Tuyên Từ Hoàng Thái Hậu Nguyễn Thị Anh: Hoàng hậu độc ác nhất Việt Nam?

Trong dân gian luôn quy cho bà là người phụ nữ độc ác nhất lịch sử Việt Nam giết vua, tàn sát công thần, ám hại hoàng tự. Nhưng sử sách thời Lê, Mạc lại dành nhiều lời khen cho tài Đức của Thần phi. Hơn nữa bảo bà đứng sau mọi chuyện là khá vô lý, cũng như không có chính sử nào ghi nhận.

Thứ nhất Nguyễn Thị Anh đang được sủng ái. Vua ban hiệu "Thần phi" nó có ý nghĩa xem trọng cao hơn nhiều so với các phi tần khác. Con bà là Bang Cơ được vua yêu thương hết lòng, với cái tên Bang Cơ là đã chứa biết bao nhiêu sự kì vọng của Vua rồi. Ngôi vị hoàng thái tử ngay khi Bang Cơ sinh ra đã được xác nhận, vị trí người kế vị cầm chắc trong tay. Trong khi các cựu thần đang xung đột mãnh liệt, mẹ con Nghi Dân luôn nhòm ngó kích động như hổ rình mồi thì việc bà giết vua khác nào bỏ đi chỗ dựa vững chắc nhất.

Bà Ngô Thị Ngọc Dao vốn không đủ sức để đấu với bà, Vua Thái Tông không sủng ái chỉ khi sinh con mới được phong là Tiệp dư. Con trai bà là Lê Tư Thành là con thứ 4, mới sinh được 14 ngày không thể làm gì. Chỉ ngay việc đặt tên là "Tư Thành" ý nghĩa cũng không bằng ba hoàng tử còn lại là Nghi Dân, Bang Cơ, Khắc Xương. Cho nên có thể ngay từ đầu vua Thái Tông không lựa chọn Tư Thành cho vị trí kế vị ngai vàng.

Thứ 3, lúc này Nguyễn Trãi đã cáo lão hồi hương không còn quyền lực gì trong triều cho nên bảo ông giấu bà Ngọc Dao và tứ hoàng tử để bảo vệ là rất khó. Người giúp đỡ bà Ngọc Dao thật sự là Trịnh Khả chứ không phải Nguyễn Trãi.

Tiếp nữa sau khi Thái Tông mất đại thần là Trịnh Khả, Nguyễn Xí, Lê Thụ nhận di mệnh cùng với Đinh Liệt, Lê Bôi, tôn Hoàng thái tử Bang Cơ lên ngôi, lúc đó mới 2 tuổi tôn bà làm Hoàng Thái hậu. Các quan mời bà buông rèm nhiếp chính, bà khiêm nhường không chịu nhận. Chỉ đến khi dâng biểu lần thứ tư bà mới nhận lời.

Trong lúc bà nhiếp chính Đại Việt ở thời kỳ thái bình thịnh trị, sáp nhập vương quốc Bồn Man, đánh thắng và bắt sống vua Chiêm thành, có chính sách cho góa phụ, cô nhi làm cơ sở cho Thánh Tông sau này. Bà cũng cho đón mẹ con bà Ngọc Dao vào cung, phong vương cho Tư Thành cho học tập đầy đủ. Vua Thánh Tông cũng từng dành lời khen ngợi đức độ của Thái hậu "được yêu như con cho vào tòa Kinh diên đọc sách cùng Nhân Tông"

Về phần con trai bà là Vua Lê Nhân Tông, đây là một vị vua tuổi nhỏ nhưng tài không nhỏ là một vị minh quân tại đức vẹn toàn. Ông hoàn toàn xứng đáng với vị trí là vua một nước. Sự tiếc nuối nhất là ông mất quá sớm khi chỉ mới 18 tuổi, nếu ông còn sống chắc chắn cũng sẽ không kém hơn so với Thánh Tông. Chỉ tiếc rằng lịch sử không có chữ "Nếu"

Bà Nguyễn Thị Anh cũng không phải là người tham muốn quyền lực quá sâu. Năm Nhân Tông 13 tuổi, đủ khả năng để trị quốc bà liền trả lại quyền lực rút về hậu cung để con trai tự mình quản lý.

Ngày 3 tháng 10 năm Kỷ Mão (1459), Lạng Sơn vương Lê Nghi Dân đang đêm cùng các thủ hạ bắc thang vào tận trong cung cấm giết vua Nhân Tông. Hôm sau Hoàng thái hậu cũng bị giết, thọ 38 tuổi. Các sử gia đều giành lời tiếc thương cho số phận không may của mẹ con Nhân Tông. Có đoạn viết "thần dân khóc như mất cha mất mẹ, oán hận kẻ cướp ngôi"

Lê Nghi Dân lên làm vua, đổi niên hiệu Thiên Hưng, nhưng chỉ sau 8 tháng lại bị các đại thần Nguyễn Xí, Đinh Liệt, Lê Lăng v. V.. làm binh biến giết chết rồi lập hoàng tử thứ tư là Lê Tư Thành lên ngôi, tức hoàng đế Lê Thánh Tông. Thánh Tông chính thức làm tang lễ cho bà, truy tôn là Tuyên Từ Nhân Ý Chiêu Túc hoàng thái hậu.