Bạn đã từng nghe xạ hương bao giờ chưa? Xạ hương là chất được tiết ra từ tuyến nội tiết của một loài hươu đực. Tên loài hươu này là hươu xạ - một loài nằm trong sách đỏ bảo tồn của Việt Nam. Hươu xạ đực không có sừng, hình thể giống các loài hươu bình thường, điểm khác biệt là trong miệng nó có hai loại răng nanh khá dài. Xạ hương không chỉ được lấy từ hươu xạ mà còn được lấy từ một số loài khác như cầy hương, cầy giống, chuột hương, bò hương.. Tuy nhiên xạ hương lấy từ hươu xạ mới được coi là thành phẩm có giá trị cao. Tên gọi xạ hương bao gồm dịch tiết từ tuyến của động vật, thực vật và các chất nhân tạo có mùi thơm tương tự. Nhưng được nhắc đến nhiều nhất là dịch tiết của động vật. Thành phần quan trọng nhất của xạ hương này là muscone - một loại dầu. Ngoài ra, xạ hương cũng có chứa amoniac và chất mỡ. Amoniac chắc các bạn cũng biết rồi, đó là mùi khai của nước tiểu. Do đó xạ hương khi được cô đặc nó có mùi rất khó chịu, tuy nhiên, khi được pha loãng, nó sẽ có một mùi hương rất dễ chịu. Muscone có thể tan trong cồn. Từ xa xưa xạ hương được dùng để làm nước hoa và được coi là sản phẩm động vật tốn kém nhất. Để tạo ra nước hoa, người ta phải giết chết hươu xạ, đem tuyến nội tiết tách ra rồi phơi khô. Xạ hương tốt có màu tím đậm, mùi cay, khô, nhờn và nếm có vị đắng (=, =;). Sau khi phơi khô nó sẽ được hòa vào nước sôi (Vì nó là một loại dầu) và lấy ra được 1/2 so với khối lượng ban đầu. Pha vào chất cồn sẽ còn 1/3 và đến khi hòa tan trong cloroform sẽ chỉ còn lại rất ít. Lượng xạ hương thu được từ động vật vốn đã ít, chính vì vậy còn ít nữa (mỗi tuyến chỉ cho ra 28 gram xạ hương). Không chỉ vậy, xạ hương bị săn bắn quá mức, cung không đủ cầu, dẫn đến suy kiết số lượng và trở thành một danh mục trong sách đỏ bảo tồn. Rất may, ngày nay công nghiệp phát triển, con người cũng nghiên cứu ra một sản phẩm tổng hợp tương tự thành phẩm lấy từ động vật (gọi là xạ hương nhân tạo), tuy nhiên chất lượng vẫn kém so với xạ hương thuần tự nhiên. Sản phẩm nước hoa nổi tiếng như Givenchy, Hugo Boss hay Calvin Klein.. đều có sự tham gia của xạ hương. Ngoài dùng để làm nước hoa, mỹ phẩm, xạ hương còn dùng làm thuốc. Xạ hương có thể được dùng làm thuốc chữa các bệnh về hệ thần kinh, tuần hoàn, tim, phổi, an thần. Trong Đông y xạ hương thiên nhiên là vị thuốc quý có mặt trong 68 vị thuốc. Thường dùng để tiêu ứ, tiêu sưng, chỉ thốn, trị trúng độc.. Một số phương thuốc Đông y có xạ hương là Lục thần hoàn: Thanh nhiệt, giải độc, giảm đau. An cung ngưu hoàng hoàn: Thanh nhiệt, giải độc, chỉ kinh, khai khiếu.
