắt các hải cảng sầm uất cho các cường quốc này làm nhượng địa.

ST.