Bệnh Scurvy là gì? Nguồn ảnh: Nhà thuốc An Khang. Bệnh scurvy, hay còn gọi là bệnh scorbut, là một rối loạn do thiếu vitamin C kéo dài. Đây là một bệnh hiếm gặp trong thời hiện đại nhưng vẫn có thể xảy ra ở những người có chế độ ăn uống nghèo nàn hoặc mắc các vấn đề hấp thụ dinh dưỡng. Vitamin C, hay axit ascorbic, là một vi chất thiết yếu giúp duy trì sự khỏe mạnh của mô liên kết, hỗ trợ hệ miễn dịch và tham gia vào nhiều quá trình sinh hóa quan trọng trong cơ thể. Thiếu vitamin C kéo dài dẫn đến sự suy yếu của các mô, gây ra hàng loạt triệu chứng nghiêm trọng. Scurvy đã được biết đến từ thời cổ đại, đặc biệt phổ biến trong giới thủy thủ khi họ phải trải qua những chuyến hành trình dài mà không có nguồn thực phẩm tươi sống. Trong lịch sử, căn bệnh này đã gây ra cái chết cho hàng ngàn người trước khi các nhà khoa học phát hiện ra nguyên nhân và cách phòng tránh. Ngày nay, nhờ sự hiểu biết về vai trò của vitamin C và nguồn cung cấp dồi dào từ thực phẩm, scurvy hiếm khi xuất hiện ở những người có chế độ ăn uống cân bằng. Nguyên nhân gây bệnh Nguyên nhân chính gây bệnh scurvy là do thiếu hụt vitamin C trong thời gian dài. Cơ thể con người không thể tự tổng hợp hoặc dự trữ vitamin C, vì vậy cần bổ sung thường xuyên thông qua thực phẩm. Những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh bao gồm người có chế độ ăn đơn điệu, không ăn đủ rau củ quả tươi, trẻ sơ sinh được nuôi dưỡng bằng sữa bò mà không bổ sung vitamin C, người cao tuổi có chế độ ăn uống kém, người nghiện rượu hoặc ma túy, và những người mắc bệnh đường tiêu hóa làm giảm hấp thụ vitamin C như bệnh Crohn hay viêm loét đại tràng. Vitamin C đóng vai trò quan trọng trong việc tổng hợp collagen, một loại protein thiết yếu giúp duy trì sự bền vững của da, mạch máu, xương và sụn. Khi cơ thể thiếu hụt vitamin C, quá trình tổng hợp collagen bị gián đoạn, dẫn đến hàng loạt triệu chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể. Triệu chứng của bệnh scurvy Scurvy có thể phát triển dần dần trong vòng nhiều tuần hoặc vài tháng sau khi lượng vitamin C trong cơ thể suy giảm. Triệu chứng ban đầu thường mơ hồ và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Một số dấu hiệu sớm của scurvy bao gồm cảm giác mệt mỏi, uể oải, chán ăn, giảm cân và dễ cáu kỉnh. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh sẽ tiến triển với các triệu chứng nghiêm trọng hơn như xuất huyết dưới da, chảy máu nướu răng, vết thương lâu lành, đau cơ và khớp, da trở nên thô ráp và dễ bầm tím. Một trong những đặc điểm điển hình của scurvy là tình trạng nướu răng bị sưng, chảy máu và cuối cùng dẫn đến rụng răng. Điều này xảy ra do sự suy giảm chất lượng của mô liên kết giữ răng và nướu. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể gặp phải tình trạng thiếu máu do sự suy giảm hấp thụ sắt khi thiếu vitamin C. Trong những trường hợp nặng, bệnh nhân có thể bị nhiễm trùng, suy nhược cơ thể và thậm chí tử vong nếu không được điều trị. Chẩn đoán và điều trị Chẩn đoán scurvy chủ yếu dựa vào triệu chứng lâm sàng kết hợp với tiền sử ăn uống của bệnh nhân. Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để đo nồng độ vitamin C trong huyết thanh và đánh giá mức độ thiếu hụt. Ngoài ra, xét nghiệm công thức máu toàn phần cũng có thể được thực hiện để kiểm tra tình trạng thiếu máu hoặc các dấu hiệu viêm nhiễm liên quan. Điều trị scurvy khá đơn giản và hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Bệnh nhân chỉ cần bổ sung vitamin C thông qua thực phẩm hoặc viên uống bổ sung theo chỉ định của bác sĩ. Liều lượng vitamin C điều trị thường từ 100 đến 300 mg mỗi ngày trong vài tuần cho đến khi các triệu chứng biến mất hoàn toàn. Trong hầu hết các trường hợp, các triệu chứng cải thiện rõ rệt chỉ sau vài ngày bổ sung vitamin C, và bệnh nhân có thể phục hồi hoàn toàn trong vòng một tháng. Ngoài việc điều trị bằng vitamin C, bệnh nhân cũng cần được theo dõi dinh dưỡng để đảm bảo chế độ ăn uống cân bằng, giàu rau củ và trái cây tươi nhằm ngăn ngừa tình trạng tái phát. Những thực phẩm giàu vitamin C bao gồm cam, quýt, chanh, bưởi, dâu tây, kiwi, ớt chuông, súp lơ và các loại rau lá xanh như cải xoăn và rau bina. Phòng ngừa bệnh scurvy Phòng ngừa scurvy rất đơn giản và có thể đạt được thông qua chế độ ăn uống hợp lý. Vì cơ thể không thể tự sản xuất vitamin C, nên việc tiêu thụ thực phẩm giàu vitamin này hàng ngày là điều cần thiết. Theo khuyến nghị của các tổ chức y tế, người lớn cần khoảng 65–90 mg vitamin C mỗi ngày, trong khi phụ nữ mang thai, cho con bú và những người có nhu cầu cao hơn như người hút thuốc hoặc bệnh nhân mắc bệnh mạn tính có thể cần nhiều hơn. Ngoài việc bổ sung từ thực phẩm, những người có nguy cơ thiếu vitamin C cũng có thể sử dụng viên uống bổ sung theo chỉ dẫn của bác sĩ. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng dùng quá liều vitamin C có thể gây tác dụng phụ như tiêu chảy, sỏi thận và rối loạn tiêu hóa. Bệnh scurvy ngày nay rất hiếm gặp ở những nước phát triển nhưng vẫn có thể xảy ra ở một số nhóm đối tượng đặc biệt. Hiểu biết về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh là điều quan trọng để duy trì sức khỏe tốt. Việc ăn uống đầy đủ dinh dưỡng không chỉ giúp ngăn ngừa scurvy mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tổng thể. Một chế độ ăn giàu vitamin C không chỉ giúp bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật mà còn tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện làn da và hỗ trợ quá trình lành vết thương. Do đó, duy trì thói quen ăn uống lành mạnh là cách tốt nhất để phòng tránh bệnh scurvy và các vấn đề sức khỏe liên quan.
